Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 96| Văn 6 Chân trời sáng tạo

Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 96| Văn 6 Chân trời sáng tạo

1. Câu 1 trang 96 sgk văn 6/1 Chân trời sáng tạo

“So sánh hai câu dưới đây và rút ra tác dụng của việc dùng cụm danh từ là chủ ngữ của câu.

a. Vuốt cứ cứng dần và nhọn hoắt.

b. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt.

Trả lời:

- Câu a chủ ngữ là “Vuốt”: Câu này cho biết một sự thay đổi về trạng thái của "vuốt". Tuy nhiên, thông tin về "vuốt" còn khá mơ hồ, thiếu tính cụ thể, không thể hiện rõ được ở vị trí nào, là của ai mà chỉ nêu chung chung. 

- Còn câu b “Những cái vuốt ở chân, ở kheo”. Câu này cung cấp thông tin chi tiết hơn về "vuốt", đó là những cái vuốt cụ thể, nằm ở chân và khoeo của một con vật. Người đọc dễ hình dung ra hình ảnh rõ ràng hơn về đối tượng được miêu tả. 

⇒ Việc sử dụng cụm danh từ làm chủ ngữ là một biện pháp hiệu quả để làm cho câu văn trở nên sinh động, cụ thể và chính xác hơn. Câu văn trở nên đầy đủ thông tin, không còn chung chung, mơ hồ. Nó giúp người viết diễn đạt ý tưởng một cách rõ ràng và tạo ấn tượng sâu sắc cho người đọc.

2. Câu 2 trang 97 sgk văn 6/1 Chân trời sáng tạo

“So sánh những cách diễn đạt dưới đây và cho biết tác dụng của việc dùng các cụm tính từ làm thành phần vị ngữ trong câu:

a. Biết chị Cốc đi rồi, tôi bò lên.

Biết chị Cốc đi rồi, tôi mon men bò lên.

b. Trông thấy tôi, Dế Choắt khóc.

Trông thấy tôi, Dế Choắt khóc thảm thiết.

c. Trời nóng.

Trời nóng hầm hập  

>> Xem thêm: Soạn văn 6 Chân trời sáng tạo

Trả lời:

So sánh:

- Câu a:

+ Cách diễn đạt 1: Câu này diễn tả hành động một cách đơn giản, không nhấn mạnh vào cách thức bò lên.

+ Cách diễn đạt 2: Câu này sử dụng cụm động từ "mon men bò lên"  để miêu tả hành động của “tôi” một cách cụ thể, rõ nét hơn, làm tăng tính sinh động. Gợi hình ảnh một cách di chuyển nhẹ nhàng, dè dặt, thái độ rón rén, sợ sệt, cẩn thận từ từ bò lên, thể hiện sự cảnh giác của nhân vật sau khi biết chị Cốc đã bỏ đi.

- Câu b:

+ Cách diễn đạt 1: Câu này chỉ nêu ra hành động khóc của Dế Choắt.

+ Cách diễn đạt 2: Câu này sử dụng cụm tính từ "thảm thiết" để miêu tả mức độ đau khổ, tuyệt vọng, thương tâm của Dế Choắt khi khóc, tạo nên một không khí bi thương, xúc động. Giúp người đọc hình dung rõ hơn về cảm xúc của nhân vật.

- Câu c:

+ Cách diễn đạt 1: Câu này chỉ nêu trạng thái của thời tiết một cách chung chung.

+ Cách diễn đạt 2: Câu này sử dụng cụm tính từ "nóng hầm hập" để miêu tả mức độ nóng bức của thời tiết,  giúp người đọc hình dung rõ hơn về mức độ nóng bức đạt tới đỉnh điểm, vô cùng oi bức, tạo cảm giác ngột ngạt, khó chịu, tăng cường tính gợi hình.

