Soạn bài Sự tích Hồ Gươm| SGK Ngữ Văn lớp 6 chân trời sáng tạo

1. Soạn bài Sự tích Hồ Gươm| SGK Ngữ Văn lớp 6 chân trời sáng tạo: Phần chuẩn bị đọc 

Em biết những gì về Hồ Gươm (Hà Nội)? Hãy chia sẻ với bạn cùng nhóm về thắng cảnh này?

- Hồ Hoàn Kiếm hay còn được gọi với cái tên thân quen là Hồ Gươm là một hồ nước ngọt tự nhiên nằm ở trong trung tâm thuộc địa phận của thành phố Hà Nội. Hồ có diện tích lớn rơi vào khoảng 12 ha. Trước kia, hồ còn có các tên gọi khác là hồ Lục Thủy (vì nước ở trong hồ luôn có màu xanh vào tất cả các thời điểm ở quanh năm), hồ Thủy Quân ( có thời điểm dùng để duyệt thủy binh), hồ Tả Vọng và Hữu Vọng ( được gọi ở trong thời Lê mạt). 

- Tên gọi Hoàn Kiếm xuất hiện vào đầu thế kỷ 15 và gắn liền với một truyền thuyết nổi tiếng về vua Lê Lợi. Theo đó, vào một lần dạo chơi trên thuyền, vua Lê Lợi bỗng nhiên thấy một con rùa vàng nổi lên mặt nước. Con rùa này đòi nhà vua trả lại thanh gươm báu mà Long Vương đã cho mượn để giúp vua đánh đuổi quân xâm lược Minh. Sau khi nhận lại thanh gươm, nhà vua đã trả lại cho rùa thần như lời nguyện ước. Khi đó, con rùa lặn xuống nước và biến mất, mang theo thanh gươm. Từ sự kiện này, hồ nơi vua Lê Lợi trả gươm được gọi là Hồ Hoàn Kiếm, mang ý nghĩa "trả gươm". Truyền thuyết này không chỉ phản ánh lòng yêu nước, sự trung thành và tôn kính đối với các vị thần, mà còn là minh chứng cho chiến công vẻ vang trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc. Tên gọi "Hoàn Kiếm" sau này còn được dùng để đặt tên cho một quận trung tâm của Hà Nội, quận Hoàn Kiếm, và là hồ nước duy nhất trong quận này cho đến ngày nay.

- Hồ Hoàn Kiếm nằm ở vị trí kết nối giữa khu phố cổ Hà Nội, gồm các phố như Hàng Ngang, Hàng Đào, Cầu Gỗ, Lương Văn Can, Lò Sũ, với khu phố Tây do người Pháp quy hoạch cách đây hơn một thế kỷ, bao gồm các phố như Bảo Khánh, Nhà thờ, Tràng Thi, Hàng Bài, Đinh Tiên Hoàng, Tràng Tiền, Hàng Khay, Bà Triệu. Vị trí đặc biệt này giúp Hồ Hoàn Kiếm trở thành một điểm giao thoa giữa hai khu vực văn hóa, mang đậm dấu ấn lịch sử của thủ đô Hà Nội.

- Xung quanh Hồ Gươm, có nhiều di tích lịch sử và văn hóa nổi tiếng, như Tháp Rùa, Đền Ngọc Sơn, Cầu Thê Húc, Tháp Bút, và Đài Nghiên, tạo nên một không gian vừa tĩnh lặng, vừa huyền bí. Hồ Gươm không chỉ thu hút du khách bởi không gian thơ mộng mà còn bởi dấu ấn sâu sắc của lịch sử, văn hóa dân tộc. Bên cạnh đó, sự hài hòa giữa thiên nhiên, kiến trúc và con người cũng là yếu tố khiến nơi đây trở nên đặc biệt và cuốn hút. Không gian xung quanh hồ luôn là nơi lý tưởng để thư giãn, tận hưởng vẻ đẹp thanh bình, đồng thời chiêm nghiệm những giá trị văn hóa, lịch sử mà thủ đô Hà Nội mang lại. Chính sự kết hợp giữa yếu tố thiên nhiên và công trình kiến trúc này đã tạo nên một vẻ đẹp đặc sắc cho Hồ Gươm, làm say đắm lòng người.

