Soạn bài Đàn ghi ta của Lor-ca| SGK Ngữ Văn lớp 12 tập 2 Cánh diều

1. Soạn bài Đàn ghi ta của Lor-ca| SGK Ngữ Văn lớp 12 tập 2 Cánh diều: Phần chuẩn bị

Câu trả lời chi tiết:

* Đôi nét những thông tin về tác giả:

- Tên khai sinh của ông là Hồ Thành Công, sinh năm 1946

- Quê quán của ông tại huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi

- Vị trí, vai trò trong sự nghiệp của ông: Năm 2001, ông được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật. Ông cũng đã từng tham gia vào Hội đồng Thơ Hội Nhà văn Việt Nam trên một cương vị Phó Chủ tịch

- Phong cách thơ sử dụng trong các tác phẩm của nhà thơ Thanh Thảo:

+ Thơ Thanh Thảo là đại diện cho tiếng nói của những con người tri thức chứa đựng nhiều những nỗi suy tư, trăn trở về các vấn đề nổi trội ở trong xã hội và thời đại.

+ Ông là một trong số những cây bút gạo cội của văn học Việt Nam luôn cố gắng nỗ lực để có thể cách tân các bài thơ Việt với xu hướng chủ yếu là đào sâu cái tôi sâu trong nội cảm, cách biểu hiện đầy sự mới mẻ.

+ Thơ ông đậm chất suy tư, mãnh liệt, phóng túng và nhuộm ở trong đó là màu sắc tượng trưng cho những hình ảnh siêu thực.

- Tác phẩm tiêu biểu trong sự nghiệp của tác giả: Những người đi tới biển ( năm 1977), Dấu chân qua trảng cỏ( năm 1980), Những ngọn sóng mặt trời( năm 1994), Khối vuông ru-bích( năm 1985), Từ một đến một trăm( năm 1988)...

* Đôi nét những thông tin về tác phẩm Đàn ghi ta của Lor-ca:

+ Xuất xứ của tác phẩm:  Bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca là một tác phẩm trích được rút ra từ trong tập “Khối vuông ru-bic”, đây có thể nói là một trong số những sáng tác tiêu biểu đại diện cho kiểu tư duy đổi mới của nhà thơ Thanh Thảo.

+ Thể loại thơ: Thể thơ tự do

+ Giá trị của tác phẩm: thể hiện ở đó một nỗi đau và sự xúc động sâu sắc khi đứng trước cái chết đầy bi thảm của nghệ sĩ Lorca – một người nghệ sĩ khao khát có được tự do, dân chủ, luôn mong muốn có thể có được sự cách tân trong nghệ thuật.

* Người nhạc sĩ nổi tiếng người Tây Ban Nha tên đầy đủ là Phê-đê-ri-cô Gar-xi-a Lor-ca

- Ông là một nhà thơ, kiêm theo đó là nhạc sĩ, họa sĩ nổi tiếng người Tây Ban Nha, là một người luôn khát vọng có được tự do và mong muốn có được sự cách tân trong nghệ thuật mãnh liệt.

- Ông đã bị chế độ phản động cực quyền thân của quân phát xít bắt giam lại và bắn chết. Cái chết đầy sự thảm khốc của Lorca ngay sau đó đã dâng lên một làn sóng phẫn nộ vô cùng lớn, hết sức mạnh mẽ của nhân dân đất nước Tây Ban Nha và nhân dân có tình yêu tự do ở trên toàn thế giới.

>> Xem thêm: Soạn văn 12 cánh diều

2. Soạn bài Đàn ghi ta của Lor-ca| SGK Ngữ Văn lớp 12 tập 2 Cánh diều: Phần đọc hiểu 

* Nội dung chính của văn bản: Bài thơ thể hiện nỗi đau và niềm tiếc thương sâu sắc của tác giả trước cái chết của nghệ sĩ tài hoa Lorca. Với hình ảnh cây đàn ghi ta đặc trưng của hình ảnh của đất nước Tây Ban Nha, tác giả đã khéo léo miêu tả hình ảnh biểu tượng nhân vật Lorca, người nghệ sĩ đã dũng cảm và tạo ra những thay đổi mới trong nghệ thuật. Cái chết của Lorca không chỉ là sự ra đi của một cá nhân mà còn là sự mất mát của một tâm hồn nghệ thuật lớn, một biểu tượng của sự tự do và sáng tạo. Tác giả gửi gắm cảm xúc mạnh mẽ qua từng câu chữ, bày tỏ nỗi buồn tiếc nuối không nguôi về một tài năng được đào tạo bởi bạo lực và sự quả quyết. Qua đó, bài thơ thể hiện sự đồng cảm sâu sắc, niềm thương tiếc của nhà thơ đối với cuộc đời ngắn ngủ và số phận bi thương của Lorca.

