Soạn bài thương nhớ mùa xuân sách cánh diều 11 tập 2

1. Soạn bài thương nhớ mùa xuân sách cánh diều 11 tập 2: Chuẩn bị

1.1 Tác giả Vũ Bằng 

Nhà văn Vũ Bằng tên thật là Vũ Đăng Bằng. Ông sinh ra và lớn lên ở trong một gia đình nho học tại đất Hà Nội. Ông đã theo học Trường Albert Sarraut và tốt nghiệp bậc Tú Tài Pháp. Ông bắt đầu tham gia hoạt động ở trong mạng lưới tình báo cách mạng vào thời gian cuối năm 1948. 

Từ khi còn nhỏ, ông đã đam mê viết văn và làm báo. Đến năm 16 tuổi, ông đã có truyện được đăng trên báo. Với niềm đam mê mãnh liệt, ông theo đuổi nghề viết với tất cả tâm huyết. Tác phẩm đầu tay của ông, “Lọ văn,” đã được xuất bản khi ông chỉ mới 17 tuổi. Văn của ông mang đặc điểm độc đáo, ám ảnh và ghi điểm mạnh với người đọc.

Mặc cho người mẹ đã cản ngăn, muốn ông phải du học Pháp để có thể làm bác sĩ y khoa. Vũ Bằng vẫn quyết chí để theo đuổi sự nghiệp văn chương. 

Sau khi in được vài truyện ngắn và tiểu thuyết, Vũ Bằng dần chìm đắm vào lối sống ăn chơi, trở nên nổi tiếng với những thói quen không tốt. Trong khoảng thời gian từ 1934 đến 1935, ông phải đối mặt với nghiện thuốc phiện nặng nề suốt 5 năm. Nhờ sự hỗ trợ của người cô ruột và vợ, Nguyễn Thị Quỳ, cùng với sự quyết tâm cá nhân, ông đã vượt qua khỏi nghiện và thậm chí viết một cuốn tự truyện có tựa đề là "Cai".

Sau năm 1954, Vũ Bằng đã vào Sài Gòn để tiếp tục viết văn, làm báo. Ông đã làm việc tại Việt Tấn Xã và cộng tác với rất nhiều tờ báo. Ông chuyên về việc dịch thuật nhiều hơn là sáng tác văn học. 

>> Xem thêm: Soạn văn 11 Cánh diều 

1.2 Tác phẩm “Thương nhớ mùa xuân” 

a. Đề tài

Tác phẩm viết về đề tài mùa xuân, điều này đã được thể hiện ngay ở tiêu đề.

b. Bố cục:  được chia thành 3 phần:

+ Phần 1: Từ đầu đến “mê luyến mùa xuân”. Nội dung chính là Cảm nhận về những quy luật tình cảm của con người đối với mùa xuân.

+ Phần 2: Tiếp theo đến “mở hội liên hoan”. Miêu tả cảnh sắc, không khí của tiết trời mùa xuân Hà Nội.

+ Phần 3: Phần còn lại. Miêu tả cảnh sắc, không khí của mùa xuân sau những ngày rằm tháng Giêng ấy.

c. Giá trị nội dung và nghệ thuật 

- Giá trị nội dung: Tác phẩm "Thương nhớ mùa xuân" khắc họa một cách sáng tạo nên khung cảnh mùa xuân với sự chân thực và tuyệt vời. Tác giả không chỉ mô tả vẻ đẹp của mùa xuân mà còn chia sẻ cảm xúc nhớ nhà, đặc biệt là nỗi niềm nhớ về Hà Nội, thông qua việc mô tả sinh hoạt của cảnh thiên nhiên và cuộc sống hàng ngày của những người dân nơi này. Mặc dù ở xa quê hương, nhưng những kí ức về quê nhà vẫn luôn hiện hữu và không bao giờ phai nhòa trong tâm trí của tác giả.