⇒ Tác dụng của việc dùng các cụm tính từ làm thành phần vị ngữ trong câu: Việc sử dụng cụm tính từ làm thành phần vị ngữ có vai trò rất quan trọng trong việc làm cho câu văn trở nên sinh động, giàu hình ảnh, biểu cảm, hấp dẫn hơn và gây ấn tượng mạnh với người đọc. Nhờ đó, giúp người đọc có thể dễ dàng hình dung và cảm nhận được rõ nét hơn về sự vật, hiện tượng, hành động mà tác giả muốn miêu tả, truyền đạt.

Khóa học DUO cung cấp cho các em nền tảng kiến thức vững chắc, bứt phá điểm 9+ trong mọi bài kiểm tra trên lớp.

3. Câu 3 trang 97 sgk văn 6/1 Chân trời sáng tạo

 “Trong văn bản Bài học đường đời đầu tiên (Tô Hoài) và Giọt sương đêm (Trần Đức Tiến), các tác giả thường sử dụng kiểu câu có vị ngữ là một chuỗi các cụm động từ, cụm tính từ. Ví dụ:

- Choắt không dậy được nữa, nằm thoi thóp (Tô Hoài). Vị ngữ trong câu là chuỗi gồm hai cụm động từ.  

- Ông khách lượn một vòng trên không rồi khép cánh, thận trọng đáp xuống ngọn măng trúc ngoài cùng xóm Bờ Giậu. Vị ngữ trong câu này là chuỗi gồm hơn hai cụm động từ.

Hãy tìm trong mỗi văn bản ít nhất một cách diễn đạt tương tự và cho biết tác dụng của các diễn đạt đó.

Trả lời:

- Văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” (Tô Hoài):

+ “Tôi ra đứng cửa hang như mọi khi, xem hoàng hôn xuống.” → Vị ngữ trong câu này là chuỗi gồm hai cụm động từ.

+ “Thỉnh thoảng, tôi ngứa chân đá một cái, ghẹo anh Gọng Vó lấm láp vừa ngơ ngác dưới đầm lên” → Vị ngữ trong câu này là chuỗi gồm hơn hai cụm động từ.

- Văn bản “Giọt sương đêm” (Trần Đức Tiến)

+ “Bọ Dừa rùng mình, tỉnh hẳn.” → Vị ngữ trong câu là chuỗi gồm hai cụm động từ.

+ “Thằn Lằn vừa chui ra khỏi bình gốm vỡ, chưa kịp vươn vai tập mấy động tác thể dục, đã thấy ông khách quần áo chỉnh tề đứng chờ.” → Vị ngữ trong câu này là chuỗi gồm hơn hai cụm động từ.

4. Câu 4 trang 97 sgk văn 6/1 Chân trời sáng tạo

 “Xác định thành phần chủ ngữ và vị ngữ của các câu dưới đây:

a. Khách giật mình

b. Lá cây xào xạc.

c. Trời rét

Dùng cụm từ để mở rộng chủ ngữ hoặc vị ngữ hoặc cả hai thành phần chính trong các câu trên, Sau đó so sánh để làm rõ sự khác biệt nghĩa giữa câu mở rộng và câu trước khi mở rộng.” 

Trả lời:

* Xác định thành phần chủ ngữ và vị ngữ

a. Chủ ngữ: Khách

Vị ngữ: giật mình

b. Chủ ngữ: Lá cây

Vị ngữ: xào xạc

c. Chủ ngữ: Trời

Vị ngữ: rét

* Mở rộng câu và so sánh:

- Câu a: Khách giật mình.

+ Mở rộng: Người khách đang ngồi đọc sách giật mình.

+ So sánh: Câu mở rộng giúp ta hình dung rõ hơn về người khách và hoàn cảnh họ đang ở. Câu gốc chỉ nêu chung chung hành động giật mình, còn câu mở rộng miêu tả cụ thể hơn.

- Câu b: Lá cây xào xạc.

+ Mở rộng: Những chiếc lá cây già nua xào xạc dưới cơn gió mùa đông.