2.1 Tiếng đàn trong dòng thơ đầu có gì khác thường?

Câu trả lời chi tiết:

Tiếng đàn trong dòng thơ đầu của bài thơ được miêu tả một cách khác thông thường qua hình ảnh “những tiếng đàn bọt nước” . Hình ảnh này đặc biệt vì tác giả Thanh Thảo không dùng từ miêu tả âm thanh rõ ràng, vang dội hay quen thuộc như thường thấy, mà lại so sánh tiếng đàn với “bọt nước” – một thứ rất mong manh, dễ tan biến. Đây là một cách diễn đạt sáng tạo, mang tính biểu tượng cao.

Cách mô tả tiếng đàn như vậy khiến âm thanh trở nên mơ hồ, phản xạ, cảm giác vừa trong trẻo vừa thoáng qua, như số phận ngắn ngủi và đầy bi thương của người nghệ sĩ Lorca. Tiếng đàn không chỉ là âm thanh mà còn là biểu tượng cho cuộc đời nghệ sĩ tự do, thanh cao nhưng lại dễ bị tổn thương, dễ tan biến trong xã hội đầy biến động. Qua hình ảnh đặc biệt này, tác giả khắc sâu ấn tượng về sự mong manh của nghệ thuật và cuộc sống, đồng thời bày tỏ lòng tiếc thương sâu sắc cho người nghệ sĩ Lorca.

2.2 Chú ý hình tượng Lor-ca trong tưởng tượng của nhà thơ

Câu trả lời chi tiết:

Trong “Đàn ghi ta của Lorca” , hình tượng Lorca hiện lên đầy đủ và mang tính biểu tượng sâu sắc trong trí tưởng tượng của nhà thơ Thanh Thảo. Lorca được khắc họa không chỉ là một nghệ sĩ tài năng mà còn là một biểu tượng cho tự do và khao khát nghệ thuật cách tân. Anh là người dũng cảm đi theo con đường mới mẻ, khác biệt trong tác phẩm sáng tạo, nhưng đồng thời cũng chịu một số phận bi kịch khi bị cản trở, đàn áp trong xã hội đầy rẫy những áp bức, bóc lột.

Hình ảnh Lorca với “tiếng đàn bọt nước” hay “áo choàng đỏ tip lên hình tượng một nghệ sĩ Tây Ban Nha nồng nhiệt, đam mê, mang tinh thần bất khuất của người chiến sĩ. Chiếc áo choàng đỏ là biểu tượng của máu và sự đấu tranh, vừa có thể hiện khát khao cháy bỏng, nhưng cũng vừa báo trước một số phận bi thương. Trong hình dung của Thanh Thảo, Lorca trở thành một người nghệ sĩ cô độc, chiến đấu không ngừng nghỉ vì nghệ thuật chân chính, nhưng cuối cùng lại bị bạo lực đàn áp.

Nhà thơ còn vẽ lên hình ảnh Lorca như một người hy sinh cho lý tưởng, để lại tiếng đàn bất tử – âm vang mãi, dù cuộc đời anh đã tan biến. Qua đó, Thanh Thảo đã khắc sâu lòng người đọc hình tượng Lorca như một biểu tượng của nghệ sĩ tài hoa, bi kịch, sẵn sàng đấu tranh vì nghệ thuật và tự do, để lại dấu ấn mạnh mẽ cho nhân loại.

2.3 Lor-ca hiện lên như thế nào qua tiếng đàn ?

Câu trả lời chi tiết:

Trong bài thơ "Đàn ghi ta của Lorca" của Thanh Thảo, hình tượng Lorca hiện lên qua tiếng đàn trở thành biểu tượng phức tạp, đậm chất trữ tình và mang nhiều tầng ý nghĩa. Bài thơ không chỉ tái hiện vẻ đẹp nghệ thuật và tâm hồn của Lorca, mà còn bày tỏ lòng tiếc thương và ngưỡng mộ đối với một nghệ sĩ vĩ đại đã hy sinh vì tự do.

