Phân tích bài thơ cảm hoài| SGK Ngữ Văn lớp 12 mới

1. Phân tích bài thơ cảm hoài SGK Ngữ Văn lớp 12 mới: Phần lập dàn ý 

I. Phần mở bài: Giới thiệu đôi nét những thông tin về tác giả Đặng Dung và bài thơ Cảm hoài.

II. Phần thân bài:

a. Bốn câu đầu của bài thơ

- Hình ảnh được miêu tả: thế sự ngổn ngang, đất trời, đồ điếu công thành dễ, anh dùng hận xót xa.

=> Hình ảnh này gợi ra một tình thế đặc biệt của nhân vật trữ tình: đã có tuổi, đất nước thì loạn lạc

- Cảm xúc và những suy nghĩ của nhân vật trữ tình khi phải đối diện với hoàn cảnh và tình thế khi đó:

+ Cảm thấy rối bời khi “việc đời dằng dặc mà ta đã già rồi” - một tấn bi kịch của một người anh hùng cảm thấy bất lực trước những khó khăn của cuộc đời

+ Cảm thấy xót xa, cay đắng khi đứng trước tình cảnh khó khăn của đất nước

+ Nỗi niềm khao khát bản thân có thể được làm nên công trạng cho đất nước.

b. Bốn câu sau của bài thơ:

- Những hình ảnh mang tính biểu tượng trong bài thơ:

+ Hình ảnh xoay trục đất: hỗ trợ trong việc xoay chuyển địa trục( tên gọi khác là trục đất)

+ Hình ảnh rửa binh khí: để chuẩn bị cho trận chiến sắp diễn ra

+ Hình ảnh kéo sông Ngân: ở đây nhằm mượn ý thơ của Đỗ Phủ thể hiện lên tinh thần, ý chí chiến đấu
=> Bộc lộ nỗi lòng của nhân vật khi đã ở trong tâm thế sẵn sàng được chiến đấu, hi sinh thân mình bảo vệ đất nước.

- Nghệ thuật đối lập trong miêu tả: quốc thù vị báo >< đầu tiên bạch.

=> Nhắc lại và nhấn mạnh chủ yếu vào tình huống bi kịch của người anh hùng với biết bao những nỗi đắng cay.

III. Phần kết bài: Khẳng định lại giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của bài thơ Cảm hoài.

2. Phân tích bài thơ cảm hoài SGK Ngữ Văn lớp 12 mới: Phần bài viết tham khảo 

2.1 Bài viết thực hành tham khảo số 1

Trong suốt chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước, dân tộc Việt Nam đã trải qua biết bao thăng trầm, gian khổ nhưng cũng đầy tự hào. Cùng với sự phát triển của đất nước, nền văn học Việt Nam đã hình thành và phát triển mạnh mẽ, trở thành một phần không thể thiếu trong việc phản ánh và lưu giữ những giá trị văn hóa, tinh thần dân tộc. Ở mỗi giai đoạn lịch sử, các thế hệ nhà văn, nhà xuất sắc thơ lần lượt xuất hiện, để lại dấu ấn đặc biệt trong văn học nước nhà. Trong thời kỳ văn học trung đại Việt Nam, một giai đoạn nổi bật với hào khí Đông A, không thể không nhắc đến Đặng Dung – một tác giả tài năng. Ông đã sáng tác bài thơ "Cảm hoài", tác phẩm chứa tinh tế sâu sắc của tác giả, đến nay vẫn được người đời trân trọng và lưu truyền như một di sản quý giá của văn học dân tộc.

Cảm hoài là một bài thơ tự sự bằng chữ Hán, được Đặng Dung sáng tác trong hoàn cảnh ông đem quân đi giúp vua Trùng Quang Đế chống lại giặc ngoại xâm. Bài thơ không chỉ là tâm tư của tác giả mà còn khắc họa chân dung một người anh hùng tuy không gặp đúng vào thời thế nhưng vẫn luôn giữ vững ý chí và tinh thần sắt đá. Đặng Dung không chỉ nổi tiếng là một vị tướng tài ba, quả cảm, mà còn được khen ngợi bởi tài năng văn chương xuất sắc của ông. Thơ của ông như một tấm kính phản chiếu nhân cách của con người ông – sâu sắc, nhiệt huyết và tràn đầy khát vọng. Mỗi câu thơ trong Cảm hoài đều giải thích rõ ràng những tâm tư, tình cảm và khát khao lớn lao của tác giả. Ngay từ hai câu mở đầu, Đặng Dung đã khát khao được cống hiến hết tài năng, trí tuệ và sức lực của mình cho sự nghiệp hòa bình của dân, cho đất nước. Thế nhưng, giấu sau khát vọng ấy là nỗi buồn và sự bất lực khi ông tự nhận ra tuổi tác của mình tuy đã cao mà những hoài bão lớn lao vẫn chưa thể thực hiện được. Chính điều đó đã làm nên vẻ đẹp sâu sắc và giá trị trường tồn của bài thơ trong nền văn học Việt Nam.

