Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 20| SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1 Chân trời sáng tạo

Soạn bài Thực hành tiếng Việt Trang 20 SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1 Chân trời sáng tạo

1. Câu 1 Trang 20 SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1 Chân trời sáng tạo 

Em hãy xác định biện pháp tu từ chơi chữ ở trong các trường hợp sau và nêu tác dụng khi sử dụng các biện pháp này:

a. Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,

Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.

( Bà Huyện Thanh Quan, Qua Đèo Ngang)

b.

Con cá đối nằm trong cối đá

Mèo đuôi cụt nằm mút đuôi kèo

Anh mà đối đặng, dẫu anh nghèo em cũng ưng.

( Ca dao)

c. Tiệm bánh mì chả nóng ế khách vì bán bánh mì chả nóng

Câu trả lời chi tiết:

a. Biện pháp tu từ chơi chữ ở trong câu trên là đồng âm – đồng nghĩa

- Tiếng kêu vang vọng của hai loài chim được liên tưởng đồng âm tới hai danh từ đặc biệt đó chính là “quốc” và “gia” nên có thể đồng âm thành loài chim “quốc quốc” và “gia gia”

- “quốc” có nghĩa là “nước”( trong đất nước) và “gia” có nghĩa là “nhà”( gia đình) vậy nên ở đây có sự tương ứng giữa những nỗi buồn đau được nhân hóa lên của mỗi loài vật qua tên gọi và tiếng kêu vang vọng của chúng: con quốc quốc đau lòng vì nhớ tới đất nước, con gia gia mỏi miệng vì nỗi thương nhà.

→ Nhà thơ đã sử dụng khi đã kết hợp khéo léo những tiếng kêu "quốc quốc" và "gia gia" để thể hiện lên sự nhớ thương vô cùng da diết đối với đất nước và quê hương của mình, qua đó thể hiện lên một tâm trạng vô cùng đậm đà của Bà Huyện Thanh Quan.

b. Biện pháp tu từ chơi chữ ở trong câu trên là nói lái

- “ cá đối” được nói lái thành “cối đá”

- “Mèo đuôi cụt” được nói lái thành “mút đuôi mèo”

→ Sự lái từ ngữ ở trên nhằm mục đích diễn tả lên sự hẩm hiu, và vô cùng nghèo nàn đến chán nản của chàng trai

c. Biện pháp tu từ chơi chữ ở trong câu trên là đồng âm – khác nghĩa

- Chả nóng số 1: là một loại thực phẩm được làm từ thịt

- Chả nóng số 2: ý nói là miếng chả đang không nóng, chả đang bị nguội lạnh

→ Sự kết hợp khéo léo đồng âm - khác nghĩa vô cùng khéo léo trên nhằm tạo lên tiếng cười gợi cho người nghe dành một sự chú ý đặc biệt cho bài thơ.

>> Xem thêm: Soạn văn 9 chân trời sáng tạo

2. Câu 2 Trang 21 SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1 Chân trời sáng tạo

Em hãy sưu tầm một số câu nói trong giao tiếp trong cuộc sống hằng ngày có sử dụng biện pháp tu từ chơi chữ. Hãy nêu  những đặc điểm và tác dụng của biện pháp tu từ này ở trong mỗi trường hợp được nêu ra.

Câu trả lời chi tiết:

- Một số câu nói trong giao tiếp trong cuộc sống hằng ngày có sử dụng biện pháp tu từ chơi chữ đó là:

+ Mùa xuân em đi chợ Hạ/ Mua cá thu về chợ hãy còn đông.

→ Sự khéo léo khi dùng từ cùng trường có nghĩa xuân, hạ, thu, đông (chỉ đến 4 mùa), kết hợp của từ đồng âm Hạ (địa danh), thu (loài cá), đông (đông đúc, nhiều người). Vừa giúp làm cho sự phong phú của tư duy, vừa tạo lên một sự bất ngờ cho lời nói.

+ Ngọt thơm sau lớp vỏ gai

Quả ngon lớn mãi cho ai đẹp lòng.

Mời cô, mời bác cùng ăn,

Sầu riêng mà hóa vui chung trăm nhà.

 → Sử dụng từ trái nghĩa: sầu riêng – vui chung. Sầu riêng là tên của một loại trái cây, đồng âm với từ ngữ trái nghĩa của từ vui chung, tạo nên một ý thơ bất ngờ nhưng cũng đầy những thú vị.

Lộ trình khóa học DUO sẽ được thiết kế riêng cho từng nhóm học sinh, phù hợp với khả năng của các em cũng như giúp các em từng bước đạt điểm 9, 10 trong mọi bài kiểm tra.

3. Câu 3 Trang 21 SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1 Chân trời sáng tạo

Em hãy xác định và nêu tác dụng của biện pháp tu từ điệp thanh trong các trường hợp sau:

a. Ô hay buồn vương cây ngô đồng

Vàng rơi! Vàng rơi: Thu mênh mông.

(Bích Khê, Tỳ bà)

b. Tài cao phận thấp chí khí uất

Giang hồ mê chơi quên quê hương.

