Ankin Là Gì? Công Thức Cấu Tạo, Tính Chất Hóa Học Và Bài Tập

1. Ankin là gì?

Ankin là gì? Ankin chính là 1 hiđrocacbon không no mạch hở vì chúng có 1 liên kết 3 trong cấu tạo phân tử. Ankin không phải chất hóa học mà là tên gọi của nhóm chất trong đó bao gồm các hiđrocacbon mạch hở, không no và 1 liên kết 3 trong phân tử (C≡C). 

Ankin có công thức tổng quát là: C_nH_2n-2 (n ≥ 2). 

2. Công thức cấu tạo và danh pháp của ankin

2.1. Công thức cấu tạo

Trong dãy Ankin thì axetilen có CT cấu tạo đơn giản nhất.

Công thức cấu tạo là: H−C≡C−H

2.2. Tên gọi (danh pháp)

• Tên gọi thường: Tên gốc hiđrocacbon gắn với C mang liên kết 3 + axetilen.

• Tên gọi thay thế: Số chỉ vị trí mạch nhánh + tên nhánh + tên mạch chính + số chỉ vị trí nối ba + in 

3. Tính chất vật lý của ankin

• Nhiệt độ sôi Ankin tăng dần theo chiều của phân tử khối. 

• Nhiệt độ sôi và khối lượng riêng của Ankin cao hơn các anken tương ứng.

• Ankin không bao giờ tan trong nước đồng thời cũng nhẹ hơn nước.

Tham khảo ngay bộ tài liệu ôn tập kiến thức và tổng hợp phương pháp giải mọi dạng bài tập trong đề thi Hóa THPT Quốc gia

4. Tính chất hóa học của ankin

4.1. Phản ứng cộng

Khi có niken (hoặc platin/palađi) làm chất xúc tác thì ankin cộng Hidro tạo thành Anken và sau đó tạo ra Ankan. Khi dùng xúc tác là hỗn hợp Pd/BaSO₄Pd/BaSO₄ hoặc PbCO₃ Pd/PbCO₃/Pd khi đó Ankin chỉ cộng với 1 phân tử hiđro tạo thành Anken. Người ta ứng dụng đặc tính này để điều chế ankin.

4.2. Phản ứng đime hóa và trime hóa

4.3. Phản ứng thế với ion kim loại

CH≡CH + 2AgNO₃ + 2NH₃ 一> CAg≡CAg↓ + NH₄NO₃ 

Phản ứng thế cùng với ion kim loại thì chỉ có các ank-1-in mới có khả năng thực hiện được. Vì vậy phản ứng này chỉ dùng nhận biết các ank-1-in với ankin và hiđrocacbon khác.

4.4. Phản ứng oxi hóa

Phản ứng oxi hóa ankin chia làm 2 loại đó là: oxi hóa hoàn toàn và oxi không hoàn toàn. Oxi hóa hoàn toàn là phản ứng cháy với oxi, tạo ra CO₂, H₂O và tỏa ra rất nhiều nhiệt. Còn phản ứng oxi hóa không hoàn toàn sẽ làm mất màu KMnO₄.

5. Ứng dụng của ankin

Làm nhiên liệu: axetilen khi cháy sẽ tỏa nhiều nhiệt vì vậy chúng được dùng trong đèn xì oxi-axetilen cắt, hàn kim loại.

Làm nguyên liệu: axetilen có thể điều chế được rất nhiều chất đầu quan trọng cho quá trình tổng hợp chất hữu cơ để phục vụ cuộc sống.