- Giá trị nghệ thuật:

Ngôn ngữ: Rất giàu hình ảnh, cảm xúc, giàu chất trữ tình

Cảnh vật ở dưới ngòi bút của nhà văn Vũ Bằng đã hiện lên thật sinh động, dường như được thổi hồn vào bên trong. Qua đó, cũng đã thể hiện được sự tài hoa, khả năng quan sát, cảm nhận vô cùng tinh tế của tác giả.

Lộ trình khóa học PAS THPT sẽ được thiết kế riêng cho từng bạn học sinh, phù hợp với khả năng của các em cũng như giúp các em từng bước đạt điểm cao trong mọi kỳ thi chung và riêng.

2. Soạn bài thương nhớ mùa xuân sách cánh diều 11 tập 2: Đọc hiểu 

2.1 Chú ý cách tác giả giới thiệu về tháng Giêng và mùa xuân.

Lời giải chi tiết:

Giới thiệu trực tiếp vào thời điểm mùa xuân, về thời gian tháng Giêng. Bộc lộ một cách trực tiếp tình cảm, cảm xúc mà không hề cảm thấy e ngại.

2.2 Cảnh sắc và con người Hà Nội vào  mùa xuân có đặc điểm gì?

Lời giải chi tiết:

- Cảnh sắc và những con người Hà Nội vào mùa xuân: 

+ ...là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh.

+ ...có tiếng trống chèo vọng lại tại những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng.

→ Mùa xuân được miêu tả là có những cơn mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng những nhạn kêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng: Đây là một hình ảnh mùa xuân nhiều màu sắc, có sự thay mới từ cây cối, loài vật cho đến con người.

2.3 Cảm xúc của nhân vật "tôi" trước mùa xuân thế nào?

Lời giải chi tiết:

- Cảm xúc của nhân vật “tôi”: 

+ ...làm cho người ta phát điên lên như thế đấy.

+ ...nhựa sống trong người căng lên như máu căng lên...

+ ...tim người ta dường như cũng trẻ hơn ta...

+ ...ai cũng muốn yêu thương, về đến nhà cũng thấy yêu thương nữa.

→ Cảm xúc của nhân vật “tôi” trước khi mùa xuân tới rất vui vẻ, bồi hồi và yêu đời bất tận. 

2.4 Ở phần 3, tác giả đã bày tỏ cảm xúc gì về mùa xuân Hà Nội?

Lời giải chi tiết:

- Cảm xúc: 

+ Đẹp quá đi...

+ Tôi yêu mùa xuân nhất vào khoảng sau ngày rằm tháng Giêng...

+ ...cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa...

→ Tác giả vô cùng đắm say, say mê trước hình ảnh của mùa xuân ở Hà Nội và đặc biệt hơn là sau ngày rằm tháng Giêng.

2.5 Thời tiết đặc trưng của Hà Nội sau rằm tháng Giêng như thế nào?

Lời giải chi tiết:

- Thời tiết đặc trưng của Hà Nội sau rằm: 

+ Thời tiết lúc đó kì lạ lắm: rét vẫn còn vương trên ngọn xoan đào, nhưng đất lại khô ráo, sạch bong...

→ Thời tiết không nóng cũng không rét, mà mang lại sự mát mẻ và rất dễ chịu đối với con người.

2.6 Trong tâm trí tác giả, trăng tháng Giêng có gì đặc biệt?

Lời giải chi tiết:

- Trăng tháng Giêng: 

+ ...non như người con gái mơn mởn đào tơ.

+ ...hình như cũng đẹp hơn các tháng khác trong năm thì phải, sáng nhưng không sáng lộng lẫy như trăng mùa thu, đẹp nhưng không đẹp một cách húa éo như trăng tháng Một.

+ Cái đẹp của trăng tháng Giêng là cái đẹp của nàng trinh nữ thẹn thùng, vén màn hoa ở lầu cao để nhìn xem ai là tri kỷ. 

+ Ánh trăng lúc ấy không vàng mà trắng như sữa, trong như nước ôn tuyền.

→ Trăng tháng Giêng có một nét đẹp vô cùng đặc biệt và không giống như bất kỳ vầng trăng nào ở các tháng khác. Một nét đẹp đầy thẹn thùng, mơn mởn sắc xuân.

