Ôn thi Sinh tốt nghiệp THPT như thế nào cho hiệu quả

1. Hiểu rõ cấu trúc đề thi Sinh THPT Quốc gia 2023

Đề thi tham khảo THPT Quốc gia 2023 môn Sinh học có đến 77,5% câu hỏi thuộc về phần lí thuyết (chiếm 31/40 câu) và 22,5% câu hỏi thuộc về phần bài tập (chiếm 9/40 câu). Trong số các câu hỏi thì có 75% câu hỏi trong đề thi nằm ở mức độ Nhận biết và Thông hiểu (chiếm 30/40 câu), với 4 câu hỏi thuộc về Sinh học lớp 11 và 26 câu còn lại thuộc về các chuyên đề ở trong Sinh học lớp 12. Phần thi này có độ khó vừa phải nhằm đảm bảo cho các học sinh trung bình – khá có khả năng đạt được điểm từ 6-7,5 để đáp ứng với mục tiêu là được xét tốt nghiệp.

Đề thi minh họa không có những câu hỏi yêu cầu tính toán, 25% câu hỏi trong đề thi với mức độ là Vận dụng - Vận dụng cao (chiếm 10/40 câu) đều là chuyên đề Sinh thái, Tiến hóa và lựa chọn số lượng phát biểu đúng/sai vẫn là dạng đề xuất hiện được xuất hiện.

>>>Xem thêm: Đề thi THPT Quốc gia môn Sinh 2023 có gì đáng chú ý?

2. Trọng tâm lý thuyết ôn thi Sinh tốt nghiệp THPT

2.1. Sử dụng sơ đồ tư duy, bảng biểu để hệ thống hóa các phần lý thuyết

Phân tích đề minh họa tốt nghiệp THPT năm 2023 của môn Sinh học thì thấy nội dung phần lý thuyết được phân bố bao gồm cả ở Sinh học lớp 11 và lẫn chương trình Sinh học lớp 12. Nhằm ghi nhớ cũng như hiểu bản chất kiến thức, các em nên tổng hợp kiến thức sinh thi thpt quốc gia bằng sơ đồ tư duy hoặc bảng biểu.

Ví dụ: Phần Cơ chế di truyền - biến dị của chương trình Sinh học lớp 12 bao gồm rất nhiều kiến thức khó. Cụ thể như sau:

* Nội dung thuộc phần cơ chế Di truyền và biến dị ở cấp phân tử bao gồm những phần sau:

• Cơ sở vật chất di truyền xét ở cấp phân tử chính là ADN - lưu giữ và truyền đạt thông tin di truyền.
• Cơ chế truyền đạt thông tin di truyền qua từng thế hệ là cơ chế tự nhân đôi của ADN.
• Các cơ chế giúp biểu hiện được thông tin di truyền: quá trình phiên mã, quá trình dịch mã và điều hòa các hoạt động của gen.
• Cơ chế biến dị chính là cơ chế đột biến gen.

Để ôn luyện các nội dung về cơ chế di truyền, các em nên lập bảng hoặc vẽ sơ đồ tư duy theo những tiêu chí sau: khái niệm, khuôn mẫu, nguyên liệu, enzim xúc tác, thời điểm, diễn biến, kết quả và ý nghĩa. Với nội dung liên quan đến đột biến gen, các em làm tương tự với các tiêu chí sau: khái niệm, các loại, nguyên nhân, cơ chế cùng với hậu quả và vai trò.

* Nội dung về phần kiến thức cơ chế di truyền và biến dị ở cấp TB bao gồm những phần dưới đây:

• Cơ sở vật chất di truyền ở mức độ tế bào chính là NST - vật chất giúp lưu giữ và truyền đạt thông tin di truyền.
• Cơ chế truyền đạt thông tin di truyền qua từng thế hệ là quá trình nguyên phân và quá trình giảm phân.
• Cơ chế của biến dị mức độ TB chính là đột biến cấu trúc NST, bao gồm đa bội và lệch bội. Nội dung của bài Đột biến cấu trúc NST có thể hệ thống được bằng bảng như dưới đây:

2.2. Hiểu bản chất mỗi đơn vị kiến thức để phân chia thời gian ôn tập

Sau khi lập được dàn ý chi tiết bằng cách vẽ sơ đồ tư duy và bảng biểu cho chương trình học, các em cần phải phân loại kiến thức và hiểu thật kỹ từng đơn vị nhằm phân bổ thời gian học tập sao cho hợp lý. Lý thuyết về môn sinh học Sinh học thi THPT Quốc gia được chia làm 3 nhóm:

 - Kiến thức về những khái niệm sinh học:

Kiến thức về khái niệm yêu cầu các em cần phải nhớ chính xác, vì thế học kiến thức liên quan đến các khái niệm sinh học thì sử dụng phương pháp tái hiện là chính. Ghi ra giấy thật nhiều lần sau đó thì phân tích xem có bao nhiêu ý cần ghi nhớ.

