Soạn bài Người ở bến sông Châu văn 10 cánh diều tập 2

1. Soạn bài Người ở bến sông Châu văn 10 cánh diều tập 2: Chuẩn bị 

- Dì Mây, nhân vật chính của câu chuyện, mang trên vai mình số phận đau đớn. Tham gia vào cuộc kháng chiến, dì Mây phải trả giá bằng việc mất mất một chân, một tổn thất không lấy gì so sánh. Sự đau đớn không chỉ kết thúc ở đó, mà khi quay về, dì Mây phải đối mặt với sự thật đắng cay khi người mình yêu thương đã lập gia đình mới trong thời gian cô vắng bóng. Tính cách và số phận của nhân vật được làm nổi bật thông qua các tình huống gặp phải. Chẳng hạn, việc chú San quyết định lấy vợ và người phụ nữ ấy phải trải qua khó khăn vượt cạn là những biểu hiện của cuộc sống đầy sóng gió và những thách thức khó khăn. Những sự kiện này làm nổi bật sức mạnh và sự kiên trì của dì Mây trước những gì cuộc đời đặt ra, tạo nên một hình ảnh nhân vật phong cách và đầy cảm xúc.

- Chiến tranh, với những hệ lụy khôn lường, tạo nên những bi kịch, làm xé toạc số phận con người và tạo ra những đau thương khó lành. Người kể chuyện hiện lên với thái độ đồng cảm, tràn đầy lòng thương xót trước những số phận đau khổ của các nhân vật. Bằng cách xây dựng tình huống và phát triển tính cách nhân vật, tác giả tạo ra những hình ảnh sống động về những người vượt qua những thử thách khó khăn. Điều này giúp người đọc hình dung và cảm nhận mạnh mẽ những tình cảm, nỗi đau của nhân vật, tăng cường sự hiểu biết và sự đồng cảm từ độc giả.

- Chiến tranh, với hậu quả nặng nề, tác động đặc biệt mạnh mẽ đến kinh tế quốc gia, tách rời những gia đình, và đôi khi, cướp đi sinh mạng của những người vô tội, hoặc làm cho họ mang theo những hệ lụy về khuyết tật suốt quãng đời.

- Về tác giả Sương Nguyệt Minh

+ Là một nhà văn có tên thật là Nguyễn Ngọc Sơn, sinh năm 1958

+ Nhà văn này có một quãng đường khá muộn màng ở trong sự nghiệp văn chương, bắt đầu với việc xuất bản truyện ngắn lần đầu trên Tạp chí Văn nghệ Quân đội vào năm 1992. Trước khi bước chân vào thế giới văn chương, ông đã trải qua nhiều nghề đời sống, từ buôn thuốc lá, trứng vịt, pháo, đến các công việc như khoan giếng và cắt dán ph

+ Hiện tại, nhà văn Sương Nguyệt Minh đang hoạt động công tác tại Ban Sáng tác của Tạp chí Văn nghệ Quân đội.

>> Mời bạn tham khảo: Soạn văn 10 Cánh diều 

2. Soạn bài Người ở bến sông Châu văn 10 cánh diều tập 2: Đọc hiểu

Nội dung chính:

Tác phẩm "Người ở bến sông Châu" của Sương Minh Nguyệt đưa người đọc đến với cuộc sống và số phận của những con người sau chiến tranh, trong đó tác giả tôn vinh vẻ đẹp của nhân vật dì Mây - một người phụ nữ vị tha, nhân hậu.

2.1 Tóm tắt sự việc chính của phần này.

Sự việc đám cưới của chú San và cô Thanh tại xóm Bãi bên kia sông là sự kiện được kể trong tác phẩm. Dì Mây trở về vào ngày chính là ngày chú San đi đón dâu, mang lại niềm vui cho mọi người. Tuy nhiên, không ai dám đề cập đến chủ đề về chú San và cuộc hôn nhân mới của anh ấy.

2.2 Chú ý lời đối thoại giữa các nhân vật và lời bình luận của người kể chuyện.

- Trong cuộc trò chuyện giữa dì Mây và chú San, dì Mây tỏ ra quyết liệt và không muốn bàn luận về những sự kiện đã qua. Mặc dù chú San cố gắng xin lỗi và thể hiện sự hối hận, nhưng dì Mây vẫn giữ vững quyết định của mình và không muốn mở lại những ký ức khó khăn.

