Soạn bài Về thăm mẹ| SGK Ngữ Văn lớp 6 Cánh diều

1. Soạn bài Về thăm mẹ| SGK Ngữ Văn lớp 6 Cánh diều: Phần chuẩn bị 

- Lục bát là một trong những thể thơ truyền thống của nền văn học dân tộc Việt Nam. Mỗi bài thơ bao gồm ít nhất hai dòng với số tiếng được cố định: dòng 6 tiếng (gọi là dòng lục) và dòng 8 tiếng (gọi là dòng bát).  

- Khi đọc một bài thơ lục bát:

+ Bài thơ được chia tất cả thành 4 khổ thơ. Số dòng thơ ở trong bài bao gồm:

• Khổ thơ số 1, 2, 3 được chia thành bốn dòng thơ.

• Khổ thơ số 4 được chia thành hai dòng thơ.

+ Cách gieo vần đặc biệt ở trong bài thơ: Tiếng thứ sáu của dòng lục được gieo vần xuống tiếng thứ sáu của dòng bát, tiếp đến tiếng thứ tám của dòng bát được gieo vần xuống tiếng thứ sáu của dòng lục tiếp theo.  (đông – không; nhà – ra – òa; rơi – rồi – ngồi; mưa – bừa – hờ; rơm – ươm – nơm; vành – cành – dành; con – hơn – đơn)

+ Các dòng được ngắt nhịp theo các nhịp chẵn như 4/2 hoặc 4/4.

+ Bài thơ viết về buổi quay trở về thăm mẹ của tác giả.

+ Biện pháp nghệ thuật được tác giả sử dụng ở trong bài thơ: Ẩn dụ nón mê; áo tơi,…

+ Các từ ngữ xuất hiện ở trong bài thơ giàu những tính gợi hình về hình ảnh của quê hương, cách sử dụng các từ láy,…

→ Tác dụng của việc sử dụng các từ ngữ ở trong bài thơ: Tạo ra những âm điệu vô cùng nhẹ nhàng như những tình cảm ấm áp mà người mẹ dành cho người con của mình…

+ Tác giả( hay còn gọi là nhân vật trữ tình) đang bày tỏ những cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ của mình ở trong bài thơ.

→ Đó là những cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ của tác giả về những điều lớn lao mà người mẹ đã hi sinh, dành dụm và bao bọc cho bản thân mình.

- Đọc trước toàn bộ văn bản Về thăm mẹ và tìm hiểu thêm đôi nét về tác giả Đinh Nam Khương:

+ Tác giả Đinh Nam Khương (1948 – 2018), quê quán của ông hiện nay ở Hương Sơn, Mỹ Đức, Hà Nội. Ông từng là một trong những hội viên nổi bật và xuất sắc của Hội nhà văn Việt Nam.

+ Các tác phẩm chính của tác giả đã được xuất bản: 

• Nén hương trên mộ người đàn bà ( thể loại tiểu thuyết - năm 1992);

• Và bên cạnh đó là các tập thơ : Phía sau những hạt cát (2001), Đợi chờ gió và trăng (2003), Đá vàng (2005), Trên lối đi thời gian (2007), Thơ tình Đinh Nam Khương (2009), 57 lá bùa mê (2009), Hóa đá trước heo may (2011), Lặng lẽ một dòng sông (2013)

+ Những giải thưởng tác giả đạt được trong sự nghiệp văn chương:

• Đạt giải A trong cuộc thi thơ vào năm 1981 – 1982 của Báo Văn nghệ

• Được trao tặng thưởng bài thơ hay nhất vào năm 1992 của Tạp chí Văn nghệ Quân đội

• Được trao tặng thưởng chùm thơ hay nhất vào năm 2001 của Báo Văn nghệ

• Đạt giải B trong cuộc thi thơ Lục bát vào năm 2002 – 2003

- Hãy tưởng tượng em đang trên đường về nhà sau một chuyến đi xa. Trong lòng em trào dâng những cảm xúc hồi hộp, nhớ nhung và chờ đợi giây phút gặp lại những người thân lâu ngày xa cách. Mỗi con đường, mỗi khung cảnh quen thuộc càng hiện dần ra, khiến em càng tăng thêm những cảm xúc bồi hồi. Điều tuyệt vời nhất là khi được ôm chặt những người mình yêu thương, cảm nhận được hơi ấm và sự gắn kết thân thuộc mà không có thứ gì có thể thay thế được.