Thế sự du du nại lão hà

Vô cùng thiên địa nhập hàm ca.

Luôn ý thức sâu sắc về trách nhiệm của bản thân đối với đất nước và dân tộc, Đặng Dung càng cảm thấy thất vọng khi tuổi tác trở thành rào cản lớn trong công việc thực hiện được những hoài bão của ông. Tuy nhiên, ông không vì thế mà đánh mất khát khao cháy trong lòng. Với tác giả, dù cuộc đời có xu mo, khó đi đến đâu, thì còn có thể cống hiến được là còn phải dốc hết sức lực để hoàn thành trách nhiệm của mình, như ông từng viết: “Thế sự du suy lão hà ”. Hai câu thơ mở đầu này không chỉ chứa đựng tâm trí sâu lắng của Đặng Dung mà còn thể hiện tài năng nghệ thuật của ông qua việc sử dụng thủ pháp tương phản. Những hình ảnh đối lập được khéo léo đưa vào thơ, như để làm nổi bật sự đối nghịch giữa hiện thực cuộc sống và lý tưởng của tác giả. Chính điều này đã tạo nên chiều sâu cảm xúc xúc động và giá trị nghệ thuật, góp phần khẳng định vị trí của bài thơ trong dòng văn học trung đại Việt Nam.Trong câu thơ đầu tiên là sự đối lập giữa việc dài dằng dặc đối với hiện thực ta đã già rồi, ở câu thơ thứ hai là sự đối lập giữa trời đất mênh mông và cuộc rượu hát ca. Qua những hình ảnh đối lập này ta có thể thấy giới hạn của tự nhiên, sự mênh mông của trời đất “ vô cùng thiên tận” và “thế sự” là không bao giờ kết thúc chỉ có đời người và cuộc vui thì rồi cũng sẽ đến lúc tàn. Đó là sự đối lập giữa cái vô cùng của cuộc đời với cái hữu hạn của đời người. Cả hai câu thơ như lắng lại chút xót xa trong lòng người đọc như cũng đang xót xa cho chính mình. Từ đó ta có thể thấy được tâm trạng buồn bã và đau đớn của tác về nhân thế.

Thời lai đồ điếu thành công dị

Vận khứ anh hùng ẩm hận đa.

Có mấy ai trong lớp anh hùng xưa may mắn được gặp thời thế phù hợp để phát huy tài năng? Thời thế là yếu tố quan trọng, bởi khi gặp thời thế, ngay cả những người bình thường cũng có thể làm nên sự nghiệp lớn. Ngược lại, một bậc anh hùng dù không gặp thời thế cũng khó tránh khỏi cảnh không khác gì kẻ phàm nhân. Đặng Dung đã mượn câu chuyện về Phan Khoái – người từng bán thịt, nhưng sau này giúp Hán Cao Tổ lập nên đại nghiệp, để minh họa cho quan điểm của mình. Qua đó, ông không hề có ý chê bai hay coi họ là những người tầm thường, bất tài, mà ngược lại, muốn nhấn mạnh rằng thời thế đóng vai trò quyết định. Người thường gặp thời có thể thành công rực rỡ, trong khi người anh hùng, dù tài năng, dù không gặp thời vận cũng chỉ biết ôm hận cả đời.Ở hai câu thơ này, tác giả không chỉ mượn chuyện người xưa để nói về thời thế, mà còn mức độ tự ti, mỉa mai chính mình. Ông thừa nhận số phận của mình đã hết, dù khát khao cống hiến vẫn luôn cháy nhưng ông cảm thấy bất lực trước thực tế. Từ sự ý thức rõ ràng về giới hạn của bản thân, Đặng Dung chuyển sang nhấn mạnh sâu về vai trò của thời thế trong công việc tạo nên sự nghiệp lớn và cống hiến cho đất nước. Trong những câu thơ tiếp theo, ông tiếp tục đam mê khát vọng lớn lao để theo những khao khát cuộc sống, dù biết rằng hiện thực không cho phép ông hoàn thành đầy đủ những ý nguyện của mình.