- Lời bình luận của người kể:

+ Bố nằm nghiêng, quay đi mặt về hướng khác. Mẹ chào đón bôi rơi vào sự ngần ngại. Ông lấy một viên thuốc, rít nhẹ liên tục.

+ Dì Mây nuốt chửng nước mắt; dì đưa gậy chống, lộc cộc ra khỏi ngõ, hơi thở dì May hỗn loạn, tay vững chắc đặt lên cành cây, nỗi đau ẩn sau khuôn mặt dì Mây hiện rõ.

+ Chú San đứng phắt dậy rồi đi theo, chú San nắm lấy hai tay và đập liên hồi vào thân cây. Lá bưởi rơi xào xạc. Vài con chim giật mình tung cánh bay vút lên không trung.

2.3 Chú ý tác dụng của biện pháp điệp từ trong đoạn này.

Biện pháp tu từ điệp ngữ: người con gái

⇒ Nhấn mạnh vào một trạng thái, hành động của người con gái đứng bên bến sông Châu

2.4 Hình dung tâm trạng của các nhân vật

- Chú San: bồi hồi khi kể lại nỗi nhớ về dì Mây khi còn học ở bên nước ngoài.

- Dì Mây: da diết khi nhớ về những kí ức khi ở Trường Sơn, trang nhật ký nào cũng viết tên của chú San.

2.5 Nhận xét về quyết định của nhân vật dì Mây

Dứt khoát “Không!” ⇒ Mặc dù dì Mây còn rất thương yêu chú San nhưng dì vẫn sẵn sàng hi sinh đi hạnh phúc của cá nhân vì người mình yêu thương.

2.6 Chú ý thái độ của các nhân vật 

Người thì đưa đẩy, an ủi, kẻ thì cảm thông, xót xa.

2.7 Chi tiết về mái tóc dì Mây trước đây và bây giờ có ý nghĩa gì?

Bây giờ: tóc dì Mây đã rụng nhiều, xơ và thưa hơn.

Trước: tóc dì Mây đen óng ả, mượt mà.

⇒Tác dụng: Cho thấy được những hậu quả nặng nề của chiến tranh đã tác động lên con người nơi đây.

2.8 Chú ý tâm trạng của nhân vật dì Mây

Dì Mây chợt thoáng buồn.

2.9 Tình huống nào đã làm nhân vật bộc lộ phẩm chất và tính cách

Trong cơn mưa tầm tã, dì Mây khoác áo mưa vội vàng đến đỡ đẻ cho vợ chú San, người mà dì Mây từng yêu tha thiết. Quyết định này của dì Mây đã bị thím Ba ngăn cản, nhưng dì vẫn kiên quyết đứng như một bức tường chắn gió, sẵn sàng hỗ trợ cô Thanh.

2.10 Theo em, vì sao lúc này dì Mây lại khóc?

Dì Mây không ngừng rơi nước mắt vì thương xót cho số phận của mình: cô đơn và lẻ loi. Cuộc chiến tranh đã cướp đi từ dì hạnh phúc, tình yêu, đến cuộc sống an lành và bình yên của mình. Những đau đớn và mất mát đã làm cho cuộc đời của dì trở nên khó khăn và đầy khổ sở.

2.11 Số phận của nhân vật thím Ba, thằng Cún gợi suy nghĩ gì về hậu quả chiến tranh?

Chiến tranh mang lại những đau thương và mất mát cho gia đình: biến người vốn lành lặn thành tàn tật, làm cho sự toàn vẹn của gia đình tan rã, và đặt ra tình cảnh đau lòng khiến một đứa trẻ đột ngột mất đi người thân yêu. Đó là những hệ quả đau lòng mà chiến tranh gieo rắc, khiến cho cuộc sống trở nên đầy khó khăn và thách thức cho những người sống sót.

Đăng ký ngay khóa học PAS THPT để được thầy cô lên lộ trình ôn thi tốt nghiệp ngay từ bây giờ nhé!