2. Soạn bài Về thăm mẹ| SGK Ngữ Văn lớp 6 Cánh diều: Phần đọc hiểu 

2.1 Từ nhan đề bài thơ Về thăm mẹ và tranh minh họa, người trong tranh chính là người con trở về quê nhà thăm mẹ. Tâm trạng của người đó như thế nào?

Câu trả lời chi tiết: 

Từ nhan đề của bài thơ Về thăm mẹ và tranh minh họa, ta có thể tìm thấy người trong tranh đang trở về quê nhà thăm mẹ sau một thời gian dài xa cách. Tâm trạng của người đó có lẽ chứa đựng rất nhiều những cảm xúc xen kẽ lẫn lộn với nhau:

- Cảm giác của sự hồi hộp, mong đợi nhanh chóng được về gặp mẹ: Người con chắc chắn cảm thấy rất mong ngóng để đến giây phút được gặp lại mẹ, được nhìn thấy mái nhà thân thuộc sau quãng thời gian dài rời xa quê hương.

- Cảm giác của sự xúc động, nhớ nhung: Khi trở về, hình ảnh của những ký ức về tuổi thơ, về tình yêu thương của mẹ bỗng lại ùa về, khiến cho lòng người con bồi hồi, xúc động.

- Cảm giác của sự hạnh phúc, ấm áp: Giây phút được gặp lại người mẹ, nghe thấy giọng nói đầy sự thân quen và cảm nhận được hơi ấm của gia đình là khoảnh khắc vô cùng thiêng liêng, mang đến niềm vui và hạnh phúc vô bờ bến.

- Cảm xúc bâng khuâng, trăn tr : Có thể người con cũng mang trong lòng nỗi ân hận, tiếc nuối vì đã xa mẹ quá lâu, chưa thể ở bên chăm sóc mẹ nhiều hơn.

2.2 Chú ý thể thơ; chỉ ra vần, nhịp, hình ảnh trong bài thơ.

Câu trả lời chi tiết: 

- Thể thơ được tác giả sử dụng ở trong bài là thể thơ lục bát.

- Bài thơ được chia tất cả thành 4 khổ thơ. Số dòng thơ ở trong bài bao gồm:

+ Khổ thơ số 1, 2, 3 được chia thành bốn dòng thơ.

+ Khổ thơ số 4 được chia thành hai dòng thơ.

- Cách gieo vần đặc biệt ở trong bài thơ: Tiếng thứ sáu của dòng lục được gieo vần xuống tiếng thứ sáu của dòng bát, tiếp đến tiếng thứ tám của dòng bát được gieo vần xuống tiếng thứ sáu của dòng lục tiếp theo.  (đông – không; nhà – ra – òa; rơi – rồi – ngồi; mưa – bừa – hờ; rơm – ươm – nơm; vành – cành – dành; con – hơn – đơn)

- Các dòng được ngắt nhịp theo các nhịp chẵn như 4/2 hoặc 4/4.

- Bài thơ viết về buổi quay trở về thăm mẹ của tác giả.

- Hình ảnh xuất hiện ở trong bài thơ chủ yếu liên quan đến cuộc sống làng quê: bếp chưa lên khói, chum tương, áo tơi, đàn gà, trái na,…

2.3 Dấu ba chấm trong dòng thơ ở khổ cuối có tác dụng gì?

Câu trả lời chi tiết:

Dấu ba chấm được tác giả sử dụng trong dòng thơ ở khổ cuối “Nghẹn ngào thương mẹ nhiều hơn…” giúp cho tác giả thể hiện được những tình cảm chứa đựng đầy những sự yêu thương, trân trọng của người con dành cho người mẹ của mình mà không có thể nào nói ra được bằng lời.