Đăng ký ngay để được các thầy cô hướng dẫn phương pháp nắm chắc kiến thức hóa 11

6. Điều chế ankin

6.1. Trong phòng thí nghiệm

Axetilen điều chế bằng cách cho CaC₂ (Canxi cacbua – có trong đất đèn) tác dụng với H₂O đây còn được gọi là phản ứng thủy phân CaC₂. Phương trình phản ứng minh họa: 

CaC₂ + H₂O 一> C₂H₂ + Ca(OH)₂

6.2. Trong công nghiệp

Trong công nghiệp, axetilen được điều chế nhờ nhiệt phân metan (CH₄) ở nhiệt độ 1500 độ C sau đó làm lạnh nhanh. Dưới đây là phương trình phản ứng:

7. Một số bài tập trắc nghiệm về ankin (có đáp án)

Để có thể hiểu bài ankin hóa 11 các em hay tham khảo ngay những bài tập trắc nghiệm ankin dưới đây nhé!

Câu 1: Chất Y có công thức: CH₃ – CH(CH₃) – C CH. Tên thay thế của Y là?

A. 2-metylbut-2-en  

B. 3-metylbut-1-in

C. 3-metylbut-1-en  

D. 2-metylbut-3-in

Đáp án: B

Câu 2: Trong các phân tử etilen; axetilen; buta-1,2 có liên kết σ lần lượt là?

A. 3; 5; 9   

B. 5; 3; 9

C. 4; 2; 6

D. 4; 3; 6

Đáp án: B

Câu 3: Cho dung dịch AgNO₃ trong NH₃ tạo kết tủa hỏi chất nào sau đây tác dụng được với chúng?

A. CH₃ – CH = CH₂       

B. CH₂ – CH - CH = CH₂ 

C. CH₃ – C ≡ C – CH₃   

D. CH₃ – CH₂ – C ≡ CH₂

Đáp án: D

Câu 4: Cho dung dịch AgNO₃ trong NH₃, vậy ankin C₅H₈ tác dụng với bao nhiêu đồng phân? 

A.3    

B. 2    

C. 4    

D. 1

Đáp án: B

Câu 5: Cho dung dịch Br₂ 1M và 4gr ankin Y có thể làm mất tối đa 200m. Vậy CT phân tử của Y là?

A.C₅H₈   

B. C₂H₂   

C. C₃H₄    

D. C₄H₆

Đáp án: C

Câu 6: Cho 3,36L hỗn hợp Y (có axetilen và metan) vào AgNO₃ trong NH₃, ta thu được 1,12l  khí thoát ra và N gam chất kết tủa. Tính N?

A.12,0   

B. 24,0    

C.13,2    

D. 36,0

Đáp án: B 

Câu 7: Cho 3,36L Hiđrocacbon Y tác dụng với lượng dư AgNO₃ trong NH₃ thì thu được 36gr kết tủa. Viết công thức phân tử Y.

A. C₄H₄   

B. C₂H₂   

C. C₄H₆    

D. C₃H₄

Lời giải: Chọn B

Câu 8: Hỗn hợp khí Y (etilen và propin). Cho a mol Y tác dụng với AgNO₃ trong NH₃ thu được 17,64gr kết tủa. Đồng thời a mol Y phản ứng tối đa với 0,34 mol H₂. Tính giá trị của a?

A.0,46   

B. 0,22    

C.0,34

D. 0,32

Lời giải: Chọn B

Câu 9: Thực hiện tách etilen và axetilen, các hoá chất cần sử dụng là: 

A. Nước vôi trong và dung dịch HCl 

B. AgNO₃ trong NH₃ và dung dịch KOH 

C. Dung dịch Br₂ và dung dịch KOH 

D. AgNO₃ trong NH₃ và dung dịch HCl

Đáp án: D

Câu 10: Cho Hiđro tác dụng với ankin Y khi đó thu được anken Z là C₅H₁₀. Vậy Z không thể là anken nào sau đây? 

A. 2-metylbut-1-en           

B. 3-metylbut-1-en 

C. Pent-1-en           

D. Pent-2-en

Đáp án: A

Trên đây là toàn bộ kiến thức trọng tâm về ankin và các bài tập thường gặp. Để luyện tập thêm nhiều dạng bài tập khác các em có thể truy cập vào địa chỉ Vuihoc.vn để chuẩn bị cho kỳ thi THPT Quốc Gia tốt nhất nhé!