Trí chúa hữu hoài phù địa trục

Tẩy binh vô lộ vãn thiên hà.

Trong bài thơ, Đặng Dung đã sử dụng hai hình ảnh "phù địa trục" và "vãn thiên hà", những hình ảnh mang đậm tính chất tượng trưng và phóng đại, để diễn tả khát vọng lớn lao và tâm tư sâu sắc của mình. " Phù địa trục" có nghĩa là xoay chuyển đất, còn "vãn thiên hà" có nghĩa là kéo xuống cả dòng sông Ngân Hà. Hai hình ảnh này gợi lên ý chí phi thường vượt qua những giới hạn con người, có thể hiện khát vọng cao cả của tác giả – muốn thể hiện hết sức mạnh và tài năng của mình để giúp đất nước vượt qua cơn nguy biến, mang lại thái bình cho nhân dân. Tuy nhiên, ẩn sau những hình ảnh hùng vĩ đó là nỗi buồn sâu sắc về sự bất lực của chính tác giả. Tuổi già đang đến gần, thời điểm không hỗ trợ, và những hoài bão lớn lao phía trước vẫn còn dang dở. Qua hai câu thơ, ta cảm nhận được tâm trạng bi ai– vừa mạnh mẽ với những khát khao lớn lao, vừa bất lực với hiện thực khắc nghiệt. Trong thời kỳ văn học trung đại, nhiều anh hùng dù đứng trước biến cố lịch sử vẫn không nguôi ý chí thực hiện lý tưởng cao cả của mình. Đặng Dung cũng không ngoại lệ. Khát vọng của ông không chỉ là giúp vua, dựng nghiệp lớn mà còn là ước mơ vươn tới tầm vũ trụ. Tâm ấy tư được thể hiện rõ qua câu thơ: “Tẩy binh vô lộ vãn thiên hà” – muốn rửa sạch giáp binh nhưng không thể kéo xuống dòng Ngân Hà. Hình ảnh "rửa giáp" mang ý nghĩa biểu tượng cho mong muốn xóa bỏ chiến tranh, đau thương và đem lại hòa bình cho đất nước. Đặng Dung là một người có tài, thông minh và đầy lòng trung thành. Ông không sử dụng tài sản của mình để thu lợi lợi riêng mà dốc lòng vì vua, triều đại và vì vận mệnh quốc gia. Không chỉ khao khát xây dựng sự nghiệp lớn, ông còn mong muốn có được một cuộc sống yên bình không còn chiến tranh, ly biệt, và chết chóc. Khát vọng của Đặng Dung không chỉ đơn giản là bảo vệ giang sơn mà còn là mong ước nhân loại được sống trong yên bình và hạnh phúc. Tuy nhiên, trong đó cũng thấp thoáng những nỗi đau của tác giả – sự bất lực khi không thể xoay chuyển thời điểm để thực hiện được những hoài bão lớn lao của mình.

Quốc thù vị báo đầu tiên bạch

Kỉ độ Long Tuyền đới nguyệt ma.

Đến hai câu thơ cuối bài, nhà thơ trở về với những trăn trở, nỗi buồn sâu thẳm của chính mình – đó là sự day dứt dai dẳng giữa khát vọng cống hiến và giới hạn hữu hạn của đời người. Hai câu thơ mang đậm chất chọn lọc của tác giả, được thể hiện qua hai hình ảnh tượng trưng: “đầu tiên bạch” và “Kỉ độ Long Tuyền” . Hình ảnh “đầu tiên bạch” mũi nhọn lên đỉnh đầu bạc, biểu tượng cho sự trôi qua không ngừng của thời gian, đồng thời tăng thêm vào nỗi đau của tác giả khi nhận ra một điều rằng tuổi tác không cho phép ông hoàn thành những hoài bão lớn lao của bản thân. Bên cạnh đó, hình ảnh “Kỉ độ Long Tuyền ngọc nguyệt ma” – bao lần vương miện để mài ngọc Long Tuyền – lại là biểu tượng của sự quyết tâm và khát khao khôn nguôi trong lòng người anh hùng không gặp thời. Hai câu thơ cuối cùng vừa khắc họa sâu sắc tâm trạng bi thương của một người lỡ vận, bất lực nhìn thời gian trôi qua mà lý tưởng vẫn còn dang dở, vừa làm nổi bật ý chí mạnh mẽ và tinh thần bất khuất của tác giả . Hành động mài dưới trăng ánh không chỉ phản ánh nỗi đau của bất lực, mà còn tô đậm hình ảnh một người anh hùng, hiển hách với lý tưởng cao cả, dù thời thế khi đó có không ủng hộ. Chính sự xuất hiện của hình ảnh “mài mộng dưới nguyệt quế” đã làm cho bài thơ không chìm trong sự bi quan, mà thay vào đó, mang đến một vẻ đẹp lãng mạn, tráng lệ. Qua đó, Đặng Dung đã khẳng định khí chất anh hùng và khát vọng lớn lao, bất chấp những giới hạn của đời người.

