Soạn bài Trái Đất - cái nôi của sự sống| Văn 6 kết nối tri thức

1. Soạn bài Trái Đất - cái nôi của sự sống: Trước khi đọc 

1.1 Câu 1

Em đã nghe và đọc nhiều ca khúc, bài thơ viết về Trái Đất, trong đó có những tác phẩm nổi tiếng như:

- Đất nước của Nguyễn Đình Thi: Bài thơ này thể hiện tình yêu quê hương, đất nước qua hình ảnh thiên nhiên đa dạng và đẹp đẽ.

- Bài hát “Trái Đất này là của chúng mình”: 

=> Những tác phẩm này đã gợi lên trong em nhiều cảm xúc và ấn tượng sâu sắc về vẻ đẹp cũng như giá trị của Trái Đất. Chúng khiến em cảm nhận được sự kỳ diệu của thiên nhiên, từ những cơn gió nhẹ nhàng, cánh đồng xanh tươi, đến những giấc mơ và ước vọng của con người. Đồng thời, những tác phẩm này cũng nhắc nhở em về trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc gìn giữ và bảo vệ hành tinh này.

- Để hiểu biết và yêu quý hơn hành tinh xanh, em nghĩ chúng ta nên tìm đến các nguồn thông tin và tài liệu sau:

• Sách và tài liệu về môi trường: Những cuốn sách khoa học và tài liệu nghiên cứu về bảo vệ môi trường, biến đổi khí hậu sẽ giúp em hiểu rõ hơn về vấn đề này.

• Phim tài liệu: Các bộ phim tài liệu về môi trường, thiên nhiên truyền tải thông điệp mạnh mẽ về sự cần thiết phải bảo vệ Trái Đất.

• Báo chí và tạp chí chuyên đề: Theo dõi những tin tức, bài viết về môi trường và các phong trào bảo vệ trái đất sẽ giúp em cập nhật kiến thức mới.

• Trải nghiệm thực tế: Tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường như trồng cây, dọn dẹp bãi biển, hoặc tham gia các chiến dịch nâng cao nhận thức sẽ giúp em cảm nhận sâu sắc hơn về Trái Đất.

1.2 Câu 2 

Câu nói "Sự sống muôn màu" mang ý nghĩa biểu trưng cho tính đa dạng và phong phú của sự sống trên Trái Đất. Chúng ta có thể hiểu câu nói này như sau:

- Sự sống trên hành tinh này bao gồm hàng triệu loài động thực vật khác nhau, mỗi loài đều có đặc điểm và vai trò riêng trong hệ sinh thái. Ví dụ, từ những vi sinh vật đơn bào cho đến các loài động vật hoang dã khổng lồ như voi hay cá voi, tất cả đều góp phần tạo nên sự phong phú của sự sống. Điều này cho thấy sự đa dạng về hình dạng, màu sắc, kích thước, và chức năng của từng loài.

- Sự sống muôn màu" cũng có thể hiểu là sự phong phú về cảm xúc và trải nghiệm của con người. Mỗi người đều có câu chuyện, cảm xúc và trải nghiệm riêng, tạo nên bức tranh đa dạng về cuộc sống. Những niềm vui, nỗi buồn, ước mơ và khát khao của từng cá nhân đều hòa quyện vào nhau, tạo thành một xã hội đầy màu sắc.

- Mỗi loài sống không chỉ tồn tại độc lập mà còn tương tác với nhau trong một mạng lưới phức tạp. Quan hệ giữa các loài động vật, thực vật, và con người tạo ra một hệ sinh thái đa dạng, làm nổi bật tính cân bằng và sự phụ thuộc lẫn nhau trong thiên nhiên.

- Sự đa dạng của sự sống khiến cho mỗi người nhận thức rõ hơn về trách nhiệm bảo vệ môi trường và duy trì hệ sinh thái. Hiểu rằng mọi sinh vật đều có giá trị và vai trò của riêng mình sẽ khơi gợi ý thức bảo vệ hành tinh của chúng ta.