- Tiếng đàn - biểu tượng của khát vọng tự do và tình yêu nghệ thuật: Thanh Thảo đã xây dựng hình tượng tiếng đàn của Lorca như tiếng vọng từ một nghệ sĩ đấu tranh cho tự do. Trong không gian lặng lẽ, tiếng đàn ghi-ta vang lên như tiếng gọi từ tâm hồn Lorca, thể hiện khát vọng sống mãnh liệt và ý chí không ngừng đấu tranh của ông. Qua tiếng đàn, Lorca hiện lên là một người nghệ sĩ cô độc, say mê nghệ thuật và tự do trong xã hội đầy bất công và u ám.

- Tiếng đàn - hiện thân của bi kịch và cái chết: Thanh Thảo dùng hình ảnh "tiếng đàn bọt nước" để khắc họa số phận ngắn ngủi, mong manh của Lorca. Tiếng đàn vang lên nhưng cũng dễ dàng tan biến như những bọt nước, gợi nên cái chết oan khuất và đầy bi thương của Lorca trong cuộc chiến chống lại áp bức. Sự ngắt quãng, gián đoạn của tiếng đàn cho thấy cuộc đời Lorca là một chuỗi những đấu tranh bất tận nhưng bị cắt đứt quá sớm.

- Tiếng đàn - âm hưởng siêu thoát và bất tử: Cuối cùng, tiếng đàn không chỉ là tiếng than khóc cho số phận Lorca mà còn là âm hưởng của sự bất tử. Trong đoạn "giọt nước mắt vầng trăng" và hình ảnh "tiếng ghi-ta nâu" vang lên như âm thanh vượt thời gian, không gian, Thanh Thảo đã nâng tiếng đàn thành biểu tượng cho sự siêu thoát và bất tử của Lorca. Dù thể xác đã mất, tinh thần và nghệ thuật của Lorca vẫn sống mãi, vượt qua mọi giới hạn vật lý.

2.4 Xem chú thích và suy luận về ý nghĩa của hình ảnh “Lor-ca bơi sang ngang”

Câu trả lời chi tiết:

Những suy luận về ý nghĩa của hình ảnh” Lorca bơi sang ngang”

- Sự giải thoát và vượt thoát khỏi cuộc đời hữu hạn: "Bơi sang ngang" có thể được hiểu như hành động bứt ra khỏi dòng chảy thông thường của cuộc sống, hay chính là hành động vượt qua giới hạn của đời sống và cái chết. Đây là cách Lorca, dù đã bị giết hại, vẫn vượt qua bi kịch của số phận, tìm đến sự giải thoát và bất tử trong nghệ thuật và trong lòng người hâm mộ.

- Biểu tượng của sự cô đơn và dũng cảm: "Bơi sang ngang" còn có thể hiểu là sự lựa chọn cô độc của Lorca, bởi đi "sang ngang" khác biệt với "đi xuôi" hay "đi ngược" dòng đời. Lorca bơi ngược dòng, không lựa chọn con đường an toàn mà lại chọn một lối đi không ai đi, mang theo sự dũng cảm của một nghệ sĩ cách tân và dấn thân vào con đường nghệ thuật. 

- Khát vọng tự do và nghệ thuật vượt thời gian: Hình ảnh này còn tượng trưng cho ước mơ và khát vọng tự do của Lorca. Dù bị giết hại vì những tư tưởng tự do, Lorca không khuất phục và vẫn "bơi sang ngang" như cách để nói lên rằng nghệ thuật và tâm hồn của ông sẽ không bao giờ bị tiêu diệt.

2.5 Hành động của Lor-ca tượng trưng cho điều gì ?

Câu trả lời chi tiết:

Trong bài thơ của Thanh Thảo, những hành động của Lorca mang tính biểu tượng sâu sắc, thể hiện nhiều tầng ý nghĩa về tâm hồn nghệ sĩ, khát vọng tự do, và bi kịch của một người nghệ sĩ dấn thân trong cuộc đấu tranh cho lý tưởng. Một số ý nghĩa tượng trưng của các hành động này có thể kể đến như sau:

- Tượng trưng cho khát vọng tự do và tinh thần phản kháng: Lorca là một nghệ sĩ chiến đấu cho tự do và công lý trong xã hội Tây Ban Nha đầy áp bức thời bấy giờ. Những hành động của ông – từ việc cầm cây đàn ghi ta, sáng tác thơ ca cho đến việc dấn thân vào con đường nghệ thuật – đều thể hiện sự phản kháng của một người nghệ sĩ không chấp nhận sự giam cầm của xã hội. Ông sử dụng nghệ thuật như một phương tiện để bày tỏ lý tưởng của mình và lên tiếng cho những người bị áp bức.