2.12 Đoạn này cho biết những thông tin quan trọng nào?

Bàn tán về dì Mây trong câu chuyện về việc dì lấy chồng được mọi người thảo luận. Qua những cuộc trò chuyện, ta cũng chứng kiến những hậu quả đau lòng của chiến tranh qua những lời thoại của những người lính. Câu chuyện vừa là một cái nhìn sâu sắc vào cuộc sống cá nhân, vừa là một tấm gương minh họa cho những mất mát và đau khổ mà chiến tranh gây ra trong cộng đồng.

2.13 Chú ý sự thay đổi trong tiếng ru của dì Mây.

Sự biến đổi trong âm nhạc của tiếng ru có thể chuyển từ giai điệu trầm lắng, nghẹn ngào và xót xa sang những nốt êm ái, trong sáng, mênh mang. Tiếng ru không chỉ ngân nga mà còn chạm đến tận đáy lòng, như một âm nhạc sâu lắng thấu hiểu và chia sẻ nỗi lòng của những người lính.

3. Soạn bài Người ở bến sông Châu văn 10 cánh diều tập 2: 

3.1 Câu 1 trang 50 SGK Văn 10/2 Cánh diều

Xác định sự kiện chính của mỗi phần ở trong văn bản Người ở bến sông Châu. Theo em, cách xây dựng cốt truyện của tác giả đã có gì đặc sắc?

Lời giải chi tiết:

Những sự kiện chính ở trong mỗi phần của văn bản: Dì Mây khi về làng, chú San đi lấy vợ, chú lấy cô Thanh làm giáo viên. Khi biết dì Mây trở về chú San đã vội sang và xin lỗi rồi còn muốn làm lại với dì Mây nhưng dì đã quyết không đồng ý.

Từ khi di chuyển đến sống ở bến sông Châu, tâm trạng của dì Mây trở nên u buồn. Mọi lúc, dì Mây đều thơ thẩn và mỗi khi nhắc đến việc lấy chồng, nỗi buồn của dì lại tràn ngập trong tâm hồn.

Khi trạm xá mới được xây dựng cùng với sự thiếu vắng của người đỡ đẻ, dì Mây đã quay trở lại công việc của mình. Trong một buổi đêm, khi vợ chú San đang gặp rắc rối trong quá trình sinh nở, dì Mây đã đảm nhận vai trò người hỗ trợ. Sau khi khâu xong mọi thứ, dì Mây gục ngã trên bàn và bộc lộ nỗi đau khóc nức nở.

Bến sông trở thành nơi chôn chặt những quả bom chưa nổ, là nguyên nhân khiến thím Ba thương vong vì vụ đun te va chạm với bom bi. Dì Mây, sau cú sốc mất mát này, quyết định nhận nuôi thằng Cún. Bằng cách ru ngủ thằng bé, dì Mây tạo nên giai điệu êm đềm, hòa quyện vào hương thơm của cỏ cây và đất trời, làm ngừng tay các anh lính công binh bắc cầu để lắng nghe.

Cách tác giả xây dựng cốt truyện không chỉ đơn giản mà còn tạo ra ấn tượng mạnh mẽ trong lòng độc giả, làm cho họ cảm nhận sâu sắc từng chi tiết văn chương. Tác phẩm tập trung vào nhân vật Dì Mây, nhưng lại được kết nối và xen kẽ một cách đặc sắc với không gian và thời gian. Chuyện kể về làng quê được hiện thực hóa một cách vừa lãng mạn, vừa chân thực, mang lại sự hiểu biết và đồng cảm với hình ảnh người phụ nữ đã làm rung động tâm hồn của độc giả. 

3.2 Câu 2 trang 50 SGK Văn 10/2 Cánh diều

Ai là nhân vật trung tâm ở trong truyện ngắn này? Hãy vẽ ra sơ đồ về mối quan hệ giữa nhân vật trung tâm này với các nhân vật khác có trong truyện?

Lời giải chi tiết:

Dì Mây trong câu chuyện này là nhân vật trung tâm.