Lộ trình khóa học DUO sẽ được thiết kế riêng cho từng nhóm học sinh, phù hợp với khả năng của các em cũng như giúp các em từng bước đạt điểm 9, 10 trong mọi bài kiểm tra.

3. Soạn bài Về thăm mẹ| SGK Ngữ Văn lớp 6 Cánh diều: Phần trả lời câu hỏi cuối bài 

3.1 Câu 1 trang 41 SGK Ngữ Văn lớp 6 tập 1 Cánh diều

Bài thơ là lời của ai? Thể hiện cảm xúc về ai? Cảm xúc như thế nào? (Đối chiếu với dự đoán ban đầu của em để xác nhận hoặc điều chỉnh).

Câu trả lời chi tiết: 

Bài thơ là lời của tác giả bày tỏ những cảm xúc về người mẹ đang sống ở nơi quê nhà. Đó là nỗi buồn, thương nhớ, trân trọng những nỗi hy sinh thầm lặng của người mẹ. Từng câu thơ chan chứa trong đó là tình yêu, thể hiện lòng biết ơn vô cùng sâu sắc đối với người mẹ đã dành trọn vẹn tình yêu thương cho con của mình.

3.2 Câu 2 trang 41 SGK Ngữ Văn lớp 6 tập 1 Cánh diều

Cảnh vật quanh ngôi nhà của người mẹ hiện lên với những hình ảnh nào? Những hình ảnh ấy đã giúp tác giả thể hiện được tình cảm gì?

Câu trả lời chi tiết: 

- Cảnh vật ở xung quanh ngôi nhà của người mẹ hiện lên với những hình ảnh nổi bật: Bếp chưa lên khói, chùm tương, nón mê, áo tơi, người rơm, đàn gà, nơm hỏng vành, quả na,…

- Đó là những hình ảnh đơn sơ, mộc mạc nhưng lại vô cùng thân thương. Tác giả luôn ghi nhớ từng khung cảnh ở quê nhà bởi tình yêu sâu đậm dành cho quê hương. Những ký ức đó khắc sâu vào trong tâm trí, tạo lên niềm tự hào và nỗi nhớ nhung da diết khôn nguôi.

3.3 Câu 3 trang 41 SGK Ngữ Văn lớp 6 tập 1 Cánh diều

Xác định biện pháp tu từ ở khổ thơ thứ hai và chỉ ra tác dụng của biện pháp ấy.

Câu trả lời chi tiết:

Biện pháp nghệ thuật tu từ ẩn dụ “nón mê”, “áo tơi” là các từ ngữ tượng trưng cho hình ảnh về sự lam lũ và vất vả của người mẹ. Đó là những ngày tháng vất vả dầm mưa dãi nắng, cày bừa, lao động chăm chỉ đến mức nay chiếc áo chỉ còn lủn củn trông rất khó coi, chiếc nón trở nên cũ và rách nát – đây chính là biểu hiện cho sự nhọc nhằn, vất vả suốt thời gian dài mà người mẹ đã phải trải qua.

>> Xem thêm: Soạn văn 6 Cánh diều

3.4 Câu 4 trang 41 SGK Ngữ Văn lớp 6 tập 1 Cánh diều

Điều gì làm người con “Nghẹn ngào thương mẹ nhiều hơn…”?

Câu trả lời chi tiết: 

Điều làm cho người con cảm thấy “Nghẹn ngọt ngào thương mẹ nhiều hơn…” chính là những hình ảnh vô cùng bình dị nhưng lại chan chứa tình yêu thương vô bờ bến và sự hy sinh thầm lặng của mẹ.

- Khi nhìn thấy trái na chín cuối cùng ở trên cây nhưng mẹ vẫn cố gắng để dành cho con, người con cảm thấy vô cùng xúc động bởi những tình yêu thương vô bờ bến mà mẹ đã dành cho con của mình.

- Khi nhận ra được mọi vật xuất hiện ở trong nhà đều được làm bàn tay của mẹ vun vén, chăm chút từng chút một, người con càng cảm thấy thương mẹ vì những nỗi vất vả, lo toan của mẹ dành hết cho gia đình.

