Soạn bài Xuân Tóc Đỏ cứu quốc| Văn 12 tập 1 kết nối tri thức

1. Soạn bài Xuân Tóc Đỏ cứu quốc: Khởi động 

1.1 Tìm hiểu về tác giả Vũ Trọng Phụng

a. Tiểu sử:

- Sinh: 20 tháng 10 năm 1912 tại làng Hảo, xã Liêu Xá, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên.

- Mất: 13 tháng 10 năm 1939 tại Hà Nội do bệnh lao phổi, chỉ hưởng thọ 27 tuổi.

- Vũ Trọng Phụng là một nhà văn tài năng, có vị trí quan trọng trong nền văn học Việt Nam. 

- Học vấn: Vũ Trọng Phụng chỉ học hết tiểu học do hoàn cảnh gia đình khó khăn.

- Công việc: Ông làm nhiều nghề khác nhau như thư ký, nhân viên nhà in, phóng viên báo chí,...

- Gia đình: Vợ ông là bà Vũ Mỹ Lương, có một con gái.

b. Sự nghiệp văn học:

- Các tác phẩm nổi tiếng:

+ Bắt đầu sáng tác từ năm 1936: Tác phẩm đầu tay là truyện ngắn "Số đỏ".

+ Tiểu thuyết: Số đỏ (1936), Giông tố (1938), Vỡ đê (1939), Làm đĩ (chưa hoàn thành).

+ Phóng sự: Kỹ thuật 12 ngày làm quan, Cái chết của đĩ, Số phận con người, ...

+ Kịch: Không có chân trời, Đường một chiều, ...

- Phong cách nghệ thuật:

+ Vũ Trọng Phụng chuyên viết về đề tài xã hội, vạch trần những tệ nạn, thói hư tật xấu của xã hội đương thời.

+ Ông thường sử dụng ngòi bút châm biếm, mỉa mai sắc sảo, đầy tính nghệ thuật.

+ Các tác phẩm của ông có giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc.

- Thành tựu:

+ Vũ Trọng Phụng được mệnh danh là "ông vua phóng sự đất Bắc" với những bài báo sắc sảo, vạch trần những bất công trong xã hội.

+ Ông là một trong những nhà văn hiện thực xuất sắc nhất của Việt Nam đầu thế kỷ XX.

+ Các tác phẩm của ông được dịch ra nhiều thứ tiếng và được đánh giá cao trên thế giới.

1.2 Tìm hiểu về tác phẩm Số đỏ

a.  Thể loại

 Văn bản Xuân Tóc Đỏ cứu quốc thuộc thể loại: tiểu thuyết.

b. Xuất xứ

 Tác phẩm được trích trong Số đỏ, (NXB Văn học, Hà Nội, 1988, trang 187 – 193)

c. Phương thức biểu đạt

 Phương thức biểu đạt: miêu tả, tự sự, biểu cảm.

d. Bố cục đoạn trích

- Phần 1 (từ đầu đến "nhà quán quân quần vợt Xiêm La ra thử tài với Xuân Tóc Đỏ."): Giới thiệu về tình hình chuẩn bị cho cuộc thi đấu thể thao đặc biệt.

- Phần 2 (tiếp theo đến "các đức vua và quý quan của ba chính phủ về Sở Toàn quyền."): Diễn biến kịch tính của "ván quần" giữa nhân vật Xuân Tóc Đỏ và quán quân quần vợt Xiêm La.

- Phần 3 (còn lại): Màn hùng biện của Xuân Tóc Đỏ cùng sự tung hô của dân chúng.

e. Giá trị nội dung

- Đoạn trích đã cho thấy được cách thể hiện quan điểm của tác giả thông qua nhân vật Xuân Tóc Đỏ dưới thời đại đó. Ở Vũ Trọng Phụng, ông đã phơi bày ra những mặt trái, mặt nhố nhăng của hiện thực luôn thường trực. Qua nhân vật Xuân Tóc Đỏ, tác giả đã vạch trần bộ mặt thối nát, giả dối của xã hội đương thời, nơi đồng tiền và danh lợi chi phối mọi giá trị đạo đức.

g. Giá trị nghệ thuật

- Nghệ thuật trào phúng tinh tế: sử dụng các thủ pháp như phóng đại, so sánh, tương phản, nghịch lý,... để vạch trần hiện thực xã hội một cách sinh động, giúp người đọc có cái nhìn sâu sắc về bản chất của chế độ thực dân nửa phong kiến.

- Ngôn ngữ sắc sảo, giàu sức gợi tả: góp phần thể hiện nội dung tác phẩm một cách hiệu quả.

1.3 Trả lời câu hỏi khởi động

Câu 1: Khi nói về nhân vật văn học có thể gây cho độc giả sự chú ý, tò mò ngay từ cái tên, bạn nghĩ tới những nhân vật nào? Nêu nhận xét về về ý nghĩa của việc đặt tên cho các nhân vật trong sáng tác văn học. 

