Soạn bài Trong lòng mẹ| SGK Ngữ Văn lớp 6 Cánh diều

1. Soạn bài Trong lòng mẹ| SGK Ngữ Văn lớp 6 Cánh diều: Phần chuẩn bị 

- Hồi ký là một loại thể loại ký, ghi chép những sự việc có thật, những quan sát, nhận xét và tâm trạng mà tác giả đã trải qua. Thể loại này phản ánh thực tế cuộc sống, giúp người đọc hiểu rõ hơn về con người, tình huống và bối cảnh lịch sử qua góc nhìn cá nhân của tác giả.

- Khi đọc một tác phẩm hồi ký:

+ Tác giả viết về cậu bé Hồng – chính mình, tự thuật lại cuộc trò chuyện giữa cậu và người cô, cũng như những khoảnh khắc xúc động khi cậu gặp lại mẹ sau bao năm cách, thể hiện nỗi nhớ thương, hạnh phúc vỡ òa của nhân vật.

→ Viết như thế để người đọc thấy rõ những ngày tháng thơ ấu ẩn chứa tình cảm mẫu tử thiêng liêng và lên án, chê trách những hủ tục phong kiến làm chia rẽ tình cảm gia đình.

Tác giả viết như thế để người đọc cảm nhận được những ngày thơ ấu ẩn chứa tính chất của tình mẫu tử thiêng, đồng thời lên án, chê trách những hủ tục phong kiến khắc nghiệt dẫn đến tình trạng đau gia đình, gây đau khổ cho con người.

+ Những yếu tố của văn bản cho biết tính xác thực của điều được kể là:

• Ngôi kể thứ nhất xưng “tôi”.

• Sự xuất hiện của nhân vật người cô ở trong cuộc trò chuyện với nhân vật tôi và người mẹ ở trong lần gặp lại.

• Thời gian cụ thể diễn ra sự kiện trên: “Ngày giỗ đầu thầy tôi”, “rằm tháng tháng Tám”,…

• Địa điểm gặp gỡ diễn ra sự kiện trên: Gần trường học.

+ Những cảm nhận và quan sát đầy chân thực của tác giả qua những câu chuyện được tác giả kể lại.

+ Cảm xúc và thái độ của người kể chuyện đối với sự việc và các nhân vật xuất hiện ở trong truyện:

• Trong cuộc trò chuyện với người cô, Hồng rất ghét những lời mỉa mai, ruồng rẫy mẹ mình của bà cô. Bà cô vẫn luôn tìm cách bôi nhọ, nói xấu mẹ Hồng, cố gắng tạo Hồng có suy nghĩ tiêu cực về mẹ. Điều đó làm cho Hồng đau lòng và càng thêm thương mẹ mình.

• Trong cuộc gặp gỡ lại mẹ sau một thời gian dài xa cách, Hồng luôn nhớ thương, yêu quý và trân trọng mẹ. Tình cảm ấy ngày càng đậm sâu, khiến cho Hồng cảm thấy vô cùng hạnh phúc.

- Đọc trước toàn bộ đoạn trích Trong lòng mẹ; tìm hiểu thêm các thông tin về tác giả Nguyên Hồng và tác phẩm hồi kí Những ngày thơ ấu:

+ Tác giả Nguyên Hồng (1918–1982), tên khai sinh của ông là Nguyễn Nguyên Hồng, quê của ông ở Nam Định. Trước Cách mạng, ông chủ yếu sống tại thành phố Cảng Hải Phòng, trong một xóm lao động nghèo, nơi đã ảnh hưởng sâu sắc đến những sáng tác trong sự nghiệp của ông.

• Ngay từ tác phẩm đầu tiên, ông đã viết về những người cùng khổ mà ông yêu thương sâu sắc. Sau Cách mạng, ông tiếp tục sáng tác với nhiều thể loại như tiểu thuyết, ký, thơ, phản ánh ánh sáng cuộc sống và con người.

• Những tác phẩm chính trong sự nghiệp của tác giả: Bỉ vỏ (tiểu thuyết, 1938), Những ngày thơ ấu (hồi kí, 1938), Trời xanh (tập thơ, 1960),…

• Tác giả Nguyên Hồng được Nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật vào năm 1996.

+ Hồi ký Những ngày thơ ấu kể về tuổi thơ vô cùng cay đắng của nhà văn Nguyên Hồng. Tác phẩm bao gồm trong đó có chín chương, được đăng báo vào năm 1938 và xuất bản thành sách lần đầu vào năm 1940. 