- Biểu tượng của sự cô đơn và hy sinh: Các hành động của Lorca không chỉ là hành trình đấu tranh, mà còn là biểu hiện của sự cô độc trong sứ mệnh nghệ thuật. Lorca trở thành một kẻ "đi ngang dòng" (qua hình ảnh “bơi sang ngang”), khác biệt với xã hội và phải đối diện với sự đe dọa, hiểu lầm, thậm chí là cái chết. Đó là sự hy sinh của một nghệ sĩ dám đấu tranh vì lý tưởng cao đẹp, biết rằng mình có thể phải trả giá bằng mạng sống.

- Biểu tượng của sự bất tử trong nghệ thuật: Lorca không chỉ hiện lên qua cuộc đời đầy bi kịch mà còn sống mãi qua tiếng đàn và di sản nghệ thuật của ông. Những hành động của Lorca – đặc biệt là tiếng đàn vang vọng – thể hiện sự bất tử của nghệ thuật, vượt qua giới hạn của cái chết. Trong bài thơ, hình ảnh "tiếng đàn bọt nước" và "tiếng ghi ta nâu" gợi nhắc sự ngắn ngủi của cuộc đời Lorca nhưng đồng thời cũng cho thấy sự trường tồn của nghệ thuật ông để lại.

- Hành động phản ánh sự dấn thân và sáng tạo táo bạo: Lorca không ngừng sáng tạo và đổi mới nghệ thuật của mình, từ thơ ca đến âm nhạc. Đây là hành động của một nghệ sĩ luôn tiên phong, mở ra con đường mới mẻ dù biết rằng con đường đó không an toàn. Lorca “bơi sang ngang” như cách để tách mình khỏi dòng chảy thông thường, tạo nên một bản sắc riêng và phá vỡ mọi ràng buộc truyền thống.

Sổ tay Ngữ Văn tổng hợp các tips học văn hiệu quả giá chỉ bằng một cốc trà sữa. Nhanh tay đặt hàng thôi bạn ơi!!!

3. Soạn bài Đàn ghi ta của Lor-ca sách cánh diều| SGK Ngữ Văn lớp 12 tập 2 Cánh diều: Phần trả lời câu hỏi cuối bài 

3.1 Câu 1 trang 68 SGK Ngữ Văn lớp 12 tập 2 Cánh diều 

Bài thơ có đặc điểm gì đáng chú ý về hình thức của các dòng thơ, đoạn thơ?

Câu trả lời chi tiết:

Bài thơ có những đặc điểm đáng chú ý sau:

- Sử dụng câu thơ ngắn, cô đọng: Bài thơ chủ yếu gồm những câu thơ ngắn, không theo nhịp điệu và vần truyền thống, tạo cảm giác tự do, phóng khoáng, giống như âm thanh của tiếng đàn ghi ta khi lên xuống trầm bổng. Những câu thơ ngắn giúp truyền tải cảm xúc một cách trực tiếp, thể hiện được sự bi thương, đứt đoạn trong số phận của Lorca và cũng gợi hình ảnh của tiếng đàn ghi ta ngắt quãng.

- Kết cấu lỏng, không theo quy tắc cố định: Bài thơ không chia thành từng khổ đều đặn mà được sắp xếp theo một dòng chảy tự do, phi cấu trúc, tạo nên sự đột ngột và khó đoán. 

- Sử dụng nhiều hình ảnh siêu thực và tượng trưng: Thanh Thảo sử dụng hàng loạt hình ảnh siêu thực như “tiếng đàn bọt nước,” “áo choàng đỏ gắt,” “vầng trăng,”... Mỗi hình ảnh là một khía cạnh của Lorca và cuộc đời ông, mang tính tượng trưng và mở rộng ý nghĩa của bài thơ. 

- Nhịp thơ mang âm hưởng của tiếng đàn: Những đoạn thơ được ngắt nhịp linh hoạt, tạo nhịp điệu không đều, như tiếng ghi ta khi rộn rã, khi trầm lắng, khi đứt gãy. 

- Lời thơ tự do, không gò bó vào quy luật gieo vần: Bài thơ không tuân thủ vần điệu nghiêm ngặt, giúp Thanh Thảo có thể tự do biểu đạt ý tưởng. Điều này cũng phản ánh tinh thần tự do và cái “ngông” của Lorca - người luôn phá vỡ khuôn mẫu trong nghệ thuật. Chính sự tự do về vần điệu đã góp phần tạo nên một phong cách thơ hiện đại và tạo không khí mơ hồ, siêu thoát cho bài thơ.