- Khi nói về nhân vật văn học có thể gây cho độc giả sự chú ý, tò mò ngay từ cái tên, tôi nghĩ tới những nhân vật:

+ Chí Phèo (Truyện ngắn "Chí Phèo" - Nam Cao): Cái tên "Chí" thể hiện sự khinh miệt, coi thường của xã hội dành cho một người nông dân đã tha hóa. "Phèo" gợi lên hình ảnh con vật hung dữ, nhân vật bị đẩy xuống vực thẳm của xã hội.

+ Sọ Dừa (Truyện cổ tích "Sọ Dừa"): Cái tên "Sọ Dừa" thể hiện vẻ ngoài dị biệt, kỳ quặc của nhân vật, đồng thời báo hiệu số phận truân chuyên, đầy thử thách.

- Nhận xét về về ý nghĩa của việc đặt tên cho các nhân vật trong sáng tác văn học. 

+ Việc đặt tên cho các nhân vật trong sáng tác văn học không phải là ngẫu nhiên mà mang nhiều ý nghĩa quan trọng, góp phần tạo nên giá trị nghệ thuật cho tác phẩm.

+ Tên nhân vật có thể là gợi ý về tính cách, phẩm chất, vai trò của họ trong tác phẩm.

+ Tên nhân vật có thể là dấu hiệu về bối cảnh lịch sử, xã hội mà tác phẩm đề cập.

+ Một cái tên độc đáo, ấn tượng sẽ dễ dàng thu hút sự chú ý của người đọc, khiến họ tò mò muốn tìm hiểu về nhân vật và nội dung tác phẩm.

+ Đôi khi, tên nhân vật có thể là ẩn dụ, tượng trưng cho một ý nghĩa sâu xa, góp phần thể hiện nội dung, chủ đề của tác phẩm.

Câu 2: Nêu những hiểu biết của bạn về tiếng cười trào phúng trong sáng tác văn học (đối tượng trào phúng, thủ pháp trào phúng, giọng điệu trào phúng,..)

Tiếng cười trào phúng trong sáng tác văn học

- Khái niệm: Tiếng cười trào phúng là tiếng cười được sử dụng để châm biếm, mỉa mai những hiện tượng tiêu cực, xấu xa trong xã hội với mục đích thức tỉnh, sửa đổi con người.

- Đối tượng trào phúng: Các thói hư tật xấu của con người: tham lam, ích kỷ, hèn nhát, giả dối, … Những tệ nạn xã hội: cờ bạc, mê đắm hão huyền, mua danh bán tước, … Những thế lực thống trị bất công, thối nát: quan lại tham nhũng, cường hào ác bá, ...

- Thủ pháp trào phúng:

+ Phóng đại: Nhấn mạnh những mâu thuẫn, xấu xa để vạch trần bản chất của sự việc.

+ Nghịch lý: Sử dụng những điều trái ngược nhau để tạo hiệu quả châm biếm.

+ So sánh: So sánh những điều tưởng chừng như không liên quan để tạo ra sự mỉa mai.

+ Kinh dị hóa: Biến những điều bình thường thành những điều kinh dị, ghê tởm để vạch trần bản chất xấu xa.

+ Hài hước: Sử dụng những chi tiết hài hước, dí dỏm để tạo tiếng cười châm biếm.

- Giọng điệu trào phúng:

+ Giọng điệu mỉa mai, châm biếm, thể hiện thái độ khinh miệt, phẫn nộ.

+ Giọng điệu hài hước, dí dỏm, tạo tiếng cười chua chát.

+ Giọng điệu lạnh lùng, thể hiện sự thờ ơ, vô cảm trước cái xấu.

Đăng ký ngay để được các thầy cô tổng hợp kiến thức và xây dựng lộ trình đạt 9+ thi THPT Quốc Gia

2. Soạn bài Xuân Tóc Đỏ cứu quốc: Đọc văn bản

2.1 Chú ý cách giới thiệu về sự kiện qua những chi tiết cụ thể và các yếu tố hé lộ giọng điệu trần thuật chính.

- Tác giả đã giới thiệu sự kiện một cách trực tiếp đồng thời sử dụng các chi tiết cụ thể để mô tả không gian, con người và các tình huống của sự kiện. Việc này đã giúp tạo ra một hình ảnh sống động và vô cùng chân thực về sự kiện trong tâm trí của độc giả.

→ Thông qua cách giới thiệu sự kiện này, tác giả cũng đã thể hiện được quan điểm của mình và tạo ra được một ngữ cảnh phản ánh xã hội và con người.

2.2 Câu văn này có thể gợi lên ấn tượng gì về nhân vật Xuân Tóc Đỏ?

- Trong câu văn này, chúng ta có thể thấy mọi người rất hi vọng vào Xuân Tóc Đỏ, thể hiện rõ sự tin tưởng mạnh mẽ vào khả năng của anh ta.

