Soạn bài Thực hành đọc hiểu: Dế chọi| Văn 9 tập 2 cánh diều

1. Soạn bài Thực hành đọc hiểu: Dế chọi: Chuẩn bị 

1.1 Tìm hiểu về tác giả Bồ Tùng Linh

- Bồ Tùng Linh (1640-1715) là một nhà văn nổi tiếng Trung Quốc dưới triều đại nhà Thanh, sinh ra tại huyện Chiêu Viễn, tỉnh Sơn Đông. 

- Cuộc đời của ông là sự hòa trộn giữa niềm đam mê văn chương và những khó khăn trong con đường quan trường.

- Bồ Tùng Linh sinh ra trong một gia đình có truyền thống nho học, điều này tạo nền tảng cho tình yêu văn chương của ông. Tuy nhiên, xuất thân từ gia đình trung lưu và không quá giàu có đã ảnh hưởng đến điều kiện học tập của ông. Ngay từ nhỏ, ông đã thể hiện tài năng và niềm đam mê đặc biệt với việc đọc và viết.

- Giống nhiều nho sĩ cùng thời, Bồ Tùng Linh mong muốn thi đỗ để trở thành quan lại. Tuy nhiên, ông không đạt nhiều thành công trong hệ thống khoa cử vốn rất cạnh tranh. Chỉ đạt thành công trong cuộc thi nhỏ, ông chưa bao giờ đỗ đạt cao, điều đó buộc ông phải kiếm sống bằng nghề dạy học suốt nhiều năm.

- Chính những thất bại trong đường khoa cử đã đưa ông đến con đường sáng tác văn học. Ông dành phần lớn cuộc đời để thu thập và viết ra các câu chuyện trong bộ "Liêu Trai Chí Dị", với hơn 400 truyện ngắn với nội dung phong phú về thế giới ma quỷ, yêu tinh và các hiện tượng siêu nhiên.

- Dù không đạt được thành công trong con đường quan trường, Bồ Tùng Linh đã để lại một di sản văn học to lớn. Tác phẩm của ông không chỉ nổi tiếng tại Trung Quốc mà còn ảnh hưởng đến nhiều nền văn học khác trên thế giới. "Liêu Trai Chí Dị" đã được dịch ra nhiều ngôn ngữ và nhiều câu chuyện trong đó đã truyền cảm hứng cho điện ảnh, sân khấu và các tác phẩm văn học hiện đại.

1.2 Tìm hiểu về tập truyện Liêu trai chí dị 

- Liêu Trai Chí Dị  là một tác phẩm văn học nổi tiếng của nhà văn Bồ Tùng Linh, được viết vào thế kỷ 17-18. Tên gọi của tác phẩm có thể dịch là "Truyện kỳ dị trong Liêu Trai”. Đây là một bộ sưu tập gồm hơn 400 truyện ngắn, nổi bật với các yếu tố huyền bí và siêu nhiên.

- Các câu chuyện trong "Liêu Trai Chí Dị" thường xoay quanh những hiện tượng siêu nhiên, như yêu quái, ma, thần linh và các sinh vật kì dị. Tác phẩm đưa độc giả vào thế giới của những điều vượt ra ngoài thực tại.

- Dưới lớp vỏ hư cấu, tác phẩm thường ẩn chứa những lời chỉ trích sắc bén đối với xã hội phong kiến, những bất công, sự áp bức và những tiêu cực trong đời sống con người. Bồ Tùng Linh thường thông qua các nhân vật kỳ quái để phản ánh rõ nét những khát vọng, nỗi đau và đấu tranh của con người.

- Nhiều truyện trong tác phẩm thể hiện tình yêu trong sáng và cảm động giữa con người và các sinh vật huyền bí, qua đó đề cao giá trị nhân văn và lòng bác ái.

- Trong truyện, Bồ Tùng Linh sử dụng ngôn ngữ sinh động, giàu hình ảnh, tạo cảm giác lôi cuốn và hấp dẫn. Ông tài tình trong việc xây dựng tình huống và khắc họa tâm lý nhân vật.