3.2 Câu 2 trang 68 SGK Ngữ Văn lớp 12 tập 2 Cánh diều

Hình tượng Lor-ca đã được nhà thơ khắc hoạ như thế nào qua các chi tiết về tiếng đàn, các hình ảnh, từ ngữ và biện pháp nghệ thuật? Từ đó, hãy chỉ ra tình cảm, suy nghĩ của Thanh Thảo về nhà thơ Lor-ca.

Câu trả lời chi tiết:

Trong bài thơ, tác giả Thanh Thảo đã khắc họa hình tượng Lorca qua tiếng đàn, những hình ảnh, từ ngữ giàu tính tượng trưng, cùng các biện pháp nghệ thuật độc đáo. Các chi tiết nghệ thuật góp phần làm nổi bật hình tượng Lorca và thái độ của tác giả được thể hiện như sau:

- Tiếng đàn – biểu tượng của tinh thần tự do và bi kịch: Thanh Thảo đã sử dụng tiếng đàn ghi-ta như biểu tượng trung tâm cho Lorca và cũng là một cách để gợi lên tinh thần tự do, bất khuất của ông. Tiếng đàn được mô tả qua các hình ảnh “tiếng đàn bọt nước,” “tiếng ghi-ta nâu,” “tiếng ghi-ta lá xanh biết mấy,”... Những âm thanh này vừa đẹp đẽ, huyền diệu, vừa mong manh, tan biến, giống như cuộc đời Lorca – đẹp nhưng ngắn ngủi, và đầy đau thương. 

- Hình ảnh tượng trưng giàu ý nghĩa: Thanh Thảo dùng nhiều hình ảnh tượng trưng và giàu chất siêu thực để khắc họa số phận bi tráng của Lorca, như "áo choàng đỏ gắt," "vầng trăng," "tiếng ghi-ta lá xanh biết mấy," "đường chỉ tay đã đứt,"... Hình ảnh “áo choàng đỏ gắt” gợi lên hình ảnh Lorca trong sự đấu tranh mãnh liệt, liên tưởng đến đấu bò - một biểu tượng của Tây Ban Nha, thể hiện sự đối đầu không khoan nhượng của ông với áp bức và bạo lực. Trong khi đó, “đường chỉ tay đã đứt” lại gợi ra bi kịch cái chết, một định mệnh đau thương mà Lorca phải đối mặt. 

- Ngôn ngữ cô đọng, biểu cảm, giàu tính hình tượng: Thanh Thảo sử dụng ngôn ngữ cô đọng, ngắt nhịp độc đáo và có sức gợi, qua đó giúp khắc họa sâu sắc hình tượng Lorca. Các từ ngữ như “bọt nước,” “lá xanh,” “đường chỉ tay đứt”... đều có sức biểu cảm cao, vừa gợi hình ảnh rõ nét, vừa gợi âm thanh vang vọng, như sự hiện diện của Lorca trong không gian.

- Biện pháp nghệ thuật đối lập và tượng trưng: Thanh Thảo sử dụng nhiều đối lập để làm bật lên tính cách, tài năng và số phận của Lorca, chẳng hạn như “tiếng đàn bọt nước” - một âm thanh đẹp nhưng mong manh và dễ tan biến. 

⇒ Tình cảm và suy nghĩ của Thanh Thảo về Lorca: Qua hình tượng Lorca, Thanh Thảo bày tỏ lòng ngưỡng mộ đối với một nghệ sĩ tự do, đầy tài năng và dũng cảm, đồng thời thể hiện sự xót xa, tiếc nuối trước số phận bi thảm của ông. Thanh Thảo nhìn nhận Lorca như một người nghệ sĩ cách tân, dấn thân trong nghệ thuật và lý tưởng, nhưng đã bị xã hội và cái ác đẩy đến cái chết. Từ đó, tác giả cũng khẳng định niềm tin về sức mạnh bất diệt của nghệ thuật: dù Lorca không còn, nhưng tinh thần tự do và tiếng đàn của ông vẫn vang vọng, trường tồn với thời gian.

3.3 Câu 3 trang 68 SGK Ngữ Văn lớp 12 tập 2 Cánh diều

Hãy chỉ ra yếu tố siêu thực trong bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca và nhận xét về tác dụng của yếu tố này đối với việc thể hiện nội dung, hình thức nghệ thuật của tác phẩm.

Câu trả lời chi tiết:

Một số yếu tố siêu thực và tác dụng của chúng trong bài thơ có thể kể đến như sau:

- Hình ảnh “tiếng đàn bọt nước”: Đây là một hình ảnh siêu thực, miêu tả âm thanh của tiếng đàn bằng hình ảnh “bọt nước” – thứ mong manh, dễ tan biến. 