Bài thơ là dòng cảm xúc chân thành, bộc lộ niềm tin của một con người với tấm lòng tận tình vì dân, vì nước. Đặng Dung không chỉ cống hiến hết tài năng, sức lực để phục vụ cho sự nghiệp lớn lao của đất nước mà còn nuôi khát khao tái hiện cuộc sống thanh bình, không còn đau thương, tang tóc cho nhân dân. Dù đối mặt với tuổi già, tuy thời thế không sự ủng hộ, tác giả vẫn giữ vững lý tưởng cao cả, khắc họa rõ nét hình ảnh một người anh hùng luôn sống và chiến đấu vì lợi ích của dân tộc. Bài thơ không chỉ là bức chân dung tâm hồn của tác giả, với chí khí mạnh mẽ và tâm trạng đau đáu trước vận mệnh đất nước, mà còn phản ánh hào khí Đông A rực rỡ của một thời đại. Qua từng dòng thơ, Đặng Dung đã truyền tải một thông điệp đầy ý nghĩa: khát vọng phục sự đất nước và niềm tin bất diệt vào tinh thần anh hùng của dân tộc. Điều này đã làm cho bài thơ vượt lên trên một tác phẩm cá nhân, trở thành thành tiếng nói chung của một thời đại đầy biến động.

Đăng ký ngay để được các thầy cô tổng hợp kiến thức và xây dựng lộ trình đạt 9+ thi THPT Quốc Gia

2.2 Bài viết thực hành tham khảo số 2

Tự hào hai tiếng thiêng liêng – Việt Nam, đất nước ta sở hữu bề dày lịch sử trải dài qua hàng nghìn năm xây dựng nước và giữ nước. Trong suốt chiều dài lịch sử, mỗi khi đất nước đứng trước hiểm họa chiến tranh, dân tộc Việt Nam lại đoàn kết, kiên cường chống lại kẻ thù xâm lược. Một thời kỳ rực rỡ của hào khí Đông A đã ghi dấu những chiến công hiển hách, vang vọng mãi trong tâm trí của những con người Việt. Chính từ nguồn cảm hứng dạt dào của hào khí Đông A, nhà thơ – vị tướng tài ba Đặng Dung đã sáng tác nên bài thơ bất hủ Cảm Hoài . Tác phẩm không chỉ thể hiện tâm tư, hoài bão lớn của tác giả mà còn phản ánh tinh thần bất khuất, ý chí kiên cường của dân tộc Việt Nam trong thời kỳ lịch sử đầy vang dội.

Đặng Dung, một vị tướng tài ba đồng thời là người có tài năng đặc biệt về văn chương, đã để lại dấu ấn đậm nét qua các tác phẩm của mình. Gợi đến thơ của ông, đặc biệt là bài cảm hoài , ta như nhìn thấy toàn bộ bức chân dung tâm hồn và khí phách của ông được khắc họa một cách sâu sắc. Tác phẩm không chỉ phản ánh những khao khát được cống hiến hết tài năng, sức lực của bản thân mình cho dân tộc mà còn thể hiện tinh thần sẵn sàng hy sinh, lòng trung thành hết mình với đất nước, bất chấp tuổi tác của ông đã cao. Qua từng câu chữ, Cảm hoài trở thành tiếng nói của một tâm hồn lớn, vừa tráng lệ vừa sâu sắc, cho một con người không ngừng khao khát được cống hiến cho dân tộc đến tận những giây phút cuối cùng của cuộc đời .