- Dù không được tác giả giới thiệu trực tiếp, nhưng thông qua câu chuyện của những người khác, ta vẫn cảm nhận được uy tín và tài năng của Xuân Tóc Đỏ.

→ Đây là một nhân vật được đánh giá cao cả về kỹ năng và sự đáng tin cậy.

→ Mọi người trao cho Xuân Tóc Đỏ niềm tin và niềm hy vọng rằng anh ấy sẽ mang lại sự thắng lợi cho gia đình, quê hương.

2.3 Người kể chuyện đã miêu tả chân dung các nhân vật bằng giọng điệu như thế nào?

Trong tác phẩm "Xuân Tóc Đỏ cứu quốc", người kể chuyện sử dụng giọng điệu trào phúng, hài hước để miêu tả chân dung các nhân vật. Giọng điệu này được thể hiện qua các chi tiết sau:

- Cách sử dụng ngôn ngữ: Người kể chuyện sử dụng nhiều từ ngữ có tính chất châm biếm, mỉa mai,

- Cách xây dựng tình tiết: Người kể chuyện xây dựng nhiều tình tiết hài hước, ví dụ như: việc Xuân Tóc Đỏ giả vờ không biết tiếng Pháp, việc Xuân Tóc Đỏ dùng mánh khóe để chiến thắng đối thủ, v.v.

- Cách miêu tả ngoại hình và hành động nhân vật: Người kể chuyện miêu tả ngoại hình và hành động nhân vật một cách cường điệu,

→ Nhờ sử dụng giọng điệu trào phúng, hài hước, người kể chuyện đã tạo nên những hình ảnh nhân vật sinh động, thú vị, đồng thời phơi bày những thói xấu, tật vẹt của xã hội đương thời. Giọng điệu này cũng góp phần làm cho tác phẩm thêm hấp dẫn, thu hút người đọc.

2.4 Đoạn văn cho thấy điều gì về bản chất của cuộc bài binh bố trận được nhà nước thuộc địa triển khai trước một sự kiện chính trị quan trọng?

- Cuộc bài binh bố trận này đã thể hiện sự nhượng bộ và tôn trọng của nhà nước thuộc địa trước các nước lớn.

+ Việc tổ chức một cuộc thi đấu võ thuật hoành tráng, với sự tham dự của nhiều quan khách và khán giả.

+ Việc sắp xếp một trận đấu có kết quả đã được định trước: Xuân Tóc Đỏ, một người không biết võ thuật, được sắp xếp thi đấu với một võ sĩ quán quân Xiêm La. Kết quả của trận đấu đã được dàn xếp để Xuân Tóc Đỏ chiến thắng, nhằm mục đích ca ngợi sức mạnh của người bản địa và che đậy sự yếu kém của chính quyền thuộc địa.

+ Việc sử dụng các thủ đoạn gian lận để đạt được mục đích: Xuân Tóc Đỏ được hướng dẫn cách gian lận để đánh bại đối thủ, cho thấy nhà nước thuộc địa sẵn sàng sử dụng mọi thủ đoạn, kể cả những thủ đoạn thấp hèn, để đạt được mục đích của mình.

→ Sự kiện này cho thấy được sự linh hoạt và khôn ngoan trong cách giải quyết vấn đề của nhà nước thuộc địa.

2.5 Lí do sự hài lòng của các đối tượng tham dự sự kiện đã được diễn tả như thế nào?

Lí do khiến các đối tượng tham gia sự kiện cảm thấy hài lòng được mô tả như sau:

- Đối với nhà nước thuộc địa, sự hài lòng xuất phát từ việc họ đã đạt được mục đích tuyên truyền sức mạnh của người bản địa và che đậy sự yếu kém của chính quyền.

- Đối với vua Xiêm, sự hài lòng xuất phát từ việc họ được chứng kiến một trận đấu võ thuật kịch tính và hấp dẫn, đồng thời cảm thấy vinh dự khi võ sĩ của mình chiến thắng.

- Đối với quan chức nhà nước, sự hài lòng xuất phát từ việc họ đã cứu vãn được tình hình sau khi Xuân Tóc Đỏ bất ngờ chiến thắng, đồng thời cảm thấy hài hước trước những tình tiết hài hước trong trận đấu.

- Ông Văn Minh, ông bầu sung sướng bởi vì người của mình được đại diện cho Hà Thành, giữ cái danh dự cho Tổ quốc trước nhà vô địch Xiêm, đồng thời tăng danh dự cho bản thân.