- Hình ảnh “áo choàng đỏ gắt”: Áo choàng đỏ trong bối cảnh thơ không chỉ gợi đến bộ trang phục của đấu sĩ đấu bò, mà còn biểu trưng cho khát vọng tự do mãnh liệt và sự đấu tranh bất khuất của Lorca. Yếu tố siêu thực này tạo ra một không gian kết hợp giữa hiện thực và mộng tưởng, giúp người đọc cảm nhận rõ hơn sự mãnh liệt và bi kịch trong số phận của Lorca.

- Hình ảnh “đường chỉ tay đã đứt”: Hình ảnh này gợi sự đứt đoạn trong cuộc đời của Lorca, như một dự báo về cái chết. Đây là một biểu tượng siêu thực của số phận, cái kết của một nghệ sĩ tài hoa đã bị vùi dập, như đường chỉ tay đã định sẵn một tương lai nghiệt ngã. 

- Những âm thanh siêu thực của tiếng ghi ta: Tiếng đàn ghi ta được miêu tả như có “lá xanh,” “nâu,” và “lụa trắng,”... Âm thanh không chỉ là âm nhạc mà còn là biểu tượng của cuộc đời và linh hồn Lorca, gợi lên cảm giác vĩnh cửu, siêu thoát của nghệ thuật.

⇒ Tác dụng của yếu tố siêu thực đối với nội dung và nghệ thuật của tác phẩm:

- Tạo không khí mơ hồ, huyền ảo: Yếu tố siêu thực biến bài thơ thành một không gian mộng mị, không bị ràng buộc bởi hiện thực, từ đó gợi lên sự kỳ diệu và vĩnh cửu của nghệ thuật, cũng như tạo ra cảm giác siêu thoát, khó nắm bắt về cuộc đời của Lorca.

- Khắc họa hình tượng Lorca như một huyền thoại: Các yếu tố siêu thực không chỉ làm tăng tính tượng trưng mà còn khiến Lorca hiện lên không chỉ như một người nghệ sĩ bình thường mà là một biểu tượng bất tử của nghệ thuật. Sự mơ hồ của hình ảnh và cảm xúc giúp người đọc cảm nhận được sự khác biệt và tầm vóc của Lorca.

- Thể hiện cảm xúc tiếc thương, ngưỡng mộ: Qua yếu tố siêu thực, Thanh Thảo không chỉ bày tỏ lòng thương tiếc đối với số phận Lorca mà còn tôn vinh, làm cho hình tượng Lorca vượt khỏi giới hạn của cái chết. Sự ngưỡng mộ và cảm xúc tiếc thương của tác giả dành cho Lorca được nâng lên thành một tầng ý nghĩa siêu thoát, bất tử.

3.4 Câu 4 trang 68 SGK Ngữ Văn lớp 12 tập 2 Cánh diều

Có ý kiến cho rằng lời đề từ của bài thơ thể hiện tình yêu say đắm với cây đàn ghi ta, với nghệ thuật của Lor-ca. Nhưng cũng có người nêu suy nghĩ: Lor-ca không muốn nghệ thuật của ông sẽ án ngữ, ngăn cản sự sáng tạo của những người đi sau. Vì thế, nhà thơ mong các thế hệ sau hãy “chôn” nghệ thuật của ông (cùng với ông) để bước tiếp. Em chọn cách hiểu nào? Vì sao?

Câu trả lời chi tiết:

Lời đề từ của bài thơ "Đàn ghi ta của Lorca" – “Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn” – có thể được hiểu theo cả hai cách mà ý kiến đã nêu: vừa là tình yêu say đắm của Lorca dành cho cây đàn và nghệ thuật, vừa là một lời nhắn nhủ đến các thế hệ sau không để nghệ thuật của ông trở thành rào cản cho sự sáng tạo. Trong hai cách hiểu này, em nghiêng về ý kiến thứ hai, rằng Lorca mong nghệ thuật của ông sẽ không án ngữ, ngăn cản sự sáng tạo của những người đi sau. Dưới đây là lý do em đưa ra lựa chọn này:

- Tinh thần đổi mới và cách tân trong nghệ thuật của Lorca: Lorca không chỉ là một nghệ sĩ Tây Ban Nha nổi tiếng, mà còn là một người tiên phong trong phong trào cách tân nghệ thuật. Ông luôn khát khao đổi mới, phá vỡ các khuôn mẫu cũ kỹ và đưa nghệ thuật đến những chân trời mới. Với tinh thần đó, lời đề từ "hãy chôn tôi với cây đàn" có thể hiểu là mong muốn nghệ thuật của mình không bị thần thánh hóa hay đóng khung, trở thành giới hạn cho những thế hệ nghệ sĩ kế tiếp. Lorca khuyến khích sự sáng tạo không ngừng, thúc giục thế hệ sau vượt qua ông, thay vì để nghệ thuật của ông trở thành chuẩn mực bất di bất dịch.