+ So sánh: Câu mở rộng giúp ta hình dung rõ hơn về loại lá cây, số lượng lá và hoàn cảnh khiến lá cây xào xạc. Câu gốc chỉ nêu chung chung âm thanh lá cây tạo ra, còn câu mở rộng miêu tả chi tiết hơn.

- Câu c: Trời rét.

+ Mở rộng: Trời rét buốt đến thấu xương.

+ So sánh: Câu mở rộng giúp ta cảm nhận rõ hơn mức độ lạnh của thời tiết. Câu gốc chỉ nêu chung chung trạng thái thời tiết, còn câu mở rộng miêu tả cụ thể hơn cảm giác lạnh buốt.

5. Câu 5 trang 97 sgk văn 6/1 Chân trời sáng tạo

 “Đọc đoạn văn sau:

“Thỉnh thoảng muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên,... soi gương được và rất ưa nhìn. “

a. Tìm và chỉ ra tác dụng của việc sử dụng từ láy trong đoạn văn trên.

b. Tìm và chỉ ra tác dụng của phép so sánh được sử dụng trong đoạn văn trên.

Trả lời:

a. - Các từ láy trong đoạn văn: phanh phách, hủn hoẳn, phành phạch, giòn giã, rung rinh.

- Các từ láy "phanh phách", "phành phạch" mô tả âm thanh chân thực, rõ nét khi Dế Mèn đạp vào cỏ và vỗ cánh, giúp người đọc như đang nghe thấy tiếng động đó.

- Từ láy "hủn hoẳn" diễn tả đôi cánh ngắn củn của Dế Mèn trước kia, tạo sự tương phản với đôi cánh dài sau này, làm nổi bật sự trưởng thành của nhân vật.

- Giòn giã: Tăng cường âm thanh của tiếng cánh kêu khi nhân vật vỗ cánh, tạo cảm giác mạnh mẽ, uy lực.

- Rung rinh: Tả lại vẻ đẹp bóng mượt, óng ánh của cơ thể nhân vật khi di chuyển, gợi sự hài lòng và tự hào của nhân vật về ngoại hình của mình.

b. Tác dụng của phép so sánh:

- Câu so sánh: “Những ngọn cỏ gẫy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua.”

- Tác dụng:

+ Gợi hình: So sánh những ngọn cỏ gẫy rạp với nhát dao lia qua giúp người đọc hình dung rõ nét về sức mạnh của những chiếc vuốt của Dế Mèn, cho thấy Dế Mèn rất tự hào về sức mạnh của mình.

+ Câu so sánh nhấn mạnh sự sắc bén, mạnh mẽ của những chiếc vuốt, qua đó thể hiện sự tự tin, kiêu căng của Dế Mèn.

6. Câu 6 trang 98 sgk văn 6/1 Chân trời sáng tạo

 “ Đọc đoạn văn sau: “Tôi đi đứng oai vệ. Mỗi bước đi, tôi làm điệu dún dẩy các khoeo chân, rung lên rung xuống hai chiếc râu.Cho ra kiểu cách con nhà võ. Tôi tợn lắm. Dám cà khịa với tất cả mọi bà con trong xóm. Khi tôi to tiếng thì ai cũng nhịn, không ai đáp lại.”

(Tô Hoài, Bài học đường đời đầu tiên) 

a. Tìm các nghĩa của từ “tợn” có trong từ điển

b. Từ “tợn” trong đoạn văn trên được sử dụng với nghĩa nào trong những nghĩa có được ở câu a? Cho biết cơ sở xác định.”

Trả lời:

a. Các nghĩa của từ "tợn" trong từ điển:

- Nghĩa chung: Thường dùng để chỉ thái độ hoặc hành động tỏ ra mạnh mẽ, không sợ hãi, có phần ngang ngược.

- Nghĩa cụ thể:

+ Bạo gan: Dám làm những việc nguy hiểm, liều lĩnh.

+ Ngông cuồng: Tự cao tự đại, không biết sợ ai.

