Soạn bài Trăng sáng trên đầm sen - Sách chân trời sáng tạo

1. Soạn bài Trăng sáng trên đầm sen: Hướng dẫn đọc 

1.1 Câu 1 trang 22 SGK Văn 11/1 Chân trời sáng tạo 

Chỉ ra một vài từ ngữ và hình ảnh gợi lên tả vẻ đẹp hòa hợp giữa ánh trăng với hoa lá ở trong đầm sen.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ lại văn bản sau đó chỉ ra những từ ngữ và hình ảnh gợi tả lên vẻ đẹp hòa hợp giữa ánh trăng với hoa lá ở trong đầm sen.

Lời giải chi tiết:

 Những từ ngữ và hình ảnh gợi tả lên vẻ đẹp hòa hợp giữa ánh trăng với hoa lá ở trong đầm sen đó là:

“...Ánh trăng như nước chảy, lặng lẽ tỏa xuống mặt lá sen và hoa sen. Lớp sương mong mỏng phủ trên đầm sen”.

“...Ánh trăng xuyên qua kẽ lá từ trên những rặng cây cao rọi xuống….giữa ánh sáng và hình bóng tạo nên một giai điệu hài hòa, như bản nhạc vi-ô-lông (violin) nổi tiếng”

1.2 Câu 2 trang 23 SGK Văn 11/1 Chân trời sáng tạo 

Nêu một vài chi tiết thể hiện sự kết hợp giữa các yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình; sau đó cho biết tác dụng của sự kết hợp đó ở trong văn bản.

Phương pháp giải:

 Vận dụng vốn hiểu biết của bản thân về yếu tố tự sự kết hợp với yếu tố trữ tình đã được học ở chương trình ngữ văn, chỉ ra một vài chi tiết có sự kết hợp đó trong văn bản và nêu lên tác dụng về mặt hình thức và nội dung.

Lời giải chi tiết:

Chi tiết thể hiện sự kết hợp giữa hai yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình có trong văn bản:

- “...Những bông sen màu trắng lốm đốm tô điểm trên những lớp lá sen, có bông vừa dịu dàng hé nở, có bông còn e thẹn chúm chím, chúng như những hạt ngọc châu, lại như những cánh sao trên bầu trời đêm thăm thẳm, hoặc lại như những cô gái xinh đẹp vừa tắm xong”

- “...Ánh trăng trên đầm sen không đồng đều, thế nhưng giữa ánh sáng và hình bóng tạo nên một giai điệu hài hòa, như bản nhạc vi-ô-lông (violin) nổi tiếng”

       Bằng những chi tiết thể hiện sự kết hợp giữa yếu tố tự sự với yếu tố trữ tình đó, đã làm cho đoạn văn bản trở nên có hồn, gợi cảm, sinh động và tạo sự hấp dẫn cho người đọc hơn. Hơn nữa, những chi tiết dùng để miêu tả cảnh kết hợp với yếu tố trữ tình tạo nên một khung cảnh vô cùng nên thơ, thơ mộng làm cho hình ảnh của trăng hòa quyện với hình ảnh của cảnh vật, khung cảnh tuyệt đẹp đó đã làm rung động biết bao nhiêu người. Vẻ đẹp của thiên nhiên đêm trăng vừa dịu ngọt vừa thơ mộng đó thật đẹp biết bao.

Lộ trình ôn thi tốt nghiệp THPT Quốc Gia từ các thầy cô có kinh nghiệm thực chiến hàng đầu Việt Nam 

1.3 Câu 3 trang 23 SGK Văn 11/1 Chân trời sáng tạo

Người viết tùy bút hoặc tản văn thường có những biểu cảm hoặc sự liên tưởng bất ngờ và thú vị. Nêu dẫn chứng ở trong văn bản thể hiện đặc điểm đó.

Phương pháp giải:

Đọc lại văn bản, tìm và chỉ ra những dẫn chứng thể hiện rằng người viết tùy bút và tản văn thường có những sự liên tưởng và biểu cảm bất ngờ,  thú vị ở trong văn bản. 