3.3 Câu 3 trang 50 SGK Văn 10/2 Cánh diều

Hãy phân tích, làm sáng tỏ được tính cách và phẩm chất của nhân vật Dì Mây ở trong truyện thông qua các tình huống và sự kiện tiêu biểu. Nêu ra nhận xét về cuộc đời và tính cách của nhân vật dì Mây trong truyện.

Lời giải chi tiết:

- Dì Mây là một con người yêu nước, dũng cảm và vô cùng gan dạ.

“Dì Mây chắn cửa hầm che chở cho thương binh. Bom nôt người người lính công binh sốt rét tóc rụng trọc đầu vẫn lành lặn.."

- Dì Mây cũng là một con người thuỷ chung ở trong tình yêu.

“Ngày ở Trường Sơn, trang nhật kí nào em cũng viết tên anh”

Luôn nhớ về ngày đã tiễn người yêu khi đi du học: “Hôm nay là ngày gì? Anh nhớ không? Có ngờ đâu ngày ấy tiễn anh đi cũng là ngày li biệt”

- Dì Mây là một con người vô cùng nhân hậu và giàu lòng vị tha.

+ Sẵn sàng từ bỏ đi hạnh phúc của cá nhân để vì hạnh phúc của những người mình yêu thương và không muốn khiến cho nhiều người khác đau khổ: “Thôi! Lỡ rồi! Đằng nào cũng chỉ một người đàn và khổ. Anh về đi”

+ Trong trời đêm mưa tầm tã, dù cho chân khiếm khuyết nhưng vẫn sẵn sàng đi trong đêm mưa để có thể đi đỡ đẻ cho vợ chú San

⇒ Dì Mây là người có một cuộc đời ngang trái, éo le nhưng vẫn luôn ngời sáng nên được những phẩm chất tốt đẹp.

3.4 Câu 4 trang 50 SGK Văn 10/2 Cánh diều

Hãy phân tích và nhận xét thêm về bút pháp miêu tả (tả cảnh và diễn biến tâm lí của các nhân vật) của tác giả ở trong truyện ngắn Người ở bến sông Châu.

Lời giải chi tiết:

Bằng bút pháp tài tình trong việc mô tả cảnh đẹp và phân tích tâm lý nhân vật, tác giả của truyện ngắn "Người ở bến sông Châu" đã truyền đạt một thông điệp mạnh mẽ về sự khẳng định tích cực và tốt lành. Bằng cách phủ nhận những yếu tố tiêu cực, giả dối, tác phẩm trở nên sôi động và tràn đầy sinh khí. Tác giả đã biến những tư tưởng khô khan thành những hình ảnh sống động, tạo nên một không khí ấm áp. Như vậy, tác phẩm không chỉ là một cây cầu giao tiếp tình cảm mà còn là sự chuyển đạt tâm huyết và niềm đam mê của tác giả đến độc giả. Sự nhiệt huyết trong việc thể hiện cảm xúc của nhà văn, nhà thơ đóng một vai trò quan trọng, làm cho "cảm hứng chủ đạo của tác phẩm thống nhất cảm xúc của hình tượng, chi phối hệ thống nghệ thuật biểu cảm của tác phẩm". Trong thể loại truyện ngắn, đặc biệt là những tác phẩm có dung lượng khiêm tốn, thường tập trung vào "khoảnh khắc" của cuộc sống, vai trò của cảm hứng nghệ thuật trở nên vô cùng quan trọng. Với độ ngắn của truyện, sự dồn nén của tình tiết và sự mãnh liệt trong tình cảm đòi hỏi cao. Xúc cảm tâm lý thường được thể hiện một cách cao độ, nhấn mạnh vào nội dung tư tưởng, tập trung vào những vấn đề nhân sinh quan trọng mà không lan man như trong tiểu thuyết.