Đăng ký ngay với VUIHOC để sở hữu cuốn sổ tay Ngữ Văn tổng hợp kiến thức và các tips học văn cực kỳ thú vị!

3. Soạn bài thương nhớ mùa xuân sách cánh diều 11 tập 2: Trả lời câu hỏi cuối bài 

3.1 Câu 1 trang 60 SGK Văn 11/2 Cánh diều 

Đề tài chính của văn bản Thương nhớ mùa xuân là gì? Dựa vào đâu để em có thể biết được điều đó?

Lời giải chi tiết:

- Đề tài chính của văn bản Thương nhớ mùa xuân chính là tình yêu thương đối với quê hương và gia đình. 

- Thông qua nội dung và nhan đề của văn bản Thương nhớ mùa xuân mà em đã biết được điều đó. Qua tác phẩm, tác giả đã bộc lộ nên được nỗi nhớ về đất Hà Nội và cũng qua cách miêu tả cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp cùng với đời sống sinh hoạt gần gũi của con người nơi đây. Dù đã là người con xa quê lâu năm nhưng những kí ức tươi đẹp về quê hương là thứ mà con người ta không bao giờ phai mờ.

3.2 Câu 2 trang 60 SGK Văn 11/2 Cánh diều

Xác định được nội dung chính của mỗi phần ở trong văn bản Thương nhớ mùa xuân. Theo em, mạch logic chính để gắn kết các phần của văn bản là gì?

Lời giải chi tiết:

- Văn bản Thương nhớ mùa xuân có bố cục được chia thành 3 phần: 

+ Phần 1: Từ đầu đến “mê luyến mùa xuân”. Nội dung chính là Cảm nhận về những quy luật tình cảm của con người đối với mùa xuân.

+ Phần 2: Tiếp theo đến “mở hội liên hoan”. Miêu tả cảnh sắc, không khí của tiết trời mùa xuân Hà Nội.

+ Phần 3: Phần còn lại. Miêu tả cảnh sắc, không khí của mùa xuân sau những ngày rằm tháng Giêng ấy.

- Theo em, mạch logic chính để gắn kết được các phần của văn bản chính là những suy nghĩ và cảm nhận của nhà văn về cảnh sắc tươi đẹp của mùa xuân.

3.3 Câu 3 trang 60 SGK Văn 11/2 Cánh diều

Cái “tôi” của tác giả ở trong văn bản đã thể hiện tình cảm, cảm xúc gì? Hãy dẫn ra một số những câu văn thể hiện rõ tình cảm, cảm xúc ấy.

Lời giải chi tiết:

- Cái “tôi” của tác giả ở trong văn bản đã thể hiện tình cảm, cảm xúc của chính tác giả đối với tiết trời mùa xuân. 

- Một số câu văn trong văn bản đã thể hiện rõ được tình cảm, cảm xúc ấy là:

+ "Tự nhiên như thế: ai cũng chuộng mùa xuân. Mà tháng giêng là tháng đầu của mùa xuân, người ta càng trìu mến, không có gì lạ hết. Ai bảo được non đừng thương nước, bướm đừng thương hoa, trăng đừng thương gió; ai cấm được trai thương gái, ai cấm được mẹ yêu con; ai cấm được cô gái còn son nhớ chồng thì mới hết được người mê luyến mùa xuân."

+ "Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm tháng Giêng, Tết hết mà chưa hết hẳn, đào hơi phai nhưng nhụy vẫn còn phong, cỏ không mướt xanh như cuối đông, đầu Giêng, nhưng trái lại, lại nức một mùi hương man mác."

3.4 Câu 4 trang 60 SGK Văn 11/2 Cánh diều

Phân tích được sự kết hợp giữa những yếu tố tự sự và trữ tình của thể loại tùy bút qua một vài biểu hiện cụ thể ở trong văn bản Thương nhớ mùa xuân (ngôn ngữ, chi tiết, sự việc,...).