Thái độ khiêm nhường của người nghệ sĩ chân chính: Một nghệ sĩ vĩ đại như Lorca sẽ hiểu rằng nghệ thuật chân chính phải liên tục vận động, thay đổi và phát triển. Lorca không muốn những thành tựu của mình trở thành tượng đài bất khả xâm phạm, vì như thế có thể vô tình cản trở sự sáng tạo tự do. Do đó, “chôn tôi với cây đàn” cũng là một cách để ông nhắc nhở rằng nghệ thuật là một dòng chảy bất tận và rằng mỗi thế hệ phải tự tìm con đường riêng, không bị ràng buộc vào bất kỳ khuôn mẫu nào, kể cả khuôn mẫu của ông.

Thông điệp vượt thời gian về sự tự do sáng tạo: Bản thân bài thơ của Thanh Thảo đã thể hiện tình yêu, sự ngưỡng mộ và lòng tiếc thương với Lorca nhưng không phải để thần thánh hóa mà để tri ân tinh thần tự do, phóng khoáng của ông. Thông điệp của Lorca trong lời đề từ vì vậy cũng có thể được hiểu như một cách nhắc nhở về quyền tự do sáng tạo của mỗi người. Thanh Thảo ngưỡng mộ Lorca, nhưng cũng nêu bật tinh thần dám vượt qua giới hạn, dám thay đổi. Đây chính là cách ông tri ân một nghệ sĩ lớn như Lorca, đồng thời tiếp nối tinh thần mà Lorca đã để lại.

3.5 Câu 5 trang 68 SGK Ngữ Văn lớp 12 tập 2 Cánh diều

Hãy xác định và phân tích tác dụng của các yếu tố văn hoá dân gian Tây Ban Nha được Thanh Thảo sử dụng trong bài thơ.

Câu trả lời chi tiết:

- Yếu tố văn hoá dân gian Tây Ban Nha :

+ Hình ảnh áo choàng đỏ gắt, đó vốn là áo choàng khoác trên mình những võ sĩ đấu bò tót. Đây được xem là một biểu tượng cho đất nước, linh hồn Tây Ban Nha. Qua đó đã thể hiện người anh hùng Lor-ca đơn độc, dũng cảm trên con đường đấu tranh cho cách tân nghệ thuật và dân chủ.

+ Lá bùa cô gái Di-gan vốn là một vật thường bằng giấy, được người dân Tây Ban Nha tin có thể trừ ma quỷ, tránh được rủi ro, khổ nạn. Hành động ném lá bùa thể hiện ông chấp nhận định mệnh đến với mình, sẵn sàng ra đi để thế hệ sau tiếp tục cách tân. Đó chính là chất bi tráng, dũng mãnh của Lor-ca.

+ Tiếng đàn ghi ta: Tiếng đàn ghi ta là biểu tượng quan trọng trong văn hóa âm nhạc Tây Ban Nha, gắn liền với phong cách âm nhạc flamenco và hình ảnh những người nghệ sĩ du mục. Trong bài thơ, tiếng đàn là biểu tượng xuyên suốt, gắn liền với hình tượng Lorca, thể hiện tâm hồn phóng khoáng, lãng mạn của người nghệ sĩ, và cũng là khát vọng tự do trong nghệ thuật. Tiếng đàn ghi ta còn vang lên như một âm thanh bất tử, là “tiếng đàn bọt nước,” “tiếng đàn lá xanh,”... vừa dịu dàng, vừa dữ dội, tượng trưng cho sự sống mãnh liệt của Lorca, bất chấp sự vùi dập của bạo lực và cái chết.

+ Không gian của những miền quê Tây Ban Nha: Bài thơ khơi gợi hình ảnh thiên nhiên Tây Ban Nha với “vầng trăng chếnh choáng,” “lao vào xoáy nước,” “ròng ròng máu chảy,”... Những chi tiết này mang đậm dấu ấn của vùng đất Tây Ban Nha, nơi Lorca sinh ra và gắn bó suốt cuộc đời. Cảnh sắc Tây Ban Nha vừa mơ màng, vừa dữ dội, tạo nên không khí của một không gian phóng khoáng nhưng cũng đầy thách thức, nơi Lorca đã sống và chiến đấu cho lý tưởng nghệ thuật. Không gian này giúp người đọc cảm nhận sâu sắc hơn về tính cách, tâm hồn Lorca, người nghệ sĩ luôn gắn bó với quê hương và văn hóa của mình.