 - Kiến thức về những quá trình sinh học:

Kiến thức liên quan đến các quá trình sinh học chính là loại kiến thức không miêu tả một sự kiện, hiện tượng riêng rẽ mà nó đề cập đến một chuỗi những sự kiện liên tiếp xảy ra theo một trình tự nghiêm ngặt và mang tính định hướng rõ ràng. Khi học phần kiến thức này, yêu cầu các em phải lập được dàn ý. Kiến thức quá trình không quá khó tuy nhiên không thể nhớ bằng cách thuộc lòng và học một cách máy móc như học khái niệm mà phải nhớ một cách có hệ thống và liên hệ chặt chẽ với nhau.

 - Kiến thức về các quy luật sinh học:

Loại kiến thức cuối cùng là kiến thức liên quan đến các quy luật sinh học, chúng phản ánh được xu thế vận động tất yếu của những sự vật, sự việc, hiện tượng và nêu được mối quan hệ  giữa các mặt khác nhau của từng sự vật, hiện tượng hoặc giữa nhiều sự vật, hiện tượng khác nhau, đặc biệt quan trọng chính là mối quan hệ nhân quả.

Các em cần phải nắm rõ từng phần lý thuyết và xem xét phần nào đã hiểu thì phân bổ thời gian học ngắn hơn, còn những phần nào khó thì có thể tăng thời gian học lên. Tóm lại, cần phải hiểu từng vấn đề và phân bổ thời gian học thật hợp lý để có thể đạt được kết quả cao.

2.3. Luyện tập đa dạng các câu hỏi lý thuyết

Phần lý thuyết được chia thành nhiều phần nhỏ thuộc các chương trong chương trình sinh học lớp 11 và 12. Bởi vậy sẽ có vô số dạng câu hỏi có thể xuất hiện trong đề thi thử. Sau khi đã hoàn thành những câu hỏi trắc nghiệm đơn giản thuộc phần nhận biết thông hiểu, các em cần mở rộng kiến thức của mình bằng những câu hỏi thuộc mức độ vận dụng, vận dụng cao để có thể nâng cao điểm số. Để nắm thật chắc phần kiến thức thì các em cần dành thời gian để đọc thêm những kiến thức nâng cao hơn và làm nhiều dạng câu hỏi lý thuyết hơn mới đạt được điểm tuyệt đối ở phần này.

3. Trọng tâm bài tập ôn thi Sinh tốt nghiệp THPT

Để giải quyết được phần bài tập trong đề thi THPT môn Sinh học, các em nên phân nhỏ thành nhiều dạng bài tập (cơ chế di truyền - biến dị, quy luật di truyền, di truyền quần thể, phả hệ, sinh thái học...) và kèm theo phương pháp giải của từng dạng đi cùng với ví dụ minh họa.

Các em nên nắm chắc các công thức liên quan đến cấu trúc của ADN, nhân đôi ADN, mối quan hệ giữa tỷ lệ của kiểu hình với kiểu gen của P đã biết, tần số kiểu gen của quần thể tự phối và ngẫu phối, xác định được số loại kiểu gen ở trong quần thể ngẫu phối, tính được hiệu suất sinh thái...

Để đạt kết quả như mong muốn, các em cần tích cực làm thật nhiều dạng bài tập, từ đó rút ra phương pháp giải, cải thiện được kỹ năng tính toán, kịp tốc độ sau nhiều lần luyện đề. Trong quá trình ôn tập, các em sẽ biết được cách đặt thêm nhiều câu hỏi khác để tự mình trả lời, làm quen với nhiều dạng câu hỏi với tính tổng hợp, khái quát cao.

Đăng ký ngay để được thầy cô tổng hợp kiến thức trọn bộ kiến thức Ngữ văn ôn thi tốt nghiệp THPT

4. Một số lưu ý cho các em học sinh khi làm bài thi trắc nghiệm môn Sinh thi tốt nghiệp THPT

4.1. Xác định các nội dung ôn tập thông qua "vùng kiến thức"

Để ôn luyện môn Sinh học một cách hiệu quả thì cần chú ý đến "vùng kiến thức" xuất hiện trong đề thi tham khảo môn Sinh học 

Dựa vào đề tham khảo môn Sinh học thì “vùng kiến thức” bao gồm toàn bộ chương trình Sinh học 12 và một số phần kiến thức Sinh học 11.