2.6 Sự cường điệu trong cách miêu tả phản ứng của vua Xiêm mang lại hiệu quả nghệ thuật gì?

Sự cường điệu trong cách miêu tả phản ứng của vua Xiêm đem lại nhiều hiệu quả nghệ thuật như sau:

- Thể hiện rõ nét cảm xúc của vua Xiêm:

+ Khi chứng kiến Xuân Tóc Đỏ chiến thắng, vua Xiêm "lộ ra mặt rồng tất cả sự thịnh nộ của vị thiên tử thế Thiên hành đạo".

+ Cách sử dụng từ ngữ mạnh mẽ như "thịnh nộ", "lộ ra mặt rồng", "thiên tử", "Thế Thiên hành đạo" đã thể hiện rõ sự tức giận đến cực độ của vua Xiêm trước thất bại của võ sĩ nước mình.

→ Việc cường điệu hóa cảm xúc của vua Xiêm giúp cho người đọc cảm nhận được rõ rệt hơn sự phẫn nộ, uất ức của vị vua này.

- Hành động của vua Xiêm: 

+ "Vua Xiêm tức thì lôi trong túi áo ra cái bản đồ Ấn Ðộ Chi Na do chính phủ Xiêm vẽ lại"

+ Việc lôi bản đồ ra cho thấy vua Xiêm đang muốn khẳng định chủ quyền lãnh thổ của mình, đồng thời đe dọa trừng phạt Đại Việt nếu không chịu khuất phục.

+ Chi tiết này góp phần tạo nên bầu không khí căng thẳng, gay cấn cho tác phẩm.

→ Cách miêu tả một cách cường điệu cảm xúc của vua Xiêm không chỉ tái hiện cảm xúc tức giận đến cao độ của vua mà tác giả còn cho chúng ta thấy rõ được sự phức tạp của nền chính trị, ngoại giao lúc bấy giờ.

2.7 Các quan chức nhà nước có động thái gì nhằm cứu vãn tình hình? Các động thái đó mang tính chất khôi hài như thế nào?

- Để cứu vãn tình hình, các quan chức nhà nước đã có những động thái sau:

+ Sau khi tai nghe một hiệu lệnh của quan Toàn quyền, ông Giám đốc chính trị Đông Dương tức thì bỏ khán đài, chạy xuống và đi tìm ông bầu của Xuân Tóc Đỏ, thủ thỉ vào tai rằng bảo Xuân Tóc Đỏ hãy nhường quán quân Xiêm bởi đây là một việc hệ trọng, có liên quan đến vận mệnh của đất nước.

+ Đánh mạnh vào tâm lí ông bầu Văn Minh, “tuy mất đi cái danh dự thắng cuộc, các ngài sẽ được chính phủ bù lại cho những cái khác một cách rất hậu hĩ!”, và “ Nếu An Nam thắng Xiêm La về quần vợt thì thế nào cũng có nạn chiến tranh”.

- Các động thái trên của quan chức nhà nước có tính chất khôi hài như sau:

+ Các động thái của quan chức nhà nước là hành động khiến cho người đọc không thể ngờ tới bởi vì trong một tình huống khẩn cấp, không ai nghĩ một quan chức lại có thể bỏ khán đài đi tìm một ông bầu để bàn chuyện nhường bàn thắng.

+ Các đoạn đối thoại cũng có tính chất hài hước, trong đó nhân vật như ông Văn Minh rất ngây ngô và khó hiểu khi nghe lời đề xuất của Ông Giám đốc chính trị Đông Dương bởi vì nó quá vô lí.

+ Trong đoạn này tác giả Vũ Trọng Phụng đã sử dụng ngôn ngữ nhằm châm biếm và mỉa mai những hành động của quan chức, tạo ra một bức tranh vô cùng hài hước và mỉa mai về tình hình cứu quốc. Các quan chức có mặt coi trận đấu này là việc liên quan đến vận mệnh của quốc gia. Tác giả còn sử dụng các từ ngữ mang tính nguy hiểm cấp bách như “tránh cho bách tính lương dân cái nạn núi xương, sông máu” nhằm gia tăng sự nguy hiểm, thúc ép ông Văn Minh bắt Xuân tóc đỏ phải nhường.

→ Cứu vãn tình hình bằng phương án nhường cho đối thủ, đây là một lối suy nghĩ vô cùng hèn nhát, thiển cận của các quan chức lúc đó.

Đăng ký ngay combo sổ tay kiến thức các môn học để nhận ưu đãi cực hấp dẫn từ vuihoc nhé!

2.8 Nhịp điệu trần thuật ở đoạn này có ý gì đáng chú ý?

Nhịp điệu trần thuật trong đoạn này là nhịp điệu nhanh và gấp gáp trên khán đài trong thời gian ngắn. Cách trần thuật ấy đã làm nổi bật không khí căng thẳng đến nghẹt thở khi tỉ số của 2 tuyển thủ đang rất cận kề nhau và chỉ còn một bàn quyết định ấy thế mà lại để thua. Cách trần thuật ấy còn tăng thêm sự kịch tính, tạo sự hồi hộp cho độc giả theo dõi.