Thế sự du du nại lão hà

Vô cùng thiên địa nhập hàm ca

Dịch thành:

Việc đời man mác, tuổi già thôi

Đất rộng trời cao chén ngậm ngùi

Đặng Dung là một người luôn có ý thức sâu sắc về trách nhiệm đối với đất nước và dân tộc, vì vậy, khao khát cống hiến luôn bùng cháy trong ông. Tâm hồn và lý tưởng cao cả ấy không ngừng đốc thúc tác giả hướng tới sự nghiệp lớn lao. Tuy nhiên, ông cũng nhận biết được những giới hạn nhất định của bản thân mình, đặc biệt là giới hạn về tuổi tác. Chính tình trạng bất ổn giữa những khát vọng lớn lao và rào cản thực tế này đã thể hiện sâu hơn vẻ đẹp bi tráng trong hình tượng của tác giả Đặng Dung – một người anh hùng mang trong mình lý tưởng sống cao cả nhưng vẫn phải đối mặt với sự hữu hạn của thời gian. Qua những câu thơ, ông có thể hiện rõ tâm tư này, để lại dấu ấn sâu sắc ở trong lòng người đọc.

Thế sự du du nại lão hà

Mặc dù cuộc đời rộng lớn với vô vàn công việc cần phải cống hiến, bao nhiêu điều cần phải dốc hết sức lực để hoàn thành, nhưng bản thân tác giả dù mang trong mình khát vọng và những hoài bão lớn lao lại nhận thức rõ về giới hạn của chính mình. Câu hỏi đó cũng chính là câu hỏi tự vấn của tác giả về khả năng hoàn thành ước mơ, cống hiến hết mình cho đất nước đã khiến cho nhà thơ không ngừng suy nghĩ, ngày dứt trong lòng. Ông cảm nhận sâu sắc những bất lực của mình khi đứng trước tuổi già, khi không thể thực hiện được những lý tưởng cao cả mà mình vẫn luôn hoài khao khát. Sự trằn trọc này trở thành nỗi đau buồn dai dẳng, không bao giờ có thể nguôi ngoài, có thể tạo cho ông thêm phần nỗi đau với những hoài bão, mơ ước của chính cuộc đời mình.

Vô cùng thiên địa nhập hàm ca

Câu thơ này mang ý nghĩa vô cùng sâu sắc, với mục đích muốn nhắn nhủ đến chúng ta rằng cuộc đời vốn rộng lớn và bao la vô cùng, nhưng lại được nhà thơ khéo léo thu gọn vào những cuộc say ca. Khi đối diện với những khát vọng lớn lao, tưởng chừng như có thể chạm đến trời cao biển rộng, nhà thơ lại cảm thấy vô cùng bất lực vì sự giới hạn của tuổi tác và những trở ngại tồn tại ở trong cuộc sống. Chính vì thế, ông đành thu mình vào những cuộc vui, tìm đến những niềm vui giản đơn như một cách để có thể tạm quên đi những nỗi niềm giấu sâu kín trong lòng. Tuy nhiên, dù có cố gắng tìm kiếm sự thảnh thơi qua những phút giây say ca, nhà thơ vẫn không thể hoàn toàn thoát khỏi những trăn trở. Những khắc khoải trong lòng vẫn âm thầm gặm nhấm, khiến ông không ngừng tự vấn bản thân. Sự bất lực này càng làm cho nỗi day dứt trở nên sâu sắc hơn. Điều đó cho thấy Đặng Dung là một người mang trong mình tinh thần trách nhiệm lớn lao. Dù có tìm cách quên đi, hoặc cố gắng giả vờ như đã quên đi, ông vẫn không thể dứt bỏ được những suy tư về cuộc đời, về bổn phận và lý tưởng hoài bão mà mình mong ước theo đuổi. Câu thơ không chỉ thể hiện tâm trạng cá nhân mà còn phản ánh một khía cạnh chung của con người khi đối diện với những giới hạn không thể vượt qua. Đó là sự xung đột giữa khát vọng vươn xa và hiện thực bất lực. Sự tự vấn ấy vừa là biểu hiện của một tâm hồn sâu sắc, vừa là minh chứng cho tinh thần trách nhiệm cao cả, luôn hướng về những điều lớn lao. Chính sự giằng xé này làm cho tâm tư của nhà thơ trở nên đặc biệt, đồng thời khiến câu thơ mang ý nghĩa vượt thời gian.