2. Soạn bài Sự tích Hồ Gươm| SGK Ngữ Văn lớp 6 chân trời sáng tạo: Phần trải nghiệm cùng văn bản 

2.1 Hãy đoán xem Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm theo cách nào?

Câu trả lời chi tiết:

Vào thời điểm ấy, đất nước rơi vào cảnh nguy nan dưới ách đô hộ của giặc Minh. Chúng coi thường dân ta, áp bức và đối xử tàn nhẫn. Trong hoàn cảnh đó, nghĩa quân Lam Sơn tuy lòng yêu nước mạnh mẽ nhưng lực lượng còn non yếu, dẫn đến nhiều lần thất bại trên chiến trường. Trước tình thế cấp bách ấy, em nghĩ Long Quân quyết định giúp đỡ nghĩa quân bằng cách cho mượn thanh gươm thần. Tuy nhiên, việc nhận được thanh gươm không diễn ra dễ dàng hay được trao tận tay. Long Quân muốn thông qua quá trình thử thách để nghĩa quân có thể hiểu được và trân trọng hết mình khi nhận lấy được một loại vũ khí quý giá này. Những thử thách ấy không chỉ giúp họ rèn luyện ý chí mà còn thấu hiểu sâu sắc giá trị và ý nghĩa thiêng liêng của thanh gươm thần, biểu tượng cho sức mạnh chính nghĩa..

2.2 Theo em, khi nghe Rùa Vàng đòi gươm, nhà vua đã "hiểu ra" điều gì?

Câu trả lời chi tiết:

Theo em, khi Rùa Vàng đến đòi gươm, nhà vua đã “hiểu ra” một ý nghĩa sâu sắc. Trước hết, điều này tượng trưng cho việc cuộc chiến bảo vệ Tổ quốc đã kết thúc thắng lợi, đất nước đã giành lại được sự bình yên. Thanh gươm thần đã hoàn thành trọn vẹn sứ mệnh lịch sử của mình trong thời kỳ cam go, gian khổ, và nay đã đến lúc phải hoàn trả. Hành động này không chỉ thể hiện lòng biết ơn đối với Long Quân mà còn cho thấy sự tôn trọng ý nghĩa thiêng liêng của thanh gươm. Đồng thời, nhà vua cũng hiểu rằng thanh gươm chính là biểu tượng cho sự giúp sức to lớn của thế hệ cha ông, tổ tiên, những người đã dốc lòng bảo vệ non sông, đồng thời truyền lại sức mạnh tinh thần để dân tộc ta chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược.

Lộ trình khóa học DUO sẽ được thiết kế riêng cho từng nhóm học sinh, phù hợp với khả năng của các em cũng như giúp các em từng bước đạt điểm 9, 10 trong mọi bài kiểm tra.

3. Soạn bài Sự tích Hồ Gươm| SGK Ngữ Văn lớp 6 chân trời sáng tạo: Phần suy ngẫm và phản hồi 

3.1 Câu 1 trang 24 SGK Ngữ Văn lớp 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

Theo em, vì sao thanh gươm trong truyện này được gọi là gươm thần? Điều này thể hiện đặc điểm gì của truyền thuyết?

Câu trả lời chi tiết:

Thanh gươm trong câu chuyện được gọi là gươm thần bởi nguồn gốc kỳ lạ và sức mạnh phi thường của nó. 

+ Đầu tiên, lưỡi gươm được phát hiện một cách đầy bí ẩn khi Lê Thận đi đánh cá, cả ba lần thả lưới đều vớt được lưỡi gươm. 

+ Sau đó, khi Lê Lợi đến nhà Lê Thận, thanh gươm bỗng sáng rực, trên thân gươm còn hiện lên hai chữ "Thuận Thiên". 