- Các truyện ngắn thường đa dạng về kiểu dáng và cách triển khai, từ những tình huống ly kỳ, căng thẳng đến những kết thúc bất ngờ.

>> Xem thêm: Soạn văn 9 cánh diều 

1.3 Tìm hiểu về trò chơi dế chọi 

- Dế chọi là một trò chơi phổ biến ở nhiều quốc gia, đặc biệt ở Việt Nam. Trò chơi này không chỉ mang tính giải trí mà còn chứa đựng các yếu tố văn hóa và truyền thống sâu sắc.

- Trò chơi sử dụng những con dế (thường là dế mèn hoặc dế mồi), được chọn lọc kỹ lưỡng, chăm sóc và huấn luyện để trở thành những chiến binh trong cuộc đấu. Dế chọi có thể được phân loại theo giống và kích cỡ.

- Trận đấu thường diễn ra trong một không gian nhỏ, được bố trí đặc biệt để tạo điều kiện cho dế hoạt động. Sân có thể là một chiếc rổ, hộp hoặc khu vực cát sạch để dế có không gian di chuyển và chiến đấu.

- Hai con dế sẽ được cho vào đấu với nhau. Người chơi thường đặt cược vào dế của mình, và trận đấu diễn ra cho đến khi một trong hai con dế không còn sức chống cự hoặc bỏ chạy. Các yếu tố như sức mạnh, chiến thuật và khả năng chiến đấu của dế đóng vai trò quyết định trong trận đấu.

- Trò chơi này đã có từ lâu đời, vào những thời kỳ mà người dân thường nuôi dế như một thú vui giải trí. Nó không chỉ là trò chơi mà còn phản ánh sự gắn bó của con người với tự nhiên.

- Trò chơi dế chọi hiện nay vẫn rất phổ biến, đặc biệt trong các lễ hội, sự kiện văn hóa, hay trong các nhóm bạn bè. Ngoài việc là một trò chơi giải trí, nó còn là một phần văn hóa truyền thống, giúp gắn kết cộng đồng và giữ gìn nét văn hóa độc đáo của nhiều vùng miền.

2. Soạn bài Thực hành đọc hiểu: Dế chọi: Đọc hiểu 

2.1 Trò chơi dế chọi được ưa chuộng ở đâu, nảy sinh như thế nào?

- Trò chơi dế chọi bắt đầu được ưa chuộng ở thời Tuyên Đức. Trò chơi này nảy sinh do một viện quan huyện lệnh Hòa Âm muốn lấy lòng quan trên nên đã đem tiến một con dế chọi cho quan. 

2.2 Thành Danh là người thế nào?

- Thành Danh là người ít nói, chất phác nên bị bọn hương chức quyền thế ép phải giữ chức dịch trong làng. 

2.3 Chú ý chi tiết kì lạ trong việc đi tìm bắt dế của Thành Danh.

- Chi tiết kì lạ trong việc đi tìm bát dế của Thành Danh là: Vợ của ông đi tìm gặp thầy bói, Thành Danh theo tờ giấy của bà đồng cho để tìm đến nơi bắt dế. 

2.4 Điều gì đã xảy ra với con của Thành Danh?

- Con của Thành Danh chết đi sống lại, nhưng đứa con lại ngủ suốt ngày đêm, trơ ra như một khúc gỗ. 

2.5 Chú dế của Thành Danh có đặc điểm gì đáng chú ý?

- Chú dế của Thành Danh có đặc điểm kì lạ là đầu vuông, đùi dài, dáng ve sầu, cánh hoa mai.

2.6 Điều kì lạ về chú dế của Thành Danh là gì?

- Điều kì lạ về chú dế của Thành Danh là mỗi khi nghe thấy tiếng đàn cầm, đàn sắt, con dế sẽ bắt đầu nhảy múa theo tiết tấu. 