=> "Sự sống muôn màu" không chỉ là một câu nói đơn giản mà còn chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc về sự đa dạng, vẻ đẹp và giá trị của mỗi sinh vật trên Trái Đất. Nó nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của việc gìn giữ và tôn trọng sự sống, cùng nhau bảo vệ hành tinh cho chính mình và các thế hệ tương lai.

2. Soạn bài Trái Đất - cái nôi của sự sống: Đọc văn bản 

2.1 Phần sa-pô với những dòng chữ in đậm.

Phần sa-pô là phần mở đầu nằm ở đầu bài viết, thường được trình bày bằng một hoặc nhiều câu văn hoàn chỉnh. Những câu này có thể ngắn hoặc dài, nhưng cần có tính khái quát để giúp người đọc hiểu nội dung thông tin sẽ được trình bày phía dưới.

Trong văn bản “Trái Đất – cái nôi của sự sống”, phần sa-pô được thể hiện dưới dạng một loạt các câu hỏi như: “Vì sao Trái Đất thường được gọi là hành tinh xanh? Sự sống đã phát triển như thế nào trên hành tinh này? Con người có thể làm gì để bảo vệ Trái Đất?”

2.2 Văn bản được triển khai với nhiều đề mục in đậm 

- Các đề mục in đậm: 

+ Trái Đất trong hệ Mặt Trời 

+ “Vị thần hộ mệnh” của sự sống trên Trái Đất

+ Trái Đất – nơi cư ngụ của muôn loài

+ Con người trên Trái Đất 

+ Tình Trạng Trái Đất hiện ra sao? 

Khóa học DUO dành riêng cho các em bậc THCS từ nhà trường VUIHOC, các em sẽ được học cùng các thầy cô TOP trường điểm quốc gia với kinh nghiệm giảng dạy phong phú. Đăng ký học thử để được trải nghiệm buổi học trực tuyến hoàn toàn miễn phí nhé!

2.3 Những miêu tả về sự hiện diện của nước trên Trái Đất.

- Nước chính là "vị thần hộ mệnh" cho sự sống trên Trái Đất.

- Chính nhờ có nước, đặc biệt là dưới dạng lỏng, Trái Đất trở thành nơi duy nhất trong hệ Mặt Trời có sự sống hiện diện.

- Hành tinh của chúng ta thật sự giàu nước: Nước chiếm gần ¾ diện tích bề mặt Trái Đất, tạo nên một hệ sinh thái vô cùng phức tạp.

2.4 Sự sống trên Trái Đất phong phú như thế nào?  

- Một số loài chỉ có thể quan sát được bằng kính hiển vi, như vi sinh vật, trong khi những loài khác lại có kích thước khổng lồ như cây bao báp, cá voi xanh, và khủng long.

- Có hàng triệu loài thực vật và động vật sinh sôi và phát triển.

- Tất cả các loài này đều tồn tại và phát triển theo những quy luật sinh học kỳ diệu và bí ẩn. 

2.5 Vì sao có thể khẳng định con người là đỉnh cao kì diệu của sự sống trên Trái Đất? 

- Con người được xem là đỉnh cao kỳ diệu của sự sống vì:

  + Là loài động vật bậc cao nhất, con người sở hữu não bộ và hệ thần kinh phát triển vượt trội, có ý thức, cảm xúc, ngôn ngữ và khả năng tổ chức cuộc sống một cách tích cực. 

2.6 Ý sau cùng của bài có lạc đề không?    

- Ý sau cùng này không lạc đề. Nó chứa đựng 2 nội dung: 

+ Xác định lí do làm vật lên lời tự vấn nhức nhối. 

+ Phát biểu nhận thức của bản thân về vấn đề.   

>> Xem thêm: Soạn văn 6 kết nối tri thức 

3. Soạn bài Trái Đất - cái nôi của sự sống: Sau khi đọc 

3.1 Câu 1 trang 81 sgk văn 6/2 kết nối tri thức

- Trái Đất là một trong tám hành tinh thuộc hệ Mặt Trời.