Thời lai đồ điếu thành công dị

Vận khứ anh hùng ẩm hận đa

(Gặp gỡ thời cơ may những kẻ

Tan tành sự thế luống cay ai)

Trong hai câu thơ này, nhà thơ Đặng Dung đã khéo léo nhấn mạnh tầm quan trọng của thời cơ và sự tiếc nuối sâu sắc khi vận số của bản thân đã hết. Đây không chỉ là nỗi niềm riêng của mỗi tác giả mà còn mang ý nghĩa phản ánh tư tưởng định mệnh trong Nho giáo. Theo quan điểm này, thời cơ đóng vai trò đặc biệt quan trọng quyết định trong việc tạo nên thành công hay thất bại trong sự nghiệp của một con người. Nhà thơ cho rằng khi thời cơ đến, ngay cả những người bình thường nhất như kẻ bán thịt, bán cá cũng có thể dễ dàng đạt được những thành tựu nhất định. Điều đó minh chứng rằng, yếu tố thời cơ chính là một điều kiện tiên quyết để đạt được thành công, bất kể năng lực hay chí hướng cá nhân ra sao.

Ngược lại, nếu thời cơ không đến hoặc đến không đúng lúc, thì dù người đó có tài năng xuất chúng hay mang chí khí anh hùng lớn lao, họ vẫn khó có thể thực hiện được những hoài bão to lớn. Không có hoàn cảnh thuận lợi, không có mục tiêu rõ ràng để phát huy khả năng, thì tài năng cũng chỉ trở thành điều vô nghĩa. Nhà thơ đã thể hiện nỗi thất vọng và bi kịch của những người hùng có chí lớn nhưng lại phải chịu thua trước lá bài của số phận, nuốt hận vì vận mệnh đã an bài. Đây là sự thất bại không phải do thiếu tài hay ý chí mà bởi vì thời thế không còn ủng hộ. Hình ảnh của chính Đặng Dung hiện lên rõ nét qua những dòng thơ này. Ông tự chế giễu bản thân, mỉa mai chính mình vì cảm nhận sâu sắc rằng vận số của ông đã hết. Dù vẫn ôm ấp khát vọng được cống hiến cho dân, cho nước, ông hiểu rằng mọi cố gắng trong hoàn cảnh hiện tại đều không thể mang lại kết quả như mong muốn. Nỗi niềm tiếc nuối và sự bất lực này tạo nên một hình ảnh vừa bi thương, vừa chân thực, cho thấy tâm trạng giằng xé của một bậc anh hùng bị trói buộc bởi thời thế. Câu thơ vì thế không chỉ mang giá trị văn chương mà còn chứa đựng triết lý nhân sinh sâu sắc.

Trí chủ hữu hoài phù địa trục

Tẩy binh vô lộ vãn thiên hà

Dịch thành:

(Phò vua bụng những mong xoay đất

Gột giáp sông kia khó vạch trời)

Những câu thơ này của nhà thơ Đặng Dung đã khắc họa rõ nét khát vọng lớn lao xuyên suốt trong cuộc đời ông. Đó là một ước mơ cháy bỏng, dốc lòng phụng sự vua chúa và mong mỏi lập nên đại nghiệp, giống như gánh vác cả trục trời để giữ vững thế gian, được thể hiện qua câu thơ: “Trí chủ hữu hoài phù địa trục”. Qua đây, ta cảm nhận được khát vọng của nhà thơ không chỉ lớn lao mà còn thật đẹp đẽ, cao cả. Đặng Dung là một con người hội tụ đầy đủ tài năng và ý chí, nhưng ông không sử dụng những điều đó để mưu cầu lợi ích cá nhân mà luôn trung thành và tận tụy với vua, với đất nước.

Khát vọng ấy càng trở nên sâu sắc hơn qua câu thơ đầy hình ảnh: “Tẩy binh vô lộ vãn thiên hà”, dịch nghĩa là muốn rửa sạch giáp binh nhưng chẳng thể nào kéo sông Ngân xuống được. Hành động “rửa sạch giáp binh” là một hình tượng giàu ý nghĩa, biểu trưng cho khát khao gột rửa những đau thương, mất mát mà chiến tranh để lại. Những bộ giáp mang đầy dấu tích của máu và nước mắt chính là chứng nhân của sự hi sinh, chết chóc trong các cuộc chiến. Đặng Dung mơ về một thế giới không còn chiến tranh, nơi con người có thể sống bình yên, hạnh phúc mà không phải đối mặt với sự tàn khốc của binh lửa.