- Khi người con nhìn thấy chiếc nón mê tàn của mẹ, cái áo tơi cũ mòn đã cùng mẹ đi cùng qua bao những trận mưa nắng thầm lặng, người con mới hiểu được những nỗi khó khăn, vất vả mà mẹ đã âm thầm chịu đựng ở trong suốt cuộc đời của mình.

3.5 Câu 5 trang 41 SGK Ngữ Văn lớp 6 tập 1 Cánh diều

Nhận xét cách gieo vần lục bát trong câu: “Áo tơi qua buổi cày bừa / Giờ còn lủn củn khoác hờ người rơm.".

Câu trả lời chi tiết:

- Cách gieo vần lục bát của tác giả ở câu “Áo tơi qua buổi cày bừa / Giờ còn lủn củn khoác hờ người rơm.” là từ bừa (tiếng thứ 6 ở trong câu lục) – từ hờ (tiếng thứ 6 ở trong câu bát).

- Trong cặp câu thơ lục bát ở trên có sự đối xứng nhau ở trong các thanh ở các tiếng số 2, 4 và 6. Câu lục được gieo vần theo các thanh là B – T – B (tơi – buổi – bừa); câu bát được gieo vần theo các thanh là B – T – B – B (còn – củn – hờ – rơm).

3.6 Câu 6 trang 41 SGK Ngữ Văn lớp 6 tập 1 Cánh diều

Hình dung và tái hiện lại cảnh người con về thăm ngôi nhà của mẹ trong bài thơ bằng cách vẽ tranh minh hoạ hoặc miêu tả bằng lời văn.

Câu trả lời chi tiết:

Chiều đông ấy, tôi trở về quê hương thăm mẹ sau bao nhiêu ngày hai mẹ con xa cách. Bất ngờ, cơn mưa rào ở đâu ập tới. Tôi đưa ánh mắt nhìn đi xung quanh, thấy chum tương đã được đậy kín lại, chiếc nón mê và chiếc áo tơi cũ kĩ sờn màu vẫn được mẹ treo gọn ở góc. Mẹ không mang chúng theo bên mình, chắc chắn là mẹ vẫn chưa đi đâu xa. Những món đồ trông có vẻ cũ kỹ, sờn màu theo năm tháng làm tôi cảm thấy vô cùng xót xa. Tôi thấy hình ảnh của mẹ vẫn tần tảo, lặn lội vất vả ở ngoài đồng, mặc gió có lạnh hay nắng mưa. Chợt bỗng có tiếng vang xuất hiện. Tôi nhìn thấy cây na đã chín cuối rồi… Ngày hôm trước, mẹ còn nói với tôi là sẽ gửi na cho tôi. Mẹ vẫn còn giữ cho mình những thói quen đó, luôn dành dụm cho tôi những điều tốt đẹp và ngọt ngào nhất. Nghĩ đến cuộc sống giản dị, tần tảo sớm hôm của mẹ, tôi bỗng dưng cảm thấy sống mũi của mình cay xè, nước mắt bỗng tuôn trào rơi ra. Mẹ tôi vẫn là con người như thế, dù sao đi nữa cũng vẫn luôn dành trọn tình yêu thương cho con, dù chỉ là từ những điều vô cùng nhỏ bé. Cơn mưa ngoài trời vẫn cứ thế rơi, nhưng trong lòng tôi, một nỗi khao khát lại dâng lên và cảm thấy yêu thương mẹ hơn bao giờ hết.

Qua bài viết này, VUIHOC đã cung cấp cho các em chi tiết Soạn bài Về thăm mẹ trong sách giáo khoa Ngữ văn Cánh diều lớp 6 . Hi vọng rằng những gợi ý, hướng dẫn của bài soạn có thể giúp các em nắm được những ý chính của bài học cũng như trau dồi được thêm nội dung kiến thức. Để học nhiều hơn các kiến thức của những môn học khác thì các em hãy nhanh tay truy cập vào website vuihoc.vn hoặc đăng ký khóa học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Tự đánh giá trang 31
• À ơi tay mẹ
• Sự tích Hồ Gươm