2.9 Bạn có liên tưởng gì đến thực tế thường diễn ra sau một sự kiện thể thao mà bạn được biết?

Qua văn bản "Xuân Tóc Đỏ cứu quốc", ta có thể liên tưởng đến một số thực tế thường diễn ra sau một sự kiện thể thao, cụ thể như sau:

- Phản ứng trái chiều của dư luận: Có thể có những lời khen ngợi, chúc mừng dành cho người chiến thắng, nhưng cũng có thể có những lời chỉ trích, thậm chí là xúc phạm dành cho người thua cuộc. Điều này phản ánh tâm lý chung của con người, luôn mong muốn đội hoặc cá nhân của mình giành chiến thắng và có xu hướng thất vọng, thậm chí là tức giận khi kết quả không như mong đợi.

- Sự tung hô và tôn vinh người chiến thắng: trong thực tế, sau khi giành chiến thắng trong một sự kiện thể thao, các vận động viên thường được vinh danh, ca ngợi và trở thành niềm tự hào của quốc gia. Họ được chào đón nồng nhiệt, thậm chí được tổ chức diễu hành ăn mừng chiến thắng.

- Sự khai thác của truyền thông và giới chức trách: sau khi giành chiến thắng trong một sự kiện thể thao, các vận động viên thường thu hút sự chú ý của truyền thông và giới chức trách. Họ có thể được mời tham gia các chương trình truyền hình, quảng cáo, hoặc được đề cử cho các giải thưởng danh giá.

- Những hệ lụy tiêu cực: một số vận động viên sau khi nổi tiếng có thể trở nên kiêu ngạo, tự mãn và sa vào những thói hư tật xấu. Họ có thể đánh mất bản thân và vướng vào những scandal, dẫn đến hậu quả tiêu cực cho sự nghiệp và cuộc sống.

2.10 Cách xưng hô của nhân vật Xuân Tóc Đỏ có gì đáng chú ý?

Cách xưng hô của Xuân tóc đó có sự đáng chú ý ở:

- Xuân Tóc Đỏ thường gọi quần chúng bằng các tên như là “Quần chúng nông dân” và tự xưng mình là “ta”

→ Cách gọi này cho thấy sự khinh thường rõ rệt của Xuân Tóc Đỏ đối với quần chúng, và ý thức về bản thân hắn rất cao cả, hắn đang coi mình là bề trên. Cách gọi này còn thể hiện rõ tính cách tự phụ, tự cao của Xuân Tóc Đỏ.

2.11 Những ghi chú được đặt trong ngoặc đơn có ý nghĩa nghệ thuật như thế nào?

- Những ghi chú trong ngoặc đơn có ý nghĩa nghệ thuật như sau:

+ Có thể được xem xét như là một yếu tố nghệ thuật để tăng cường sự chân thật và sâu sắc ở trong một đoạn văn đặc biệt là đoạn văn miêu tả một nhân vật diễn thuyết:

+ Những ghi chú ở trong ngoặc đơn có thể là cách diễn đạt tâm lý và tâm trạng của nhân vật. Nó giúp cho độc giả hoặc người nghe cảm nhận rõ được những suy nghĩ, cảm xúc và tư duy tư nhân vật đang trải qua.

+ Đồng thời ghi chú này cũng giúp kiểm soát nhịp điệu của câu chuyện, thường được sử dụng để tạo ra các điểm nhấn và thu hút sự chú ý của độc giả.

2.12 Có thể dùng những từ ngữ gì để khái quát về tính chất phản ứng của đám đông được thể hiện qua đoạn này?

- Những từ ngữ dùng để khái quát về tính chất phản ứng của đám đông được thể hiện qua đoạn này như: Đồng lòng, ngưỡng mộ, hân hoan

→ Đám đông đã bị tài hùng biện của Xuân Tóc Đỏ ảnh hưởng và phải lệ thuộc vào hắn.

3. Soạn bài Xuân Tóc Đỏ cứu quốc: Trả lời câu hỏi cuối bài 

3.1 Câu 1 trang 18 SGK Văn 9/1 Kết nối tri thức:

“Tóm tắt sự việc chính được kể trong đoạn trích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc bằng một sơ đồ phù hợp.”

3.2 Câu 2 trang 18 SGK Văn 9/1 Kết nối tri thức:

“Xác định ngôi kể, điểm nhìn được nhà văn lựa chọn và ý nghĩa của ngôi kể, điểm nhìn ấy trong việc làm sáng tỏ bản chất hiện thực theo khám phá quan niệm của ông.”

Ngôi kể thứ ba: được sử dụng chủ yếu trong tác phẩm.

Điểm nhìn của người chứng kiến: tác giả không trực tiếp tham gia vào câu chuyện mà quan sát và ghi chép lại những gì diễn ra.