2.7 Thành Danh đã được hưởng lợi gì từ chú dế kì lạ này?

- Nhờ con dế của Thành Danh mà quan huyện được thăng chức, nhờ đó quan huyện đã miễn sai dịch cho Thành Danh và dặn quan cho Thành Danh thi lấy học vị tú tài. 

2.8 Chú dế kì lạ kia thực chất là ai?

- Chú dế kia thực chất chính là con trai của Thành Danh. 

3. Soạn bài Thực hành đọc hiểu: Dế chọi: Trả lời câu hỏi cuối bài 

3.1 Câu 1 trang 23 sgk văn 9/2 cánh diều 

Những dấu hiệu nhận biết truyện "Dế chọi" là truyện truyền kì:

- Yếu tố kì ảo, hoang đường:

+ Con dế có khả năng đặc biệt: Con dế trong truyện không chỉ đơn thuần là một con vật, mà còn có khả năng chiến đấu tài ba, nghe hiểu tiếng người, thậm chí còn có thể hóa thân thành người.

+ Sự kiện siêu nhiên: Việc Thành Danh tìm được con dế quý thông qua sự hướng dẫn của bà đồng là một chi tiết mang màu sắc huyền bí, không có thật trong cuộc sống thường ngày.

+ Hóa thân: Con trai của Thành Danh hóa thân thành dế là một chi tiết kì ảo, mang tính chất thần thoại.

- Kết hợp giữa lịch sử và hư cấu:

+ Bối cảnh lịch sử: Truyện lấy bối cảnh thời Tuyên Đức nhà Minh, một thời kỳ lịch sử có thật.

+ Sự kiện hư cấu: Tuy nhiên, các sự kiện xảy ra trong truyện như việc chọi dế, tìm kiếm dế quý lại là những chi tiết hư cấu, không có trong sử sách.

- Ý nghĩa giáo dục: Truyện phê phán những thói hư tật xấu như đua đòi, ham mê cờ bạc, đồng thời ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp như lòng nhân hậu, tình yêu thương.

- Ngôn ngữ: Ngôn ngữ trong truyện vừa có tính dân gian, vừa có những câu văn hoa mỹ, giàu hình ảnh.

3.2 Câu 2 trang 23 sgk văn 9/2 cánh diều

a. Trong truyện có những nhân vật sau: quan tỉnh, quan huyện, Thành Danh, vợ Thành Danh, đứa con, bà đồng và con dế. 

b.Phân tích nhân vật Thành Danh: 

- Trước khi tìm được dế: 

+  Lo lắng, căng thẳng: Không dám sách nhiễu dân làng để tìm dế. 

+ Áp lực: Cảm thấy trách nhiệm nặng nề khi phải tìm được con dế quý để dâng quan. 

+ Sợ hãi: Sợ bị quan phạt nếu không hoàn thành nhiệm vụ.

+ Phải tự mình đi tìm dế, chịu nhiều vất vả.

+ Số phận gia đình phụ thuộc vào việc tìm được dế. 

+ Không biết tương lai sẽ ra sao.

- Sau khi tìm được dế: 

+ An tâm, nhẹ nhõm: Đã tìm được con dế quý, hoàn thành nhiệm vụ.

+ Háo hức: Mong chờ phần thưởng từ quan. 

+ Thay đổi tính cách: Có phần tự mãn, kiêu căng hơn.

+ Gia đình được giàu sang phú quý. 

+ Được quan ban thưởng. 

+ Không còn phải lo lắng về cuộc sống.

c. Phân tích nhân vật dế con: 

- Dế con là do con trai của Thành Danh hóa thành. 

- Vì lo lắng cho cha mẹ, con trai Thành Danh đã hóa thành con dế con không chỉ chọi giỏi mà còn biết nhảy múa theo tiếng đàn.

Duy nhất khóa học DUO tại VUIHOC dành riêng cho cấp THCS, các em sẽ được học tập cùng các thầy cô đến từ top 5 trường chuyên toàn quốc. Nhanh tay đăng ký thôi !!!!