Lời giải chi tiết:

Dẫn chứng trong văn bản thể hiện rằng người viết tùy bút và tả văn thường có những sự liên tưởng và biểu cảm bất ngờ, thú vị đó là:

- “.. Lá sen nhô lên mặt nước rất cao, như là váy của nàng vũ nữ yêu kiều”

- “...Những bông sen màu trắng lốm đốm tô điểm trên những lớp lá sen, có bông vừa dịu dàng hé nở, có bông còn e thẹn chúm chím, chúng như những hạt ngọc châu, lại như những cánh sao trên bầu trời đêm thăm thẳm, hoặc lại như những cô gái xinh đẹp vừa tắm xong”

- “...Ánh trăng trên đầm sen không đồng đều, thế nhưng giữa ánh sáng và hình bóng tạo nên một giai điệu hài hòa, như bản nhạc vi-ô-lông (violin) nổi tiếng”

1.4 Câu 4 trang 23 SGK Văn 11/1 Chân trời sáng tạo

Theo em, cảm hứng chủ đạo trong văn bản phía trên là gì?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ lại văn bản, bám sát vào các chi tiết nổi bật ở trong văn bản từ đó hãy rút ra cảm hứng chủ đạo xuyên suốt trong văn bản này.

Lời giải chi tiết:

 Thông qua một số các chi tiết như:

- “...Những bông sen màu trắng lốm đốm tô điểm trên những lớp lá sen, có bông vừa dịu dàng hé nở, có bông còn e thẹn chúm chím, chúng như những hạt ngọc châu, lại như những cánh sao trên bầu trời đêm thăm thẳm, hoặc lại như những cô gái xinh đẹp vừa tắm xong”

- “...Ánh trăng như nước chảy, lặng lẽ tỏa xuống mặt lá sen và hoa sen. Lớp sương mong mỏng phủ trên đầm sen”.

- “...Ánh trăng xuyên qua kẽ lá từ trên những rặng cây cao rọi xuống….giữa ánh sáng và hình bóng tạo nên một giai điệu hài hòa, như bản nhạc vi-ô-lông (violin) nổi tiếng”

Từ những chi tiết nổi bật nói trên, có thể thấy được cảm hứng chủ đạo xuyên suốt của văn bản chính là vẻ đẹp của thiên nhiên đêm trăng bên hồ sen rất thơ mộng và nên thơ, trữ tình đồng thời thể hiện được sự xao xuyến và rung động của con người khi được thưởng thức một cách trọn vẹn vẻ đẹp của hương sắc và cảnh vật của nơi đây.

1.5 Câu 5 trang 23 SGK Văn 11/1 Chân trời sáng tạo

Trình bày những đặc điểm của thể loại tản văn đã được thể hiện thông qua văn bản Trăng sáng trên đầm sen

Phương pháp giải:

Đọc kỹ lại văn bản, bám sát vào các chi tiết nổi bật xuất hiện trong văn bản để từ đó rút ra được đặc trưng của thể loại tản văn đã được thể hiện thông qua văn bản Trăng sáng trên đầm sen

Lời giải chi tiết:

- Chất trữ tình trong tản văn chính là yếu tố được hình thành từ vẻ đẹp của cảm xúc và suy nghĩ, vẻ đẹp của thiên nhiên tạo vật để hình thành nên những rung động cho người đọc:

“.. Lá sen nhô lên mặt nước rất cao, như là váy của nàng vũ nữ yêu kiều”

“...Những bông sen màu trắng lốm đốm tô điểm trên những lớp lá sen, có bông vừa dịu dàng hé nở, có bông còn e thẹn chúm chím, chúng như những hạt ngọc châu, lại như những cánh sao trên bầu trời đêm thăm thẳm, hoặc lại như những cô gái xinh đẹp vừa tắm xong”

“...Ánh trăng xuyên qua kẽ lá từ trên những rặng cây cao rọi xuống….giữa ánh sáng và hình bóng tạo nên một giai điệu hài hòa, như bản nhạc vi-ô-lông (violin) nổi tiếng” 

- Cái tôi ở trong bài tản văn chính là yếu tố giúp thể hiện được cảm xúc và suy nghĩ riêng của nhà văn được gửi gắm thông qua văn bản:

“...Vầng trăng đang từ từ nhô lên, đã không còn nghe thấy tiếng nô đùa của bọn trẻ chơi trên đường cái bên ngoài bức tường” trong khoảnh khắc dịu êm, tĩnh lặng như thế, nhưng dường như nhân vật trữ tình đang có nỗi tâm sự gì đó mà “cảm thấy trong lòng bồn chồn không yên”.