+ Một lần khác, khi bị giặc truy đuổi, Lê Lợi đi qua khu rừng và nhìn thấy ánh sáng kỳ lạ phát ra từ ngọn cây đa, nơi phát hiện ra cái chuôi nạm ngọc. Khi tra chuôi vào lưỡi gươm, cả hai vừa khớp như in. Từ đó, thanh gươm trở thành vũ khí thiêng giúp nghĩa quân Lam Sơn giành nhiều thắng lợi vang dội. 

Chi tiết kỳ ảo này thể hiện rõ nét đặc trưng của thể loại truyền thuyết với các yếu tố hoang đường, ly kỳ mang tính biểu tượng cao.

3.2 Câu 2 trang 24 Ngữ Văn lớp 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

Em hãy xác định không gian, thời gian Đức Long Quân cho Lê Lợi mượn gươm, đòi lại gươm trong Sự tích Hồ Gươm và điền vào các ô tương ứng theo bảng dưới đây?

Câu trả lời chi tiết:

>> Xem thêm: Soạn văn 6 Chân trời sáng tạo

3.3 Câu 3 trang 25 Ngữ Văn lớp 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

Trong truyền thuyết cũng như truyện kể nói chung, các sự việc thường được sắp đặt nhằm thể hiện một ý nghĩa nào đó. Trong Sự tích Hồ Gươm, Long Quân để cho Lê Thận tình cờ tìm thấy lưỡi gươm ở một nơi, Lê Lợi tình cờ tìm thấy chuôi gươm ở một nơi khác. Thông qua cách cho mượn gươm như vậy, tác giả dân gian muốn thể hiện điều gì?

Câu trả lời chi tiết:

Tác giả dân gian qua câu chuyện muốn truyền tải nhiều ý nghĩa sâu sắc. Trước hết, câu chuyện thể hiện tinh thần đoàn kết mạnh mẽ của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm. Thành công của nghĩa quân Lam Sơn là nhờ sự đồng lòng của người dân từ khắp mọi miền đất nước, từ vùng núi xa xôi đến vùng sông nước trù phú. 

Tinh thần đoàn kết ấy là sức mạnh lớn nhất giúp dân tộc vượt qua mọi khó khăn. Bên cạnh đó, câu chuyện còn khẳng định sự bền bỉ, lâu dài của cuộc kháng chiến. Để giành được thắng lợi, cần có sự kiên trì, quyết tâm và không ngừng cố gắng. Dù đối mặt với muôn vàn gian nguy, nghĩa quân Lam Sơn vẫn không nản lòng hay bỏ cuộc, kiên định chiến đấu vì độc lập dân tộc.

3.4 Câu 4 trang 25 Ngữ Văn lớp 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

Sau khi đọc Sự tích Hồ Gươm, một số bạn cho rằng truyện này chỉ đơn giản mượn chuyện Lê Lợi trả gươm thần để "giải thích địa danh Hồ Gươm". Em đồng ý hay không đồng ý với ý kiến ấy? Vì sao?

Câu trả lời chi tiết:

Em không đồng ý với ý kiến đó, bởi vì các lý do sau:

- Câu chuyện không chỉ đơn thuần giải thích về địa danh Hồ Gươm mà còn mang nhiều ý nghĩa sâu sắc khác. Trước hết, câu chuyện kể lại những ngày tháng gian khổ, đầy hiểm nguy trong cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta. Từ đó, tác giả dân gian muốn nhắn nhủ thế hệ con cháu hôm nay và mai sau hãy biết trân trọng, giữ gìn nền độc lập mà cha ông đã đổ bao công sức để bảo vệ. 

+ Bên cạnh đó, câu chuyện còn ca ngợi tinh thần đoàn kết và sự chiến đấu ngoan cường của tổ tiên, đồng thời khơi dậy niềm tự hào về truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam. 

+ Đặc biệt, chi tiết trao trả lại gươm thần ở cuối câu chuyện còn gửi gắm thông điệp về khát vọng hòa bình, mong muốn đất nước được sống trong yên ổn, không còn chiến tranh. Đồng thời, điều này cũng thể hiện tư tưởng cao đẹp của ông cha ta xưa, nhấn mạnh việc cai trị đất nước bằng tài đức, công lý, chứ không phải bằng sức mạnh vũ lực hay bạo tàn.