→ Việc sử dụng ngôi kể thứ ba và điểm nhìn của người chứng kiến trong "Xuân Tóc Đỏ cứu quốc" đã giúp Vũ Trọng Phụng thành công trong việc vạch trần bản chất thối nát, mục ruỗng của xã hội thực dân nửa phong kiến, đồng thời thể hiện quan điểm phê phán sắc sảo và thái độ mỉa mai, châm biếm của tác giả đối với hiện thực đương thời.

3.3 Câu 3 trang 18 SGK Văn 9/1 Kết nối tri thức:

“Theo bạn, tình huống nào đóng vai trò quan trọng nhất trong việc tạo nên kịch tính và bước ngoặt toàn bộ sự kiện được kể trong đoạn trích. Hãy phân tích tính chất của tình huống đó.”

- Theo tôi, tình huống nào đóng vai trò quan trọng nhất trong việc tạo nên kịch tính và bước ngoặt cho toàn bộ sự kiện được kể trong đoạn trích: đó là khi Xuân Tóc Đỏ thất bại trong trận đấu.

- Sau khi nghe ông Văn Minh nói “Thua đi! Nhường đi! Được thì chết! Chiến tranh!”, “Xuân lốp một cái sang bên địch, lại bắn bổng lên không khí rồi rơi vào hàng rào găng!”. Kết quả là 7 - 9 ấy khiến mấy nghìn người la ó rầm rĩ để rồi tỏ sự thất vọng.

+ Xuân Tóc Đỏ không chỉ là một tay vợt mà còn là biểu tượng của quốc gia, sự thất bại chắc chắn sẽ tạo nên cảm giác thất vọng và bất mãn trong công chúng.

+ Phản ứng của công chúng cũng như những lời la ó và gọi tên, cho thấy rõ sự thất vọng và chấp nhận không tốt từ người hâm mộ.

+ Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để cho Xuân Tóc Đỏ thu hút sự chú ý của công chúng, từ đó hắn điều hướng công chúng theo hướng mình muốn khi họ biết kết quả cuối cùng là vì quốc gia.

→ Đây là tình huống bất ngờ khiến cho cả khán giả và người đọc đều ngạc nhiên bởi không ai nghĩ rằng trong giây phút quyết định để đem về bàn thắng cho Hà Nội mà Xuân lại để mất.

3.4 Câu 4 trang 18 SGK Văn 9/1 Kết nối tri thức:

“Phân tích nét đặc sắc của cảnh Xuân Tóc Đỏ hùng biện trước công chúng. Những ghi chú được đặt trong ngoặc đơn của người kể chuyện gợi cho bạn liên tưởng đến thể loại văn học nào có đặc điểm hình thức tương tự?”

* Nét đặc sắc của cảnh Xuân Tóc Đỏ hùng biện trước công chúng trong văn bản "Xuân Tóc Đỏ cứu quốc" được thể hiện qua:

- Giọng điệu:

+ Xuân Tóc Đỏ sử dụng giọng điệu tự tin, đanh thép, thể hiện sự am hiểu và bản lĩnh của mình: ““Hỡi công chúng! Mi chưa hiểu rõ những lẽ cực kì to tát nó khiến ta phải nhường cho nhà vô địch Xiêm La”

+ Giọng điệu thay đổi linh hoạt, phù hợp với từng nội dung và mục đích phát ngôn: “xưng “ta”, gọi “Mi”, tự nhận mình là “người xả thân cứu nước”...

+ Sử dụng các biện pháp tu từ như ẩn dụ, so sánh, phóng đại,... để tăng sức thuyết phục cho lập luận.

- Nội dung:

+ Xuân Tóc Đỏ sử dụng những lập luận logic, chặt chẽ, dựa trên các bằng chứng cụ thể để phản bác những luận điểm sai trái của đối thủ.

+ Lập luận của anh ta thể hiện sự hiểu biết sâu sắc về thực tế xã hội và bản chất của con người.

+ Anh ta khéo léo sử dụng những mẩu chuyện đời thường để minh họa cho lập luận, khiến cho bài hùng biện trở nên sinh động và dễ hiểu: ““Mi đã biết đâu cáu lòng hi sinh cao thượng vô cùng..”, “điểm cốt yếu của người xả thân cứu nước không phải chỉ nghĩ đến mình…”.

* Ghi chú ở trong ngoặc đơn gợi cho ta liên tưởng đến thể loại văn học kịch: 

- Dấu ngoặc đơn giúp truyền đạt biểu cảm và ngữ tố của nhân vật. Những từ hay cụm từ ở trong ngoặc đơn thường thể hiện tâm trạng, ý kiến hay suy nghĩ cá nhân của nhân vật.

- Dấu ngoặc đơn thường được sử dụng để châm biếm và làm nổi bật những từ hoặc cụm từ có ý nghĩa châm biếm, mỉa mai. Nó có thể giúp tạo ra được sự hài hước và tạo điểm nhấn cho các phần quan trọng của bài diễn thuyết.