“....Như trong đêm đi dưới ánh trăng mênh mang, tôi có thể suy tư bất cứ điều gì, và cũng có thể không nay, một mình suy nghĩ gì cả, thế là tôi cảm thấy mình là con người tự do.”

- Ngôn ngữ tản văn vô cùng tinh tế và sống động đồng thời cũng mang lại hơi thở giàu tính tượng hình và chất trữ tình:

“...Một làn gió nhẹ thổi qua, đưa hương thơm man mác, thoang thoáng như tiếng hát trên toà nhà cao tầng từ xa vọng tới”: gió thổi hương sen được so sánh như tiếng hát trên toà nhà cao tầng từ xa vọng tới cho ta cảm nhận rõ hơn mùi hương sen thơm ngát, khiến cho độc giả thêm ấn tượng với những bông hoa sen xinh tươi. 

“....Ánh trăng như nước chảy, lặng lẽ toả xuống mặt lá sen và hoa sen. Lớp sương mong mỏng phủ trên đầm sen. Lá sen và hoa sen như vừa được tắm gội bằng sữa bò, lại như được bao trùm trong giấc mộng bằng dải lụa mỏng”: cảnh sắc đầm sen trở nên thơ mộng, ánh trăng được có như nước chảy lặng lẽ tỏa xuống đầm sen, nhân hóa hình ảnh lá sen, bông sen như vừa được tắm gội bằng sữa bò

COMBO sổ tay tổng hợp kiến thức tất cả các môn giúp bạn chinh phục mọi kì thi chung và riêng 

2. Từ đọc đến viết - trang 23 sách chân trời sáng tạo 

Từ việc đọc những văn bản phía trên, hãy viết đoạn văn (độ dài khoảng 150 chữ) để chia sẻ về một số thông điệp có ý nghĩa nhất mà em đã được nhận từ thiên nhiên. Sau đó, chọn ra một từ bất kỳ trong đoạn văn đó để giải thích về nghĩa và xác định cách giải thích đã sử dụng.

Lời giải:

Đoạn văn tham khảo 1:

Ai cũng nghĩ rằng, mùa xuân chính là mùa của sự sống. Khi này, cỏ cây và hoa lá tươi xanh, vạn vật đua nhau sinh sôi nảy nở. Thế nhưng, đọc xong tác phẩm "Chiều xuân" của Anh Thơ, ta bỗng thấy rằng mùa xuân mang một gương mặt khác: bình yên và có nét đượm buồn. Bức tranh đó vẫn đẹp nhưng chẳng phải cái đẹp vui tươi mà lại là cảnh chiều trong màn mưa buồn man mác. Hóa ra, thiên nhiên cũng mang nhiều bộ mặt, nhiều tính cách khác nhau chỉ là con người ít khi để ý tới. Chúng ta thường gán cho chúng những tính chất thấy bằng mắt thường, ít khi nhìn sâu vào phía trong, ngắm nhìn kỹ vào những vẻ đẹp khác của tự nhiên. Đôi khi, con người nên bỏ đi những cảm nhận sẵn có để đi tìm kiếm những vẻ đẹp mang sự khác biệt của sự vật xung quanh.

- Từ "sự sống" có nghĩa là sự tồn tại, sức sống hay sinh tồn,...

=> Giải thích bằng cách sử dụng một số từ đồng nghĩa nhằm giải thích.

Đoạn văn tham khảo 2: 

Đọc xong tác phẩm "Cõi lá" của tác giả Đỗ Phấn, tôi bỗng chợt nhận ra rằng mình chẳng bao giờ dành chút thời gian nào để ngắm nhìn một cái cây khi thay lá. Hóa ra, một điều tưởng chừng hết sức vô vị lại có thể thi vị đến như vậy nếu ta thật sự muốn đặt trọn tâm hồn vào chúng. Cuộc sống của con người đang diễn ra hết sức vội vã, ai ai cũng lao vào guồng quay của công việc và sự nghiệp. Dường như, chẳng mấy ai có đủ kiên nhẫn để dừng lại nhìn ngắm những bông hoa đang nở rộ hay ngắm nhìn bầu trời trong xanh của một ngày nào đó. Thật đáng tiếc nếu như con người chỉ chạy theo những thứ xô bồ ngoài kia mà bỏ quên đi những điều tươi đẹp như thế. Vậy nên, thi thoảng, hãy thử sống chậm lại một chút để nhìn ngắm thiên nhiên nhiều hơn một chút và nhận thấy cuộc sống của chúng ta thật tươi đẹp biết bao.