Lời giải chi tiết:

- Ở trong văn bản Thương nhớ mùa xuân, yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình của thể loại tùy bút này đã được tác giả Vũ Bằng kết hợp một cách vô cùng xuất sắc thông qua một vài các ngôn ngữ, chi tiết, sự việc,...cụ thể như sau:

+ Thông qua ngôn ngữ: Mặc dù sử dụng những ngôn ngữ văn học vô cùng giản dị nhưng nó lại rất giàu hình ảnh, chan chứa giàu chất trữ tình và giàu tính biểu cảm, mang lại được những cảm xúc dồi dào cho người đọc.

+ Việc kết hợp với nhiều phương thức kể, tả, biểu cảm vào trong văn bản cũng đã giúp cho giọng điệu của thơ trở nên đầy nhịp nhàng và hài hòa hơn.

+ Không chỉ sử dụng các câu kể, tả mà còn trong văn bản, tác giả cũng sử dụng nhiều những câu cảm thán để bộc lộ những tâm tư và tình cảm của mình: "Ới ơi người em gái xõa tóc bên cửa sổ!", “Tôi yêu sông xanh, núi tím.... là vì thế”,…

3.5 Câu 5 trang 60 SGK Văn 11/2 Cánh diều

Chi tiết nào về hình ảnh thiên nhiên (hoặc phong tục, con người) Hà Nội ở trong văn bản đã để lại ấn tượng đặc biệt đối với em? Vì sao lại gây được ấn tượng ấy?

Lời giải chi tiết:

- Chi tiết gây ấn tượng với em: Thiên nhiên vào thời gian tháng Giêng ở Hà Nội.

- Đã gây ấn tượng bởi vì: Đất nước Việt Nam phân chia thành ba vùng miền, mỗi vùng miền đều có đặc điểm riêng về khí hậu và thời tiết. Miền Bắc nước ta có cả bốn mùa trong năm, tạo nên một khí hậu rất đặc biệt, với sự xuất hiện rất đặc trưng của mùa xuân. Trong bức tranh đẹp động lòng vào tháng Giêng, tác giả Vũ Bằng đã chân thực hóa khung cảnh này, kể lại những cảm nhận về sự biến đổi diệu kỳ của thời tiết và sự hòa quyện tuyệt vời giữa cảnh đẹp thiên nhiên và cuộc sống của con người ở nơi đây.

3.6 Câu 6 trang 60 SGK Văn 11/2 Cánh diều

Em có thể hiểu thêm được những gì về những giá trị văn hoá dân tộc thông qua văn bản Thương nhớ mùa xuân?

Lời giải chi tiết:

- Giá trị về văn hóa dân tộc: Miêu tả khung cảnh ngày Tết.

- Tết miền Bắc mang đến hình ảnh thân thương của hoa đào, bánh chưng xanh kết hợp với thịt mỡ và dưa hành. Nhưng ở các vùng khác, sự hiện diện của hoa đào, “còn mùng là còn tết” vẫn là những dấu hiệu rất rõ ràng của mùa Tết. Điều đặc biệt là, khi Tết kết thúc, cuộc sống trở lại quỹ đạo bình thường, nhưng trong tâm hồn mỗi người, hình ảnh Tết vẫn còn đọng mãi, tạo nên một khoảnh khắc ấm áp và đậm đà truyền thống Việt Nam.

Qua bài viết này, VUIHOC đã cung cấp cho các em chi tiết bài soạn bài thương mớ mùa xuân sách cánh diều 11 tập 2. Hi vọng rằng những gợi ý, hướng dẫn của bài soạn có thể giúp các em nắm được những ý chính cũng như trau dồi được nội dung kiến thức. Để học nhiều hơn các kiến thức của những môn học khác thì các em hãy nhanh tay truy cập vào website vuihoc.vn hoặc đăng ký khóa học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Soạn bài: Tràng Giang 
• Soạn bài giới thiệu một tác phẩm thơ
• Soạn bài viết văn bản nghị luận về một tác phẩm thơ