    Sương Nguyệt Minh khám phá những sự kiện và con người trong các cuộc chiến không chỉ ở cái nhìn xuôi chiều mà còn mở rộng ra khám phá những khía cạnh phiến diện. Với tư cách là người đã trải qua và có khoảng cách thời gian với "một thời đã qua", Sương Nguyệt Minh quan sát chiến tranh và những người sống sót từ chiến tranh với một góc nhìn sâu sắc, đa chiều hơn. Không chỉ đòi hỏi khả năng tái hiện lịch sử, nhà văn còn phải khám phá sâu hơn vào thế giới tâm lý của con người và số phận của họ trong và sau cuộc chiến. Sương Nguyệt Minh không chỉ giới hạn ở việc tái hiện chiến sự lịch sử mà còn đưa cuộc chiến vào bối cảnh rộng lớn của cuộc sống hiện đại, đồng thời đóng góp vào việc khai thác đề tài về chiến tranh. Sự đan xen cảm hứng trong những tác phẩm về chiến tranh tạo ra một bức tranh phong phú và đa dạng trong tác phẩm của Sương Nguyệt Minh. Đọc những câu chuyện của anh về thời kỳ khói lửa, người đọc không chỉ được trải nghiệm vẻ đẹp lung linh của những mối tình thời chiến mà còn chứng kiến sự khốc liệt mà bom đạn mang lại, cùng những đau thương và thay đổi đáng lòng khi con người bước vào cuộc sống hòa bình.

Sổ tay ngữ văn chính là bí kíp giúp các em học văn dễ dàng hơn. Rất nhiều tips học văn hiệu quả chỉ được bật mí trong cuốn sổ tay này thôi đấy. Đăng ký ngay để nhận thật nhiều ưu đãi nhé!

3.5 Câu 5 trang 50 SGK Văn 10/2 Cánh diều

Câu chuyện diễn ra ở trong những khoảng không gian và thời gian nào? Hãy tìm hiểu về ý nghĩa của những hình ảnh về dòng sông, con đò, cây cầu xuất hiện ở trong truyện.

Lời giải chi tiết:

- Không gian: ở bên bến sông Châu, nhà dì Mây, nhà chú San

- Thời gian: khi dì Mây đi lính trở về và chú San đã lấy vợ

Những hình ảnh của dòng sông, con đò, và cây cầu trong truyện mang ý nghĩa sâu sắc về quê hương và sự gắn bó mặn mà của nhân vật với đất đá sông nước. Những biểu tượng này không chỉ là những hình ảnh đẹp mắt mà còn thể hiện tình yêu sâu sắc, sắc son thủy chung của lòng người đối với quê hương, tạo nên một không gian tâm linh, đậm chất nhân văn trong câu chuyện. Chiến tranh không chỉ để lại những vết thương thể xác cho người lính, mà còn gây thay đổi số phận, mang đến những trái ngang đau khổ ngay cả khi họ trở về cuộc sống bình thường sau chiến tranh. Hậu quả của chiến tranh làm làng quê trở nên hoang tàn, nhưng với tình yêu của mình, Dì Mây quyết định trở về và giữ lấy tình cảm với một người. Tuy nhiên, mọi hi vọng của cô cuối cùng cũng bị dập tắt, tạo nên một câu chuyện đau lòng và đầy xót xa.

3.6 Câu 6 trang 50 SGK Văn 10/2 Cánh diều

Nhận xét về điểm nhìn và người kể chuyện ở trong văn bản.

Lời giải chi tiết:

Trong truyện ngắn, người kể chuyện đồng thời đảm nhiệm hai vai trò quan trọng. Trước hết, người kể chuyện là người dẫn dắt người đọc vào thế giới của câu chuyện. Họ giới thiệu nhân vật, tình huống, và tả cảnh để tạo nên bối cảnh cho câu chuyện. Không chỉ đó, người kể còn trình bày nhận xét và đánh giá về những điều được kể, thường từ góc độ và quan điểm của họ. Qua lời kể trung thực và chân thành, người kể chuyện mở ra một cửa sổ để độc giả thâm nhập vào thế giới nội tâm phức tạp và bí ẩn của nhân vật, tạo nên một trải nghiệm đọc hấp dẫn và sâu sắc. Qua cách người kể chọn lựa hình thức kể chuyện, chúng ta được trải nghiệm một góc nhìn phong phú và đa dạng về người kể, điểm nhìn trần thuật, và vai trò của họ trong tác phẩm. Sự đa dạng trong cách kể chuyện đã giúp mở rộng tầm hiểu biết về cuộc sống, tạo nên một cái nhìn đầy đủ và đa chiều về hiện thực trong các truyện ngắn. Các hình thức kể chuyện trong truyện ngắn không chỉ phản ánh sự phát triển của thể loại này từ trung đại đến hiện đại mà còn thể hiện sự đổi mới trong ý thức nghệ thuật và dấu ấn cá nhân của người viết. Trong quá trình này, người kể chuyện không chỉ là người truyền đạt quan điểm của tác giả mà còn là người tạo ra một không gian độc lập, có thể tồn tại độc lập khỏi tác giả. Điểm nhìn và người kể chuyện trở thành hai khía cạnh không thể tách rời, đồng thời tạo nên sự phong phú và đa dạng trong các tác phẩm truyện ngắn Việt Nam.