+ Thách thức: Dám đối đầu, không e dè.

b. 

- Trong đoạn văn trên, từ "tợn" được sử dụng với nghĩa: Bạo gan, liều lĩnh, không biết sợ hãi gì, lộ rõ vẻ thách thức.

- Cơ sở để xác định nghĩa này: dựa vào những câu văn đằng sau

+ Hành động của Dế Mèn: "Dám cà khịa với tất cả mọi bà con trong xóm. Khi tôi to tiếng thì ai cũng nhịn, không ai đáp lại". Những hành động này thể hiện rõ sự tự tin thái quá, dám làm những điều mà người khác không dám làm, không hề sợ hãi hậu quả.

+ Cảm xúc của Dế Mèn: Từ "tợn" được sử dụng để nhấn mạnh sự tự tin thái quá, thậm chí là kiêu căng của Dế Mèn. Điều này thể hiện qua cách đi đứng, điệu bộ của nhân vật.

7. Viết ngắn trang 98 sgk văn 6/1 Chân trời sáng tạo

Đề bài: Văn bản Bài học đường đời đầu tiên kết thúc với hình ảnh “Tôi đứng lặng giờ lâu suy nghĩ về bài học đường đời đầu tiên”. Hãy đóng vai Dế Mèn và viết về bài học đó bằng một đoạn văn (từ 150 đến 200 chữ), trong đó sử dụng ít nhất hai câu mở rộng thành phần chính bằng cụm từ.

Trả lời:

Ôi! Bài học đầu tiên của cuộc đời sao lại đắng cay đến thế. Nhìn nấm mồ mới xây của người bạn xấu số, lòng tôi quặn thắt, nặng trĩu, day dứt không thôi. Chính đôi càng kiêu hãnh, những lời nói hống hách của tôi đã cướp đi mạng sống của Dế Choắt, một người bạn tốt. Những lời khuyên chân tình mà Choắt dành cho tôi lúc hấp hối như những nhát dao cứa vào trái tim tôi. "Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy". Lời Choắt nói cứ văng vẳng bên tai tôi. Tôi đã thực sự sai lầm khi vì chút sĩ diện mà rước họa vào thân. Giá như lúc đó tôi không trêu chọc chị Cốc thì đâu có chuyện đau lòng này xảy ra.  Qua sự ra đi của Dế Choắt, tôi hiểu rằng cuộc sống không chỉ toàn màu hồng. Có những sai lầm một khi đã gây ra thì không thể nào sửa chữa được. Từ nay, tôi sẽ thay đổi bản thân, không còn là một chàng dế hung hăng, bốc đồng nữa mà sẽ sống có trách nhiệm hơn. Tôi sẽ nhớ mãi bài học đau xót này và luôn nhắc nhở bản thân đừng bao giờ lặp lại sai lầm.

Câu mở rộng trong đoạn văn:

"Nhìn nấm mồ mới xây của người anh xấu số, lòng tôi quặn thắt, day dứt không thôi"

→ Mở rộng chủ ngữ bằng cụm từ "Nhìn nấm mồ mới xây của người anh xấu số".

"Những lời khuyên chân tình mà Choắt dành cho tôi lúc hấp hối như những nhát dao cứa vào trái tim tôi"

→ Mở rộng vị ngữ bằng cụm từ "như những nhát dao cứa vào trái tim tôi".

Trên đây VUIHOC đã cùng Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 96| Văn 6 Chân trời sáng tạo.  Ngữ văn không chỉ là một môn học mà còn là một công cụ giúp chúng ta khám phá thế giới xung quanh. Bài học này sẽ mở ra cho bạn một cánh cửa mới để bạn khám phá vẻ đẹp của ngôn ngữ và văn học. Để học nhiều hơn các kiến thức của các môn học thì các em hãy nhanh tay truy cập và website vuihoc.vn hoặc đăng ký khoá học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Bài học đường đời đầu tiên
• Giọt sương đêm
• Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