- Để có thể hiểu được đoạn trích, cần biết rằng hôn nhân của bố mẹ Nguyên Hồng không có tình yêu. Mẹ cậu bé bị gia đình và xã hội khinh miệt, ruồng rẫy. Dù vậy, cậu bé Hồng đã sớm hiểu biết, cảm thông với nỗi đau của mẹ. Bất chấp những thành kiến ​​cay nghiệt, hai mẹ con luôn gắn bó, thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng, sâu sắc và không có gì có thể chia cắt.

2. Soạn bài Trong lòng mẹ| SGK Ngữ Văn lớp 6 Cánh diều: Phần đọc hiểu 

2.1 Phần 1 cho biết hoàn cảnh của nhân vật “tôi” như thế nào?

Câu trả lời chi tiết:

Hồng là trẻ sinh ra trong một cuộc hôn nhân không hạnh phúc. Cha mất sớm, mẹ vì túng quẫn phải rời xa quê hương để kiếm sống. Cậu bé phải sống xa mẹ, ở cùng họ hàng bên nội, nhưng lại không nhận được tình thương. Ngược lại, Hồng phải chịu đựng sự ghẻ lạnh, cay nghiệt từ những người thân trong gia đình, làm tuổi thơ trở nên cô đơn, tủi hờn.

2.2 Phản ứng của nhân vật “tôi” trước lời kể của người cô như thế nào?

Câu trả lời chi tiết:

Phản ứng của nhân vật “tôi” trước lời kể của người cô: 

- Hồng nhận ra ý nghĩa cay độc trong giọng nói, sắc mặt và nụ cười đầy giả dối của người cô nhưng chỉ im lặng cúi đầu, không đáp lại lời đáp. 

- Tuy nhiên, Hồng không hề để tâm, cũng không bị ảnh hưởng bởi những lời mỉa mai, vì trong lòng luôn tràn đầy tình yêu thương và kính trọng mẹ. 

- Hồng cười, bình tĩnh đáp lại người cô rằng không muốn vào Thanh Hóa và tin chắc rằng mẹ sẽ về cuối năm.

2.3 Phần 3 kể về việc gì? Đây có phải là nội dung chính của văn bản không? Có liên quan gì đến nhan đề văn bản?

Câu trả lời chi tiết:

- Phần 3 kể về cuộc gặp gỡ cảm động giữa cậu bé Hồng và mẹ sau nhiều năm xa cách, đây cũng là nội dung chính của văn bản. 

- Nội dung này gắn liền với nhan đề Trong lòng mẹ , vì tác giả đã tái hiện chân thực cảm xúc và suy nghĩ khi được ngồi trong lòng mẹ, được mẹ ôm ấp yêu thương. 

2.4 Tìm các từ ngữ tả hành động và cảm xúc của nhân vật “tôi” khi bất ngờ gặp lại mẹ.

Câu trả lời chi tiết:

- Các từ ngữ tả hành động và cảm xúc của nhân vật tôi khi gặp lại mẹ:

+ " Chợt thoáng thấy một bóng người ngồi trên xe kéo giống giống mẹ", " tôi liền đuổi theo gọi bối rối:" Mợ ơi! Mợ ơi! Mợ ơi!

+ Sợ rằng chỉ là nhầm lẫn:" Và cái lầm đó không những làm tôi thẹn.....sa mạc"

+ " Tôi đuổi kịp"," thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại"

+ " Oà lên khóc rồi cứ thể nức nở"

+ " tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp ,,,,sung túc"

+ " đùi áp đùi mẹ tôi"," đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi", ngửi hương quần áo thơm tho lạ thường.

Lộ trình khóa học DUO sẽ được thiết kế riêng cho từng nhóm học sinh, phù hợp với khả năng của các em cũng như giúp các em từng bước đạt điểm 9, 10 trong mọi bài kiểm tra.

2.5 Người mẹ hiện lên trong cái nhìn của “tôi” như thế nào?

Câu trả lời chi tiết:

Người mẹ hiện lên trong cái nhìn của nhân vật “tôi”

- Quan sát hình ảnh của mẹ thật kĩ: “Đến bấy giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá như cô tôi nhắc”

- “Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn làm nổi bật màu hồng của hai gò má”.

- Hơi quần áo của mẹ tôi và những hơi thở nhai trầu phả ra thơm tho lạ thường.