(Tản Đà, Thăm mả cũ bên đường)

Câu trả lời chi tiết:

a. Biện pháp tu từ điệp thanh, được sử dụng lặp lại một loạt âm tiết có cùng với nhau một thanh điệu đó chính là thanh bằng, cùng với sự kết hợp khéo léo với vần “ông” ở cuối câu thơ khiến cho nỗi buồn ngày một càng lan rộng hơn nữa.

→ Nhấn mạnh cho câu thơ hiện lên một nỗi buồn miên man, sâu sắc, mênh mông, triền miên bao trùm lên toàn bộ khung cảnh, cảnh vật ở xung quanh.

b. Câu thứ nhất xuất hiện gồm có 5 thanh trắc đi liền với nhau: “phận thấp chí khí uất” cùng sự có mặt khéo léo của các phụ âm tắc vô thanh ở trong câu thơ /p, t/ khi kết thúc âm tiết, đã diễn tả được cho người đọc cảm nhận được một cảm giác bi phẫn, bế tắc, bức bối, và cả chứa đựng trong đó là sự ngột ngạt, uất ức.

Và ngay lập tức khi bước sang câu thơ thứ hai ở sau bao gồm 7 thanh bằng đi liền với nhau như một sự giải tỏa, giải phóng cho con người chúng ta khỏi những kìm hãm trói buộc, không có tự do, để sau đó trở thành một lãng tử ngao du rong chơi quên ngày quên tháng.

4. Câu 4 Trang 21 SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1 Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc đoạn trích ở dưới đây:

Thuyền tôi trôi trên Sông Đà. Cảnh ven sông ở đây lặng tờ. Hình như đời Trần đời Lê, quãng sông này cũng lặng tờ đến thế mà thôi. Thuyền tôi trôi qua một nương ngô nhú lên mấy lá ngô non đầu mùa. Mà tịnh không một bóng người.

(Nguyễn Tuân, Người lái đò Sông Đà)

a. Em có nhận xét gì về những thanh điệu được tác giả sử dụng ở trong đoạn trích trên?

b. Việc tác giả sử dụng những thanh điệu như vậy có tác dụng gì?

Câu trả lời chi tiết:

a. Phép điệp về thanh điệu: Thuyền tôi trôi trên Sông Đà, Thuyền tôi trôi qua một nương ngô,…

b. Tác dụng của phép điệp: Tăng nhạc tính cho câu văn, gợi lên một sự êm đềm, và thơ mộng của cảnh vật.

5. Câu 5 Trang 21 SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1 Chân trời sáng tạo

Hãy nêu tác dụng của việc kết hợp biện pháp điệp thanh và điệp vần trong các trường hợp sau:

Sương nương theo trăng ngừng lưng trời,

Tương tư nâng lòng lên chơi vơi…

(Xuân Diệu, Nhị hồ)

Câu trả lời chi tiết:

- Biện pháp tu từ điệp thanh: được sử dụng cùng một thanh bằng ở trong hai câu thơ.

- Biện pháp tu từ điệp vần:

+ Điệp vần các từ “ương”: “sương”, “nương”, “tương”.

+ Điệp vần các từ “ưng”: “ngừng”, “lưng”.

+ Điệp vần các từ “ơi”: “trời”, “chơi”, “vơi”.

→ Tác dụng khi sử dụng: Tạo ra nhạc tính, thể hiện lên sự tinh tế trong cảm xúc lâng lâng mang trong mình tâm trạng của một người thi sĩ.

6. Câu 6 Trang 21 SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1 Chân trời sáng tạo

Theo em, sự hài hòa về âm thanh trong đoạn thơ dưới đây được tạo ra nhờ những yếu tố nào?

Rồi một hôm nào, tôi thấy tôi

Nhẹ nhàng như con chim cà lơi

Say đồng hương nắng vui ca hát

Trên chín tầng cao bát ngát trời…

(Tố Hữu, Nhớ đồng)

Câu trả lời chi tiết:

- Yếu tố điệp thanh: câu số hai sử dụng nhiều thanh bằng,…, điệp cấu trúc (B-T-B) ở câu số 1 và số 4;… 

- Yếu tố điệp vần: lơi – trời, rồi – tôi, hát – bát ngát,…

→ Các yếu tố trên đã khắc họa rõ rệt niềm say đời, yêu sự sống, nhìn thấy phía trước có hi vọng, có lí tưởng để phấn đấu và theo đuổi.

Qua bài viết này, VUIHOC đã cung cấp cho các em chi tiết Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 20 trong sách giáo khoa Chân trời sáng tạo 9 tập 1. Hi vọng rằng những gợi ý, hướng dẫn của bài soạn có thể giúp các em nắm được những ý chính cũng như trau dồi được nội dung kiến thức. Để học nhiều hơn các kiến thức của những môn học khác thì các em hãy nhanh tay truy cập vào website vuihoc.vn hoặc đăng ký khóa học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Quê hương
• Bếp lửa
• Vẻ đẹp của sông Đà