- Nước chiếm khoảng 3/4 bề mặt của Trái Đất. Nhờ có nước, sự sống trên hành tinh này phát triển đa dạng, từ vi sinh vật đơn giản đến các động vật bậc cao với hệ thần kinh phức tạp.

- Trái Đất là nơi cư trú của vô số loài. Tất cả các hình thức sống đều tồn tại và phát triển theo những quy luật sinh học đầy bí ẩn.

- Con người được coi là đỉnh cao kỳ diệu của sự sống trên Trái Đất. Là loài động vật bậc cao, con người có tình cảm, ngôn ngữ và khả năng tổ chức cuộc sống một cách tích cực. Tuy nhiên, chính con người cũng đã gây ra tác động tiêu cực đến Trái Đất thông qua việc khai thác thiên nhiên một cách bừa bãi.

- Trạng thái của Trái Đất đang bị tổn thương từng ngày. Câu hỏi về việc Trái Đất có thể chịu đựng được bao lâu nữa là một vấn đề mà nhân loại không thể phớt lờ. 

3.2 Câu 2 trang 81 sgk văn 6/2 kết nối tri thức

- Bức tranh minh họa làm nổi bật những ý tưởng đã được trình bày trong phần chữ, được tóm gọn qua đề mục “Trái Đất – nơi cư ngụ của muôn loài”.

- Trong bức tranh, nhiều loài sinh vật sống trên mặt đất và dưới nước được thể hiện. Mặc dù có nhiều chi tiết mô tả thực tế về một số loài động và thực vật, nhưng chủ yếu bức tranh mang tính cách điệu và biểu trưng, giúp người xem có cái nhìn tổng quát về không gian sống của mọi sinh vật trên hành tinh của chúng ta. 

3.3 Câu 3 trang 81 sgk văn 6/2 kết nối tri thức

- Ở phần 2, tác giả đề cập đến sự hiện diện của nước trên Trái Đất. Đây là một phần rất quan trọng trong việc làm nổi bật mạch thông tin chính của văn bản:

+ Phần này không chỉ làm sáng tỏ nhan đề của văn bản (bởi nếu muốn khẳng định Trái Đất là cái nôi của sự sống thì không thể thiếu minh chứng về nguồn tài nguyên nước phong phú).

+ Đồng thời, nó cũng xác định hướng triển khai cho các phần tiếp theo (nói về sự đa dạng của sự sống nhờ nước và về con người với vai trò là “đỉnh cao kỳ diệu của sự sống”).

- Như vậy, nếu thiếu phần 2, sự liên kết chặt chẽ giữa các phần và các yếu tố trong văn bản sẽ bị phá vỡ. 

3.4 Câu 4 trang 81 sgk văn 6/2 kết nối tri thức

- Bổ sung sự kì diệu của sự sống trên Trái Đất: 

+ động vật – thực vật 

+ loài sống trên cạn – loài sống trên không – loài sống dưới nước

+ màu sắc – hình dáng – khả năng thích nghi – trí thông minh, … 

3.5 Câu 5 trang 81 sgk văn 6/2 kết nối tri thức

- Khi khẳng định con người là đỉnh cao kỳ diệu của sự sống, tác giả đã từ góc nhìn chủ quan của con người nói về chính bản thân mình.

- Những lý do khiến con người được xem là đỉnh cao kỳ diệu bao gồm: 

+ Con người là loài động vật bậc cao nhất, sở hữu não bộ và hệ thần kinh phát triển nhất, có ý thức, tình cảm, ngôn ngữ và khả năng tổ chức cuộc sống theo hướng tích cực.

+ Qua sức lao động sáng tạo, con người đã cải tạo bộ mặt của Trái Đất, biến nó trở nên “người” hơn và thân thiện hơn.