- Từ "xô bồ" nghĩa là nhiều công việc khác nhau, chồng chéo vào nhau, không được sắp xếp một cách cẩn thận khiến cho con người trở nên mệt mỏi, chùn bước.

=> Giải thích thông qua phân tích nội dung nghĩa của từ.

Đoạn văn tham khảo 3:

Sau khi đọc xong những văn bản phía trên, em bỗng nhận thấy rằng những sự vật ở trong tự nhiên như là dòng sông, chiếc lá hay ánh trăng,... tưởng chừng chúng vô tri hóa ra lại có hồn đến như vậy. Mỗi thứ đều chất chứa những câu chuyện riêng. Nếu như Hương Giang là một dòng sông chỉ thuộc về mảnh đất Huế, là mặt nước của thi ca hay lịch sử thì những chiếc lá ở trong tác phẩm "Cõi lá" của tác giả Đỗ Phấn lại báo hiệu cho một mùa mới về. Em cảm thấy sự tìm hiểu và ngắm nhìn cảnh vật xung quanh thật ra thú vị hơn mình tưởng rất nhiều. Tìm thấy được những thông điệp, những câu chuyện ẩn mình sau nó cũng giống như việc đào vàng. Ta phải đào thật sâu và tìm kiếm thật kĩ, cần tới sự tinh tế và đôi mắt quan sát tỉ mỉ mới có thể nhận ra được những giá trị thật sự của thiên nhiên.

- Từ "báo hiệu" nghĩa là dấu hiệu nhận biết về một việc gì đó sắp xảy ra.

=> Giải thích thông qua phân tích nội dung nghĩa của từ.

Đoạn văn tham khảo 4:

Hiện nay, xã hội luôn phát triển, không dậm chân tại chỗ. Con người cũng đang ngày một thích nghi và sống nhanh hơn để có thể bắt kịp thời đại. Ai ai cũng hết sức vội vã chạy theo guồng quay của cuộc sống. Nhưng liệu có bao giờ, lúc lái xe đi làm, ta chợt ngỡ ngàng rằng: hôm nay bầu trời sao lại đẹp như thế? Con người đã sống quá vội vàng hay sao mà quên mất đi việc nhìn ngắm cảnh đẹp thiên nhiên. Thậm chí, lúc đi du lịch, con người cũng có xu hướng tìm tới những nơi ồn ào và đông đúc chứ ít khi tìm tới những chốn bình yên và tĩnh lặng. Trái Đất đã ban tặng cho loài người biết bao kỳ quan tuyệt đẹp, vừa hùng vĩ lại vừa thơ mộng. Chúng ta cũng cần cảm thấy biết ơn và tận hưởng những điều tuyệt vời đó.

- Từ "du lịch" nghĩa là đi đến những địa điểm khác để nghỉ ngơi, tìm hiểu thêm về văn hóa và con người ở nơi đây.

=> Giải thích thông qua việc phân tích nội dung nghĩa của từ.

Ngoài việc ca ngợi về thiên nhiên và con người, Chu Tự Hoa còn muốn nhấn mạnh tình yêu thiên nhiên, tâm hồn trắc ẩn của mình. Hy vọng với cách Soạn bài Trăng sáng trên đầm sen - Sách chân trời sáng tạo của VUIHOC có thể giúp các em hiểu về tác phẩm này hơn. Nếu muốn tham khảo về những tác phẩm khác thuộc chương trình ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo hay những môn học khác thì các em hãy truy cập vào website vuihoc.vn hoặc đăng ký các khoá học để trải nghiệm học cùng thầy cô VUIHOC ngay nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Thực hành tiếng Việt trang 20
• Chiều xuân