3.5 Câu 5 trang 25 Ngữ Văn lớp 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

Tìm trong văn bản Sự tích Hồ Gươm:

- Một số từ ngữ cho thấy cách xưng hô trân trọng của các nhân vật đối với Lê Lợi

- Một vài câu văn cho thấy cách bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả dân gian trong lời kể (chẳng hạn: lo lắng khi nghĩa quân gặp khó khăn; phấn khởi khi nghĩa quân ngày một thêm hùng mạnh).

Câu trả lời chi tiết:

Các từ ngữ trong câu chuyện cho thấy cách xưng hô đầy trân trọng của các nhân vật đối với Lê Lợi, như "minh công" hay "bệ hạ", thể hiện lòng kính phục đối với tài đức và vai trò lãnh đạo của ông. Bên cạnh đó, cách bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả dân gian cũng được thể hiện qua các câu văn giàu ý nghĩa. Ví dụ, câu "Chúng coi dân ta như cỏ rác, làm nhiều điều bạo ngược khiến cho thiên hạ căm giận chúng đến tận xương tuỷ" bày tỏ rõ sự căm phẫn của nhân dân trước sự tàn bạo và áp bức của giặc Minh. Câu "Bấy giờ, ở vùng Lam Sơn, nghĩa quân đã trỗi dậy chống lại chúng, nhưng buổi đầu thế lực còn non yếu nên nhiều lần nghĩa quân bị thua" cho thấy nỗi lo lắng, xót xa của nhân dân trước khó khăn của nghĩa quân trong những ngày đầu kháng chiến. Đặc biệt, câu "Trong tay Lê Lợi, thanh gươm thần tung hoành khắp các trận địa, làm cho quân Minh bạt vía" lại thể hiện niềm vui sướng, tự hào tột độ của nhân dân khi thấy nghĩa quân giành được những chiến thắng oanh liệt, khẳng định sức mạnh của chính nghĩa trước cường quyền.

3.6 Câu 6 trang 25 Ngữ Văn lớp 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

Theo em, Sự tích Hồ Gươm thể hiện những đặc điểm nào của thể loại truyền thuyết?

Câu trả lời chi tiết:

Sự tích Hồ Gươm mang đậm đặc điểm của truyện truyền thuyết, thể hiện qua các yếu tố sau:

- Nhân vật:

+ Nhân vật lịch sử có vai trò quan trọng với cộng đồng như Lê Lợi và Lê Thận, đại diện cho tinh thần yêu nước, đoàn kết trong kháng chiến.

+ Nhân vật kỳ ảo như Đức Long Quân, Rùa Vàng, mang phép thuật, tượng trưng cho sự giúp đỡ thiêng liêng từ thế giới thần linh.

- Cốt truyện: Câu chuyện xoay quanh sự kiện lịch sử có thật trong quá khứ, như cuộc kháng chiến chống quân Minh và việc thành lập triều đại nhà Lê, với ý nghĩa to lớn đối với cộng đồng.

- Yếu tố kỳ ảo: Nhiều chi tiết hoang đường được sử dụng, như Rùa Vàng biết nói tiếng người hay lưỡi gươm thần xuất hiện một cách huyền bí, gắn kết với nhân vật và sự kiện, làm nổi bật giá trị truyền thống và sức mạnh chính nghĩa.

Qua bài viết này, VUIHOC đã cung cấp cho các em chi tiết Soạn bài Sự tích Hồ Gươm trong sách giáo khoa Ngữ văn Chân trời sáng tạo lớp 6 . Hi vọng rằng những gợi ý, hướng dẫn của bài soạn có thể giúp các em nắm được những ý chính của bài học cũng như trau dồi được thêm nội dung kiến thức. Để học nhiều hơn các kiến thức của những môn học khác thì các em hãy nhanh tay truy cập vào website vuihoc.vn hoặc đăng ký khóa học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: Thánh Gióng