Từ phân tích cơ bản của các chủ đề ở trong "vùng kiến thức", có thể đánh giá được số lượng các câu hỏi và mức độ của từng câu hỏi trong mỗi chủ đề của đề thi, điều này giúp các em xác định được nội dung mà mình cần ôn tập.

Do đó, dựa vào năng lực của chính mình, các em cần lựa chọn ra những nội dung chính để tập trung ôn tập một cách phù hợp. Ví dụ, đối với đối tượng là học sinh yếu, trung bình và khá thì các phần kiến thức ở mức độ vận dụng cao trong các chương sẽ không cần ôn tập như ở phần di truyền học người thì năm nào cũng là dạng câu về phả hệ ở mức vận dụng cao rất khó thì nên bỏ qua và tập trung vào những mức độ dễ hơn nhằm tránh quá tải với các em mà không đạt hiệu quả.

Tuy nhiên, vì đề của Bộ đã công bố chỉ là đề “thi tham khảo” nên với mức độ nhận thức các câu thì cũng chỉ mang tính tham khảo (có thể có sự chênh lệch về mức độ nhận thức đối với đề thi thật).

4.2. Chú ý các kỹ năng ôn tập và làm bài

Đề thi THPT môn Sinh đang hướng tới việc đánh giá năng lực. Vì thế, học sinh chỉ học thuộc, nhớ một cách máy móc thì chắc chắn sẽ không đạt được điểm cao.

Để đạt điểm như mong muốn trong kỳ thi sắp tới thì các em cần chú ý ôn tập các nội dung bắt đầu từ cơ bản đến nâng cao dần lên theo các chủ đề khác nhau, sau đó làm thật nhiều bài tập nhằm rèn kĩ năng đọc hiểu, tổng hợp, phân tích, tính toán nhanh tuỳ theo tình huống đặt ra trong câu hỏi.

Khi làm bài tập dưới dạng trắc nghiệm, sau khi làm xong từng câu hỏi thì nên suy luận đến các tình huống liên quan nhưng mở rộng hơn. Với từng tình huống, chỉ cần thay đổi một số từ trong câu có thể đáp án sẽ khác đi.

Đặc biệt là với các câu hỏi tình huống thuộc chủ đề Tiến hóa và Sinh thái, cần đọc thật kĩ câu hỏi, khoanh tròn hoặc có thể gạch chân dưới các từ khóa quan trọng nhằm xác định và hiểu chính xác câu hỏi để không bị nhầm lẫn.

Để đạt điểm cao hơn thì trong thời gian này các em cần hệ thống lại kiến thức dưới hình thức lập bảng tổng hợp, so sánh hoặc sơ đồ hoá hệ thống kiến thức. Khi đã nắm chắc từng kiến thức trong các chủ đề thì phải bắt đầu luyện giải đề nhằm rèn luyện kĩ năng vận dụng những kiến thức, phân tích được các câu hỏi và chọn được đáp án đúng trong thời gian sớm nhất.

Kinh nghiệm cho thấy rằng đa số các học sinh khá giỏi có khả năng giải được tất cả các câu hỏi vận dụng, vận dụng cao xuất hiện trong đề nhưng không có đủ thời gian. Chính vì thế, kĩ năng phân bổ thời gian khi giải đề đối với các em là vô cùng quan trọng.

Các em cần phân bố thời gian một cách hợp lí để hoàn thành nhiều vòng. Vòng 1 cần hoàn thành những câu hỏi ở mức độ dễ (mức độ nhận biết, thông hiểu) trong thời gian sớm nhất có thể (khoảng 15 - 20 phút). Vòng 2 làm những câu hỏi lí thuyết ở mức vận dụng và những bài tập yêu cầu tính toán mà áp dụng được công thức tính toán nhanh. Các câu hỏi khó cũng như các dạng bài tập còn lại mà chưa từng gặp bao giờ thì có thể để lại làm sau cùng.

>>>Xem thêm: Bật mí lộ trình ôn thi THPT Quốc gia đạt kết quả cao

Kỳ thi THPT Quốc gia 2023 đang tới rất gần đồng nghĩa với việc các em học sinh cần ôn thi cấp tốc. Bởi vậy, nhà trường VUIHOC luôn nỗ lực tổng hợp tất cả các thông tin như cấu trúc đề thi, cách ôn luyện lý thuyết và bài tập cùng một số lưu ý. Các em cũng đừng bỏ lỡ phương pháp ôn thi tổ hợp Khoa học tự nhiên thi THPTQG đã được nhà trường chia sẻ trong bài trước. Để học được nhiều kiến thức liên quan đến kỳ thi THPT Quốc gia thì các em hãy truy cập vuihoc.vn hoặc đăng ký khoá học với các thầy cô VUIHOC ngay bây giờ nhé!