2.6 Tranh minh họa gợi cho em suy nghĩ gì về tình mẫu tử?

Câu trả lời chi tiết:

Bức tranh minh họa gợi cho em suy nghĩ sâu sắc về tình mẫu tử thiêng liêng, đáng quý, không có gì có thể so sánh được. Dù xa cách bao lâu, cậu bé Hồng chưa từng nghĩ xấu hay vô tình với mẹ. Ngược lại, cậu luôn yêu thương, kính trọng mẹ hết lòng. Người mẹ, dù phải lao động vất vả, vẫn luôn cố gắng vượt qua mọi định kiến để trở về với con. Tình cảm ấy vô hình nhưng ó thể hiện rõ qua hành động, cử chỉ và suy nghĩ của Hồng dành cho mẹ.

2.7 Tình mẫu tử thể hiện như thế nào qua cử chỉ, hành động, cảm xúc của “tôi”?

Câu trả lời chi tiết:

Tình mẫu tử thể hiện qua cử chỉ, hành động, cảm xúc của nhân vật “tôi”:

- Ngồi cạnh mẹ, đùi áp đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi, thấy những cảm giác ấm áp bỗng lại mơn man khắp da thịt.

- Cảm giác khi nhân vật ở trong lòng mẹ: “Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ … có một êm dịu vô cùng”.

- Những câu nói xấu mẹ của bà cô luôn bị chìm ngay đi trong suy nghĩ của cậu bé Hồng.

2.8 Vì sao “câu nói ấy bị chìm ngay đi”?

Câu trả lời chi tiết:

“Câu nói ấy bị chìm ngay đi” là vì Hồng đang tập trung, dành mọi suy nghĩ, hành động, cảm xúc hướng về phía người mẹ yêu dấu trong giây phút tụ họp sau bao xa cách. Chính niềm vui sướng tột cùng cùng ấy đã khiến Hồng quên đi mọi lời gièm pha, định kiến ​​về mẹ, chỉ còn lại tình yêu thương và cảm giác hạnh phúc.

3. Soạn bài Trong lòng mẹ| SGK Ngữ Văn lớp 6 Cánh diều: Phần trả lời câu hỏi cuối bài 

3.1 Câu 1 trang 54 SGK Ngữ Văn lớp 6 tập 1 Cánh diều

Sự việc chính mà tác giả kể lại ở đoạn trích Trong lòng mẹ là gì? Sự việc ấy được tập trung thể hiện ở phần nào của văn bản?

Câu trả lời chi tiết:

Sự việc chính trong đoạn trích Trong lòng mẹ là cuộc gặp gỡ cảm động giữa Hồng và mẹ sau thời gian dài xa cách. Sự kiện này được tác giả là tập trung thể hiện rõ nhất trong phần ba của văn bản, khắc họa sâu sắc tình yêu mẫu tử thiêng liêng và nỗi khát khao được yêu thương.

3.2 Câu 2 trang 54 SGK Ngữ Văn lớp 6 tập 1 Cánh diều

Hình ảnh người mẹ qua lời kể của người cô và trong suy nghĩ, tình cảm của nhân vật “tôi” có gì khác nhau?

Câu trả lời chi tiết: 

- Hình ảnh của người mẹ qua lời kể của người cô: Một người đàn bà bị cái tội là góa chồng, nợ nần cùng túng quá, phải bỏ con cái đi tha phương cầu thực.

- Hình ảnh người mẹ hiện lên trong suy nghĩ, tình cảm của nhân vật “tôi”: Tình thương yêu và lòng kính mến mẹ đã không để những suy nghĩ của người cô rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến.

→ Người cô luôn tìm cách gieo rắc vào đầu Hồng những suy nghĩ tiêu cực, mong cho cậu bé có ác cảm với mẹ. Tuy nhiên, trái ngược hoàn toàn với mong muốn ấy, Hồng vẫn là một tấm lòng nghĩ tốt về mẹ, dành cho mẹ tình yêu thương chân thành, tha thiết. Cậu bé không bận tâm đến những định kiến ​​hay lời gièm pha của mọi người về mẹ mình – một người phụ nữ có số phận bất hạnh, đáng thương.

>> Xem thêm: Soạn văn 6 Cánh diều

3.3 Câu 3 trang 54 SGK Ngữ Văn lớp 6 tập 1 Cánh diều

Dẫn ra một số câu văn thể hiện cảm xúc của nhân vật “tôi” khi gặp lại mẹ. Từ đó, hãy nêu nhận xét về nhân vật này.