- Tuy nhiên, sự sống trên Trái Đất sẽ trở nên kỳ diệu hơn nếu con người không khai thác thiên nhiên một cách bừa bãi, dẫn đến những tác động tiêu cực. 

3.6 Câu 6 trang 81 sgk văn 6/2 kết nối tri thức

- Phần cuối của văn bản thể hiện nỗi lo lắng về tình trạng hiện tại của Trái Đất.

+ Trước tiên, tác giả đề cập đến một số thảm họa gây ra bởi những hành động “vô ý thức hoặc bất chấp tất cả của con người” đối với hành tinh này.

+ Sau đó, câu hỏi “Trái Đất có thể chịu đựng đến bao giờ?” nhấn mạnh rằng khả năng chịu đựng của Trái Đất đã gần tới giới hạn trước những gì đã và đang xảy ra. Rõ ràng, “sức khỏe” của Trái Đất đang gặp vấn đề. Điều này cũng đồng nghĩa với việc “ngôi nhà chung” của chúng ta đang đối mặt với những thách thức lớn lao, yêu cầu mọi người cần phải thể hiện tinh thần trách nhiệm và không thể khoanh tay đứng nhìn. 

3.7 Câu 7 trang 81 sgk văn 6/2 kết nối tri thức

- Kinh nghiệm trong việc đọc một văn bản thông tin:

+ Đầu tiên, cần xác định chính xác các thông tin cơ bản của văn bản dựa vào nhan đề và phần sa-pô (nếu có).

+ Tiếp theo, cần đánh giá hiệu quả của cách trình bày mà tác giả đã lựa chọn cho văn bản.

+ Cuối cùng, cần xem xét tính chính xác và tính mới mẻ của văn bản thông qua hệ thống ý tưởng, số liệu, hình ảnh mà tác giả đã sử dụng. 

4. Đọc kết nối với viết trang 81 sgk văn 6/2 kết nối tri thức

Khi nhìn lại những bức tranh phong cảnh tươi đẹp của quê hương trong thơ ca, ta nhận thấy rằng mảnh đất chúng ta đang sinh sống hiện phải gánh chịu nhiều hậu quả từ ô nhiễm môi trường. Mùa thu se lạnh của Hà Nội đã bị thay thế bởi cái nóng oi ả kéo dài của mùa hạ; mực nước biển dâng cao gây ra lũ lụt, làm thiệt hại không chỉ về người mà còn về tài sản; nhiều loài sinh vật đã tuyệt chủng vì mất nơi sinh sống; và không ít người đã tử vong do ô nhiễm nguồn nước và không khí. Thật đáng buồn khi những người gây hại cho nhân loại và các sinh vật khác lại được coi là những người tạo ra những phát minh vĩ đại, làm thay đổi nền văn minh trên Trái Đất. Vì vậy, để giữ cho hành tinh xanh này mãi xanh đẹp, việc bảo vệ môi trường là trách nhiệm của tất cả mọi người, mỗi công dân trên hành tinh này. Chỉ khi chúng ta cùng nhau hành động thì mới có thể tạo ra tác động đủ lớn nhằm đẩy lùi và ngăn chặn ô nhiễm môi trường, bảo vệ cuộc sống của chính bản thân mình và các sinh vật khác. 

Soạn bài Trái Đất - cái nôi của sự sống Văn 6 kết nối tri thức không chỉ là một bài học về địa lý hay khoa học mà còn là một bài học về tình yêu và trách nhiệm đối với hành tinh của chúng ta. Sự sống có được ngày hôm nay không chỉ nhờ vào những điều kiện tự nhiên mà còn phụ thuộc vào nỗ lực bảo vệ môi trường của mỗi cá nhân. Hãy cùng nhau hành động để bảo vệ Trái Đất, để nó mãi mãi là cái nôi nuôi sống chúng ta và các thế hệ tương lai.

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Bài tập làm văn
• Viết bài văn trình bày ý kiến về một hiện tượng (vấn đề) mà em quan tâm
• Củng cố, mở rộng trang 71