3.5 Câu 5 trang 18 SGK Văn 9/1 Kết nối tri thức:

“Nêu nhận xét khái quát về sự tương đồng và khác biệt giữa ngôn ngữ của người kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật ở đoạn trích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc”

- Sự tương đồng:

+ Giọng điệu: đều mang giọng điệu châm biếm, mỉa mai, thể hiện thái độ phẫn nộ trước hiện thực xã hội thối nát và những con người giả dối, hủ lậu.

+ Ngôn ngữ: Cả hai đều sử dụng ngôn ngữ gần gũi, đời thường, dễ hiểu, phù hợp với bối cảnh và tính cách nhân vật.

+ Cách sử dụng các biện pháp tu từ: đều sử dụng các biện pháp tu từ như ẩn dụ, so sánh, phóng đại,... để tăng sức gợi cảm và hiệu quả biểu đạt.

- Sự khác biệt:

+ Góc nhìn: Ngôn ngữ người kể chuyện thể hiện góc nhìn khách quan, toàn diện, bao quát toàn bộ câu chuyện và các nhân vật. Ngôn ngữ nhân vật thể hiện góc nhìn chủ quan, xuất phát từ suy nghĩ, cảm xúc và quan điểm của mỗi nhân vật.

+ Mức độ biểu cảm: Ngôn ngữ người kể chuyện thường có mức độ biểu cảm trung lập, khách quan. Ngôn ngữ nhân vật có mức độ biểu cảm cao hơn, thể hiện rõ ràng cảm xúc, tâm trạng của nhân vật.

+ Sử dụng từ ngữ: Ngôn ngữ người kể chuyện sử dụng từ ngữ trang trọng, lịch sự hơn. Ngôn ngữ nhân vật có thể sử dụng từ ngữ bình dân, thậm chí là thô tục, tùy thuộc vào tính cách và hoàn cảnh của nhân vật.

>> Xem thêm: Soạn văn 12 kết nối tri thức 

3.6 Câu 6 trang 18 SGK Văn 9/1 Kết nối tri thức:

“Tìm những câu văn có sử dụng biện pháp tu từ nói mỉa và nghịch ngữ trong văn bản.”

- Câu văn dùng biện pháp tu từ nói mỉa:

+ Mặc dù giá vé vào cửa chỉ ba đồng hạng bét, nhưng hôm đó lại có hơn ba nghìn người đến. Sân quần Rollandes Varreau của Hà Nội đã chứng kiến một diễn biến đặc biệt cho lịch sử thể thao”.

+ Ngay khi tiếng loa vừa kết thúc, khán giả đã vỗ tay hoan nghênh ngay lập tức. Bởi tài năng của Hải, Thụ và Xuân, họ đã làm kích động đám đông nhiều lần

- Câu văn dùng nghịch ngữ:

+ “Đức vua Xiêm thể hiện sự tức giận của mình như một con rồng trong cái nước có hàng triệu con voi”.

+ “Với sự hùng biện của một người đã bày tỏ ý kiến về việc sử dụng thuốc lậu, và với tính cách tự nhiên của một anh lính cờ chạy hiệu rạp hát, lại được ông Văn Minh điều khiển, Xuân Tóc Đỏ đã thu hút sự chú ý của đám đông như một chính trị gia lỗi lạc của phương Tây”.

+ “Như một vị nhân vật nhũn nhặn, nó nắm lấy quả đấm chào mừng loài người, rồi nhảy lên chiếc xe hơi. Rồi những chiếc xe của các đồng minh nó khởi động, để lại đám đông nghìn người bàng hoàng và xúc động”.

3.7 Câu 7 trang 18 SGK Văn 9/1 Kết nối tri thức:

“Đoạn trích đã cho thấy điều gì về phong cách hiện thực của nhà tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng? Nêu một số thủ pháp được nhà văn sử dụng để tăng cường khả năng bao quát hiện thực cho các trang viết của mình.”

- Đoạn trích đã cho thấy những điều về phong cách hiện thực của nhà tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng:

+ Vũ Trọng Phụng là nhà văn hiện thực. Ông là người hăng hái trong việc cổ vũ, khẳng định quan điểm nghệ thuật hiện thực; khẳng định một cách đầy nhiệt tình, hăm hở và quyết liệt. 

+ Ông dũng cảm mổ xẻ phanh phui phơi bày thực trạng của xã hội, không chỉ miêu tả cuộc sống của người dân lao động mà đồng thời phanh phui tội ác của bọn địa chủ, tư sản, quan lại. 

+ Thể hiện rõ khát vọng phản ánh sự thật ở đời cũng gắn liền với tư tưởng nhân sinh, hướng tới nhân loại cần lao

- Một số thủ pháp được Vũ Trọng Phụng sử dụng để tăng cường khả năng bao quát hiện thực cho các trang viết:

+ Sử dụng bối cảnh lịch sử và thực tế xã hội, sử dụng những sự kiện có thật ở trong đời sống hằng ngày.