Tuy nhiên, trong khát vọng ấy cũng hiện lên nỗi bất lực. Hình ảnh “kéo sông Ngân xuống” là một hành động không tưởng, cho thấy nhà thơ ý thức được rằng khát vọng của mình, dù cao cả và đẹp đẽ, nhưng không thể thực hiện được trong hoàn cảnh hiện tại. Điều này làm nổi bật nỗi trăn trở sâu sắc trong tâm hồn nhà thơ: khát vọng hòa bình quá lớn nhưng thực tế lại đầy nghiệt ngã. Câu thơ không chỉ phản ánh tư tưởng lớn lao của Đặng Dung mà còn là lời tự sự chân thành về những giấc mơ không thành, mang đến cho người đọc cảm giác vừa xót xa, vừa cảm phục trước một tâm hồn đầy trách nhiệm và ý chí cao cả.

Quốc thù vị báo đầu tiên bạch

Kỷ độ Long Tuyền đới nguyệt ma

Dịch thành:

(Đầu bạc giang san thù chưa trả

Long tuyền mấy độ bóng trăng soi)

Đọc đến hai câu thơ cuối, ta có thể cảm nhận được sự trở lại của nhà thơ Đặng Dung với nỗi trăn trở và buồn bã trong lòng. Đây chính là sự mâu thuẫn sâu sắc giữa khát vọng dâng hiến và những giới hạn không thể vượt qua của đời người. Ở câu thơ “Quốc thù vị báo đầu tiên bạch” (Mối thù nước chưa trả mà đầu đã bạc), nhà thơ bộc lộ nỗi đau của một bậc anh hùng khi chưa thể hoàn thành trách nhiệm đối với dân tộc. Mối thù chung của đất nước vẫn còn đó, nhưng thời gian đã không ngừng trôi qua, khiến tuổi tác và sức lực dần hao mòn.

Bên cạnh đó, khát khao mãnh liệt của Đặng Dung trong việc cống hiến vẫn hiện rõ qua câu “Kỷ độ Long Tuyền đới nguyệt ma” (Bao phen đội trăng mài gươm báu Long Tuyền). Hình ảnh đội trăng mài kiếm không chỉ mang ý nghĩa thực mà còn là biểu tượng cho sự kiên trì và quyết tâm không ngừng nghỉ. Nhà thơ dường như muốn dùng tất cả thời gian, ngay cả những đêm dài cô tịch, để chuẩn bị cho lý tưởng lớn lao của mình. Hai câu thơ kết đọng lại một tâm hồn tràn đầy trách nhiệm, nhưng cũng đầy tiếc nuối và khắc khoải trước dòng chảy vô tình của thời gian.

Tóm lại, bài thơ “Cảm hoài” là sự bộc lộ chân thành nỗi niềm và tâm sự của một con người nhập thế, luôn tận tụy với dân tộc và đất nước. Nhà thơ Đặng Dung đã nguyện đem hết tài trí, sức lực của mình để hiến dâng cho sự nghiệp lớn, tiêu diệt quân thù và mong báo đền nợ nước. Bài thơ mang âm hưởng bi tráng, kết hợp cùng triết lý sâu sắc, chứa đựng nỗi uất hận ngút trời, chí lớn không nguôi và tấm lòng son sắt của tác giả. Qua từng câu thơ, hình ảnh một Đặng Dung kiên cường, bất khuất hiện lên sống động, đồng thời thể hiện tinh thần trách nhiệm và tình yêu quê hương tha thiết. “Cảm hoài” không chỉ là bức chân dung tiêu biểu về con người và khí phách của Đặng Dung mà còn là tác phẩm phản ánh hào khí Đông A – một thời kỳ đầy vẻ vang và kiêu hùng trong lịch sử dân tộc.

Qua bài viết này, VUIHOC đã cung cấp cho các em chi tiết bài Phân tích bài thơ cảm hoài trong sách giáo khoa Ngữ văn lớp 12 mới . Hi vọng rằng những gợi ý, hướng dẫn của bài soạn có thể giúp các em nắm được những ý chính của bài học cũng như trau dồi được thêm nội dung kiến thức. Để học nhiều hơn các kiến thức của những môn học khác thì các em hãy nhanh tay truy cập vào website vuihoc.vn hoặc đăng ký khóa học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!