Câu trả lời chi tiết: 

Một số câu văn thể hiện cảm xúc của nhân vật “tôi” khi gặp lại mẹ:

- Chợt thoáng thấy một bóng người ngồi trên xe kéo giông giống mẹ, tôi liền đuổi theo, gọi bối rối: “Mợ ơi! Mợ ơi! Mợ ơi!” .

- Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại… òa lên khóc rồi cứ thế nức nở.

- Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc?

- Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trên trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng.

→ Nhân vật Hồng là một cậu bé bất hạnh, thiếu thốn tình yêu thương của gia đình. Bố mẹ cậu không có hạnh phúc trong hôn nhân, Hồng phần nào hiểu được nỗi đau khổ mà mẹ phải chịu đựng. Khi cha qua đời, Hồng trở nên cô đơn, không có gia đình bên cạnh, phải sống nhờ họ hàng. Những người xung quanh không ngừng nói xấu mẹ cậu, gieo rắc định kiến ​​và sự khinh bỉ. Thế nhưng, trái tim non nớt của Hồng vẫn luôn hướng về mẹ với tất cả tình yêu thương, sự cảm thông sâu sắc. Cậu không hề dao động trước những lời gièm pha, chỉ khao khát được gặp lại mẹ. Sau thời gian dài xa cách, cái ôm giữa hai mẹ con là sự vỡ òa hạnh phúc, xóa nhòa mọi đau thương, nhớ nhung.

3.4 Câu 4 trang 54 SGK Ngữ Văn lớp 6 tập 1 Cánh diều

Theo em, vì sao đoạn trích Trong lòng mẹ thuộc thể loại hồi kí?

Câu trả lời chi tiết: 

Đoạn trích Trong lòng mẹ thuộc thể loại hồi ký vì có những đặc điểm sau:

- Được kể ở ngôi kể thứ nhất, có thể thấy được góc nhìn và cảm xúc của nhân vật Hồng.

- Ghi lại những sự việc có thật mà tác giả đã trải qua, như những lời nói độc địa của bà cô, khoảnh khắc gặp lại mẹ sau bao xa cách.

- Thời gian cụ thể trong câu chuyện được xác định rõ ràng: “Rằm tháng tám này là giỗ đầu bố cậu.”

- Địa điểm gặp cụ thể: “Chiều hôm đó, buổi học ở trường…”

- Xuất hiện các nhân vật liên quan trực tiếp đến sự kiện: Hồng và bà cô trong cuộc trò chuyện; Hồng và mẹ trong khoảnh khắc gặp lại nhau.

3.5 Câu 5 trang 54 SGK Ngữ Văn lớp 6 tập 1 Cánh diều

Viết khoảng 4 – 5 dòng nêu lên tình cảm và suy nghĩ của em sau khi đọc đoạn trích Trong lòng mẹ của nhà văn Nguyên Hồng.

Đoạn văn thực hành tham khảo: 

Đoạn trích trong lòng mẹ là minh chứng sâu sắc cho tình mẫu tử thiêng và bất diệt. Hồng là một cậu bé đáng thương khi phải sống trong sự thiếu thốn tình yêu thương, chăm sóc của mẹ. Còn mẹ Hồng là một người phụ nữ bất hạnh khi phải chịu nhiều định kiến ​​cay đắng của xã hội phong kiến bất công. Dù vậy, tình cảm của cậu dành cho mẹ vẫn nguyên vẹn, chống lại những lời bịa đặt, độc ác về mẹ. Xúc động nhất là khoảnh khắc hạnh phúc khi hai mẹ con gặp lại, bao nhớ nhung, yêu thương được vỡ òa trong nước mắt.

Qua bài viết này, VUIHOC đã cung cấp cho các em chi tiết Soạn bài Trong lòng mẹ trong sách giáo khoa Ngữ văn Cánh diều lớp 6. Hi vọng rằng những gợi ý, hướng dẫn của bài soạn có thể giúp các em nắm được những ý chính của bài học cũng như trau dồi được thêm nội dung kiến thức. Để học nhiều hơn các kiến thức của những môn học khác thì các em hãy nhanh tay truy cập vào website vuihoc.vn hoặc đăng ký khóa học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Tập làm thơ lục bát
• Kể lại một trải nghiệm đáng nhớ
• Tự đánh giá trang 47