+ Tác giả sử dụng ngôn từ sắc bén, mô tả tinh tế để thể hiện rõ sự nhạy bén trong việc quan sát và phê phán xã hội thông qua các biện pháp tu từ nghịch ngữ, nói mỉa, ẩn dụ…

+ Giọng văn vừa đanh thép, vừa mỉa mai để tố cáo sự thối nát của xã hội đương thời.

3.8 Câu 8 trang 18 SGK Văn 9/1 Kết nối tri thức:

“Bạn suy nghĩ gì về trạng thái bị thôi miên và lên đồng của một xã hội, như thực tế được miêu tả trong đoạn trích.”

Đoạn trích "Xuân Tóc Đỏ cứu quốc" sử dụng hình ảnh ẩn dụ "bị thôi miên và lên đồng" để miêu tả trạng thái tinh thần của một xã hội u mê, mù quáng, dễ dàng bị lừa phỉnh và lợi dụng, cụ thể:

- Trong đoạn trích, tình trạng ấy diễn ra trong bối cảnh “cũ mới tranh nhau”, “Á - Âu xáo trộn”, khi các nhân vật kếch xù, rởm đời lộng quyền với âm mưu riêng. Điều này là môi trường lý tưởng cho các “kí sinh trùng” như Xuân Tóc Đỏ phát triển. 

- Dễ tin vào những điều hoang đường, lố bịch, mất đi khả năng phán đoán, đánh giá đúng sai: Cả xã hội hân hoan, tung hô Xuân Tóc Đỏ - một kẻ lưu man, cờ bạc - khi hắn ta "cứu nước" bằng cách thua trận đấu quần vợt. Họ tin tưởng mù quáng vào lời nói dối trá của Xuân Tóc Đỏ và ông bầu Văn Minh, không hề nghi ngờ hay suy xét.

- Sẵn sàng tiếp nhận những giá trị giả tạo, kệch cỡm: Xã hội đề cao, tung hô Xuân Tóc Đỏ - kẻ vô học, vô năng - chỉ vì hắn ta đã "cứu nước". Họ coi trọng hình thức, hào nhoáng bên ngoài mà bỏ qua giá trị thực sự, coi trọng thành tích mà không quan tâm đến phẩm chất đạo đức.

→ Đây là một lời phê phán sắc sảo của Vũ Trọng Phụng đối với xã hội đương thời. Tác phẩm cảnh tỉnh chúng ta về sự nguy hiểm của sự thiếu hiểu biết, mù quáng và tầm quan trọng của việc đề cao giá trị đạo đức, văn hóa trong xã hội.

4. Kết nối đọc viết trang 18 SGK Văn 9/1 Kết nối tri thức

Viết đoạn văn khoảng 150 chữ nêu ấn tượng của bạn về khả năng của tiểu thuyết trong việc diễn tả bức tranh đời sống, thời đại qua đoạn trích “Xuân Tóc Đỏ cứu quốc”.

Đoạn trích "Xuân Tóc Đỏ cứu quốc" là một minh chứng cho khả năng diễn tả bức tranh đời sống, thời đại một cách độc đáo và sinh động của tiểu thuyết "Số đỏ". Đoạn trích phơi bày hiện thực xã hội thực dân nửa phong kiến thối nát, mục ruỗng với những tệ nạn như cờ bạc, mê đắm hão huyền, mua danh bán tước,... Hình ảnh đám đông hỗn loạn, chen lấn, hò hét, vung vít cờ xí, tranh nhau cướp tiền thể hiện sự mù quáng, thiếu hiểu biết và bản chất tham lam, ích kỷ của con người trong xã hội ấy. Nhân vật Xuân Tóc Đỏ được miêu tả như một kẻ vô học, lưu manh, nhưng lại được tung hô, tôn vinh trở thành "ông tổ đỏ" chỉ vì hành động vô tình gây ra vụ tai nạn. Tác giả sử dụng nhiều chi tiết hài hước, trào phúng để vạch trần bản chất xấu xa, giả dối của xã hội thượng lưu. Qua ngòi bút châm biếm, mỉa mai sắc sảo, tác giả đã vạch trần hiện thực xã hội thối nát, đồng thời thể hiện giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc.

Trên đây VUIHOC đã cùng các bạn Soạn bài Xuân Tóc Đỏ cứu quốc| Văn 12 tập 1 kết nối tri thức. Tác phẩm này đã phơi bày hiện thực xã hội một cách sinh động, giúp người đọc có cái nhìn sâu sắc về bản chất của chế độ thực dân nửa phong kiến. Để học nhiều hơn các kiến thức của các môn học thì các em hãy nhanh tay truy cập và website vuihoc.vn hoặc đăng ký khoá học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!