+ Phong cách âm nhạc flamenco: Mặc dù Thanh Thảo không trực tiếp nhắc đến flamenco, nhưng hình ảnh tiếng đàn ghi ta cùng nhịp thơ ngắt quãng, phiêu du và giàu chất nhạc đã khơi dậy cảm xúc như những điệu nhảy flamenco đầy đam mê. Flamenco là biểu tượng của sự khát khao sống, của những xúc cảm mãnh liệt và sâu lắng trong lòng người. Qua nhịp điệu và hình ảnh, Thanh Thảo đã gián tiếp gợi lên tinh thần flamenco như tiếng lòng đầy nhiệt huyết của Lorca, người nghệ sĩ luôn cất lên tiếng nói từ con tim và tâm hồn.

⇒ Tác dụng của việc tác giả đưa những yếu tố văn hóa dân gian vào trong tác phẩm:

- Khắc họa sâu sắc chân dung Lorca: Điều này nhấn mạnh sự gắn bó của Lorca với văn hóa quê hương và ý chí, khát vọng tự do mà ông đại diện.

- Thể hiện sự kính trọng của Thanh Thảo đối với Lorca: Sự thấu hiểu và cảm phục của Thanh Thảo dành cho Lorca đã được thể hiện trọn vẹn qua việc lựa chọn các hình ảnh mang đậm nét văn hóa dân gian Tây Ban Nha.

- Tạo tính nhạc và sự độc đáo trong hình thức: Các yếu tố văn hóa dân gian với âm hưởng phóng khoáng, mãnh liệt góp phần làm bài thơ thêm nhạc tính, tạo nên nhịp điệu đặc biệt vừa tự do, vừa trầm bổng như tiếng đàn ghi ta. 

3.6 Câu 6 trang 68 SGK Ngữ Văn lớp 12 tập 2 Cánh diều

 Hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng) thể hiện suy nghĩ của em về một triết lý nhân sinh được đặt ra trong văn bản.

Câu trả lời chi tiết:

Đoạn thơ "Đàn ghi ta của Lorca" đã đọng lại trong em hình tượng một người nghệ sĩ tài hoa, một chàng trai Tây Ban Nha dấn thân vào cuộc hành trình đi tìm khát vọng tự do đầy đau đớn và gian truân. Lorca hiện lên là một người nghệ sĩ mang trong mình một chất sống mãnh liệt, dồi dào và giấc mơ lãng mạn, thơ mộng. Anh là hiện thân của sự kiên cường, ý chí mạnh mẽ và những xúc cảm thiết tha, sâu sắc, người dám sống và sáng tạo đến tận cùng đam mê nghệ thuật. Tuy nhiên, đó cũng là một người nghệ sĩ cô đơn đến xót xa trên con đường tìm kiếm cái đẹp giữa một thế giới toàn những sự tàn bạo. Lorca phải đối mặt với sự cô đơn trong chính cuộc đấu tranh vì tự do và nghệ thuật, một mình trong cuộc chiến để bảo vệ những giá trị chân, thiện, mỹ trong cuộc sống. Qua tác phẩm, em còn cảm nhận được nỗi kinh hoàng của người dân Tây Ban Nha – không chỉ khi đứng trước cái chết của Lorca mà còn vì sự tàn bạo, nhẫn tâm của chế độ độc tài đã dập tắt khát vọng tự do của những con người yêu hòa bình, nhân ái.

Qua bài viết này, VUIHOC đã cung cấp cho các em chi tiết Soạn bài Đàn ghi ta của Lor-ca trong sách giáo khoa Ngữ văn Cánh diều lớp 12 tập 2 . Hi vọng rằng những gợi ý, hướng dẫn của bài soạn có thể giúp các em nắm được những ý chính của bài học cũng như trau dồi được thêm nội dung kiến thức. Để học nhiều hơn các kiến thức của những môn học khác thì các em hãy nhanh tay truy cập vào website vuihoc.vn hoặc đăng ký khóa học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Viết thư trao đổi công việc hoặc một vấn đề đáng quan tâm
• Tranh luận về một vấn đề có những ý kiến trái ngược nhau
• Tự đánh giá: Con người không thể bị đánh bại