3.7 Câu 7 trang 50 SGK Văn 10/2 Cánh diều

Theo em đâu là vấn đề đặt ra ở trong truyện ngắn này là gì? Vấn đề đó có ý nghĩa như thế nào với cuộc sống ngày hôm nay? Hãy viết lại bằng một đoạn văn (khoảng 6-8 dòng)

Lời giải chi tiết:

Trong tác phẩm ngắn này, vấn đề trung tâm là những hậu quả của chiến tranh, đặc biệt là những thay đổi trong cuộc sống xã hội sau khi dân tộc giành độc lập. Nhân vật chính là những người lính Bộ đội Cụ Hồ, họ trở về quê hương mang theo những trải nghiệm đau thương và hình ảnh của một đất nước mới giành được tự do.

Hình tượng về con người và thảm họa con người sau cuộc chiến tranh được truyền đạt bằng cách sử dụng ngôn ngữ chạm động của trái tim. Sự cuốn hút đến một thực tế, một hiện thực không thể tưởng tượng hơn, đã tạo nên giá trị tư tưởng của tác phẩm. Hậu quả của chiến tranh để lại vô cùng nặng nề, đặc biệt là ô nhiễm môi trường do khói lửa bom đạn và các chất hóa học mà con người sử dụng trong cuộc chiến. Các kiến trúc hiện đại, đô thị hóa là biểu tượng của văn minh nhân loại, giờ đây trở nên bất ổn dưới tác động của chiến tranh. Những cánh rừng xanh tươi ngày nào giờ chỉ còn lại khói lửa và đau thương. Cuộc chiến tranh không chỉ hủy hoại cảnh đẹp tự nhiên mà còn gây ra sự kiệt quệ nền kinh tế. Sự bất công và bóc lột người dân ngày càng gia tăng, tạo nên khoảng cách giàu nghèo rõ ràng. Cuộc sống của những người dân bị đẩy vào cảnh đói nghèo, với trình độ văn hóa thấp,... Văn học, như một gương phản ánh, mở ra khát vọng biện minh và đòi hỏi sự quan tâm đến từng số phận cá nhân. Mối quan tâm cộng đồng dường như đã nhường chỗ, để lộ cho bức tranh đầy màu sắc và đa chiều về số phận cá nhân. Tâm hồn cá nhân, trữ tình, tìm thấy tiếng nói mới với đầy ắp tâm trạng, nỗi trăn trở, sự day dứt, và lo âu trách nhiệm về chiến tranh vệ quốc. Những hình ảnh về hy sinh, mất mát, cũng như những nhu cầu và khát vọng cá nhân, đều nằm trong tầm tay của con người. Đây chính là cơ sở để thức tỉnh ý thức cá nhân và tinh thần nhân bản, trở thành nền tảng cho tư tưởng và cảm hứng chủ đạo bao trùm nền văn hóa sau năm 1975.

Qua bài viết này, VUIHOC đã cung cấp cho các em chi tiết bài soạn bài Người ở bến sông Châu trong sách Cánh diều 10 tập 2. Hi vọng rằng những gợi ý, hướng dẫn của bài soạn có thể giúp các em nắm được những ý chính cũng như trau dồi được nội dung kiến thức. Để học nhiều hơn các kiến thức của những môn học khác thì các em hãy nhanh tay truy cập vào website vuihoc.vn hoặc đăng ký khóa học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Soạn bài Viết bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội
• Soạn bài Tự đánh giá Thư dụ Vương Thông lần nữa
• Soạn bài Kiêu binh nổi loạn