3.3 Câu 3 trang 23 sgk văn 9/2 cánh diều

- Qua nội dung của Dế chọi, tác giả muốn tập trung phản ánh chế độ phong kiến thối nát dưới sức ép của bọn quan lại người dân nhỏ bé luôn bị chà đạp và bóc lột. Đồng thời tác phẩm cũng thể hiện sự đồng tình của tác giả với những số phận đáng thương đó. 

3.4 Câu 4 trang 23 sgk văn 9/2 cánh diều

- Những yếu tố kì ảo trong truyện chính là:

• Bà đồng có thể chỉ cho Thành chính xác nơi có thể tìm thấy dế tốt.

• Hình dáng kỳ lạ của con dế: trông như con chó với cánh hoa mai, đầu vuông và chân dài. Con dế bé xíu nhưng lại có thể nhảy xa hơn cả thước.

• Con trai của Thành sau khi té giếng trở nên ngốc nghếch, lờ đờ như người gỗ. 

• Sau khi tỉnh lại một năm, con Thành kể lại trong năm qua mình đã trở thành con dế chọi vô địch mà bố đã tiến vua.

- Những yếu tố kì ảo đó có ý nghĩa quan trọng cho tác phẩm:

• Những chi tiết không có thực đó đã giúp cho câu chuyện trở nên logic, hợp lý hơn. Đây chính là vạch nối giữa các chi tiết trong tác phẩm.

• Những yếu tố này giúp người đọc có thể dễ dàng hình dung khung cảnh của tác phẩm cũng như nhìn thấy hiện thực nghiệt ngã của nhân dân trong chế độ phong kiến.

3.5 Câu 5 trang 23 sgk văn 9/2 cánh diều

- Lời bàn của tác giả thường tổng kết lại ý nghĩa của câu chuyện, chỉ ra những vấn đề mà tác giả muốn gửi gắm. Lời bàn của tá giả trong phần cuối truyện có tác dụng răn đe những kẻ làm quan khi làm bất cứ việc gì cần suy nghĩ đến nhân dân. Lời bàn của tác giả thường đưa ra những nhận xét sâu sắc về xã hội, giúp người đọc liên hệ câu chuyện với thực tế cuộc sống.

3.6 Câu 6 trang 23 sgk văn 9/2 cánh diều

Gợi ý trả lời: 

Truyện "Dế chọi" không chỉ đơn thuần là một câu chuyện về trò chơi dân gian, mà còn phản ánh sâu sắc những vấn đề xã hội đáng suy ngẫm. Từ chính cốt truyện hấp dẫn cùng với yếu tố kì ảo mà truyện đã vẽ lên hiện thực đen tối của xã hội phong kiến. Chính vì vậy, có thể nói chuyện mang giá trị hiện thực sâu sắc. Từ các yếu tố kỳ ảo có trong văn bản, có thể thấy những chi tiết không có thực lại được tác giả sử dụng đã tạo nên sức hấp dẫn cho cốt truyện. Từ đó làm nổi bật giá trị hiện thực của một xã hội tàn ác, áp bức, gây biết bao đau thương cho những người dân chăm chỉ lương thiện. Đồng thời, nó thể hiện những giá trị nhân văn sâu sắc và lòng thương với những người dân thấp cổ bé họng luôn phải chịu đàn áp của chế độ cầm quyền.

Qua Soạn bài Thực hành đọc hiểu: Dế chọi, em nhận thấy tác phẩm không chỉ chứa đựng những giá trị giải trí mà còn ẩn chứa nhiều bài học quý giá về những vấn đề xã hội đáng suy ngẫm. Tác phẩm không chỉ hấp dẫn người đọc bởi cốt truyện ly kỳ mà còn bởi những thông điệp sâu sắc mà nó gửi gắm. Để học nhiều hơn các kiến thức của các môn học thì các em hãy nhanh tay truy cập và website vuihoc.vn hoặc đăng ký khoá học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Chuyện người con gái Nam Xương
• Vụ cải trang bất thành
• Thực hành tiếng Việt trang 17